Đọc thêm bài trên REUTERS do Ma Kiếm chuyển ngữ sang tiếng Việt, Chu Hồng Quý hiệu đính, để hiểu hơn về loại hình công ty SPAC này:
Sau khi gọi vốn để IPO thất bại, Vinfast vừa mới công bố IPO ở sàn NYSE thông qua hình thức sáp nhập với công ty SPAC và được định giá lên tới 23 tỷ USD.
Đây là một mức định giá rất cao vì như Rivian cash đang có 13 tỷ đô cũng chỉ có marketcap ở mức 13 tỷ đô. Hay như Nio cũng chỉ có tầm 9 tỷ.
Vậy IPO thông qua công ty SPAC là thế nào?
ĐẰNG SAU THƯƠNG VỤ IPO 23 TỶ USD CỦA VINFAST.
SPAC (Special-purpose acquisition company) được dịch từ tiếng Anh – CÔNG TY MUA LẠI, có mục đích đặc biệt, còn được gọi là “công ty séc trắng”, là một công ty vỏ bọc được niêm yết trên sàn giao dịch chứng khoán với mục đích mua lại một công ty tư nhân, do đó IPO công ty mà không cần thông qua quy trình phát hành lần đầu ra công chúng truyền thống và các thủ tục liên quan.
SPAC là dạng công ty bình phong không có hoạt động gì chỉ có tiền trong tài khoản. Nhưng nó lại được SEC cho niêm yết và giao dịch trên TTCK Mỹ với cam kết sẽ sáp nhập với 1 công ty khác để IPO trong vòng 2 năm. Nếu quá 2 năm mà không IPO được sẽ phải trả lại tiền cho nhà đầu tư.
Sau đó các cty SPAC này đi tìm kiếm đối tác là các công ty đang mong muốn niêm yết trên TTCK Mỹ nhưng không đủ điều kiện hoặc không muốn qua thủ tục IPO (mất nhiều thời gian và chi phí hoặc không đủ tiềm lực tài chính theo quy định nghiêm ngặt của luật pháp Hoa Kỳ) để sáp nhập.
Sau khi sáp nhập xong thì cônh ty được sáp nhập này được giao dịch trên TTCK Mỹ, thời gian làm thủ tục thường chỉ mất 6 đến 8 tháng có lúc ít hơn. Nói chính xác hơn là sau khi sáp nhập chỉ đổi tên mã công ty từ mã cũ của công ty SPAC. Các holder của công ty SPAC cũ sẽ được tự chuyển sang nắm giữ cổ phiếu công ty sáp nhập chứ công ty niêm yết kia không thu được đồng nào từ thị trường. Và giá trị công ty sáp nhập này là do 2 bên tự thỏa thuận giá với nhau chứ không phải do thị trường định giá – Đây là tổng MỆNH GIÁ cổ phiếu niêm yết khi lên sàn.
Trong trường hợp IPO của Vinfast thì công ty SPAC là Black Spade Asquisition (BSAQ) với kế hoạch dự định là sáp nhập vào một công ty giải trí nào đó muốn lên sàn Mỹ nên đã list lên sàn NYSE vào năm 2021. BSAQ được thành lập bởi Black Spade Capital Limited, một quỹ tư nhân của Lawrence Ho Yau Lung (Hà Du Long), sinh năm 1977 là doanh nhân Hồng Kông quốc tịch Canada, con trai cả của ông trùm sòng bạc Hà Hồng Sân, trùm cờ bạc Hồng Kông, chủ của một chuỗi casino ở Macau và Philippines.
Như vậy, có vẻ là bản thân BSAQ cũng “ế” nên khi gần hết hạn 2 năm nên phải chịu sáp nhập với Vinfast là công ty không liên quan gì tới casino, giải trí.
Ở thương vụ này Vinfast và BSAQ đã TỰ THƯƠNG LƯỢNG và TỰ ĐỊNH GIÁ là $23 tỷ, đây tổng MỆNH GIÁ cổ phiếu niêm yết. Điều quan trọng ở đây là sau khi sáp nhập thì Vinfast vẫn giữ đến hơn 99% cổ phần của công ty (theo Reuters). Điều này có nghĩa là Vinfast thu về chỉ tối đa là 169 TRIỆU USD trong thương vụ sáp nhập này. Vì book value chra BSAQ chỉ có thế (vì sẽ có những cổ đông của BSAQ muốn rút tiền mặt trước khi sáp nhập, tỷ lệ rút tiền của SPAC khá cao tầm 70%) và BSAQ chỉ sở hữu ~ 0.7% của VFS sau khi sáp nhập.
Sau khi hai bên làm thủ tục sáp nhập xong, và cổ phiếu của công ty sáp nhập bắt đầu giao dịch trên NYSE với tên mới là VFS thì khi đó thị trường mới phản ánh giá trị thị trường của Vinfast. Tổng THỊ GIÁ cổ phiếu VFS lưu hành đó là tổng GIÁ TRỊ VỐN HÓA công ty, phản ánh giá trị thực của công ty VFS trên sàn NYSE. Còn con số 23 tỷ USD kia chỉ là MỆNH GIÁ ẢO tự định giá không có giá trị thực trong giao dịch. Với lại 169 triệu USD (nếu có đủ) chỉ đủ nuôi Vinfast tầm 1 tháng mà thôi.
Đây có lẽ là một bước lùi BĨ CỰC để IPO cho bằng được của Vinfast khi phải ký kết sáp nhập với công ty SPAC vì niêm yết qua SPAC thường là do không huy động được vốn của các tổ chức tài chính lớn và có cam kết lâu dài.
Năm ngoái Vinfast đã nộp đơn để IPO nhưng có thể vì không ai chịu mua hoặc không được SEC (UBCK Mỹ) duyệt nên giờ Vinfast quyết định niêm yết bằng cách đi đường vòng là sáp nhập với một công ty SPAC giải trí có nguồn gốc CASINO như BSAQ. Với cách đi đường vòng này đã xác nhận Vinfast đã thất bại trong việc IPO ở thị trường Mỹ.
Các công ty SPAC rộ lên khoảng 2 – 3 năm trước nhưng đến 99,99% là công ty giá trị ảo nên thường sẽ giảm sấp mặt tầm 70 – 80% giá trị IPO ngay sau niêm yết, khi công ty về đúng giá trị thực.
Bảng bên dưới tóm tắt việc tự định giá của các công ty start up xe điện lúc ký sáp nhập SPAC, và giá trị thực sau khi được giao dịch một thời gian trên TTCK Mỹ.
Theo Reuters: “Việc VinFast chuyển sang niêm yết thông qua một công ty mua lại có mục đích đặc biệt theo sau các công ty như Microvast, Faraday Future (FFIE.O), Nikola Corp (NKLA.O) và Lucid (LCID.O). Mặc dù thị trường SPAC một thời điên cuồng đã hạ nhiệt, giờ đã được Ủy ban Chứng khoán và Giao dịch Hoa Kỳ giám sát chặt chẽ hơn. SPAC được coi là một con đường nhanh chóng đến thị trường chứng khoán, đặc biệt là đối với các công ty công nghệ ô tô và đã được chứng minh là phổ biến với các nhà đầu tư tìm kiếm định giá cổ phiếu giống như Tesla ( TSLA.O) – Mặc dù định giá của các công ty được sáp nhập thường giảm trong những tháng sau khi niêm yết”
– Hình ảnh 5: Bảng tóm tắt giá trị các công ty xe điện niêm yết thông qua SPAC lúc IPO và hiện tại.
https://www.reuters.com/markets/deals/vietnam-ev-maker-vinfast-list-us-via-spac-2023-05-12/
