14 tháng 10 2022, 23:07 +07
Olga Smirnova & Lucy Manning
BBC Investigations và UGC
Clare Maddox (phải) đã bảo trợ cho Olena (trái) và con gái Diana (thứ hai từ trái sang) được sáu tháng
Theo phân tích của BBC News, gần 30.000 người Ukraine tị nạn đã ở Anh được gần sáu tháng.
Điều đó có nghĩa là một phần ba tổng số những người đến theo chương trình Nhà cho Ukraine (Homes for Ukraine) đang sắp hết thỏa thuận nhà ở ban đầu của họ.
Vậy chuyện gì sắp xảy ra cho họ?
Clare, Olena và Diana
Sáu tháng trước, Olena Sachavo, 44 tuổi và cô con gái 22 tuổi Diana đến sân bay Stansted, từ Irpin bị chiến tranh tàn phá. Trong nước mắt, họ được Clare Maddox và con gái chào đón.
Clare đã cho Diana ở nhà mình một thập niên trước, khi cô đến Anh Quốc cùng với tổ chức từ thiện Chernobyl Children’s Lifeline.
Bây giờ bà cung cấp nơi ở cho Olena và Diana, trốn chạy khỏi cuộc chiến với Nga.
BBC News đã có mặt để chứng kiến cuộc hội ngộ. Hai gia đình ôm nhau, không nỡ buông tay.
Các gia đình người Ukraine thoát khỏi chiến tranh có cơ hội được đến Vương quốc Anh trong thời gian tối đa ba năm. Họ được hưởng an sinh xã hội và dịch vụ y tế, với điều kiện một cá nhân đồng ý cho họ ở nhà mình trong thời gian tối thiểu sáu tháng.
Trong sáu tháng qua, Olena và Diana sống tại nhà của Clare ở Billericay, Essex.
Thời gian bảo trợ của Olena và Diana đã chính thức kết thúc. Nhưng không ai trong số họ biết chuyện gì sẽ xảy ra tiếp theo.
“Chuyện này làm tôi rất căng thẳng”, Clare thở dài.
“Tôi sẽ không đẩy họ ra đường. Nhưng mặt khác việc của tôi đã hoàn thành.”
Như nhiều người bảo trợ khác, bà đang vật lộn tìm cách giúp những người Ukraine tị nạn của mình tìm được chỗ ở thay thế.
Và đôi khi gánh nặng đó trở thành quá sức chịu đựng.
Bà nói rõ bà thất vọng với chính phủ, chứ không phải những người đang ở nhà bà.
“Chính phủ đã nói, người dân Anh hãy mở cửa, chúng tôi sẽ giúp đỡ. Rồi họ chẳng giúp”, bà nói thêm.
Bà đã liên hệ với đại biểu quốc hội của mình và các hội đồng địa phương, nhưng chỉ được trả lời mập mờ.
“Khi tôi quyết định bảo trợ, tôi không thực sự biết mình phải làm nhiều việc thế nào”, Clare nói.
“Việc bây giờ không còn căng như ban đầu.”
“Tôi từng phải lái xe đưa họ đi mở tài khoản ngân hàng, rồi đi hẹn ở trung tâm việc làm, rồi tới các họp nhóm của người Ukraine”, bà nói.
“Họ cực kỳ phụ thuộc vào tôi. Tiếng Anh của họ không đủ để tự làm bất kỳ điều gì. Điều đó tôi không thể trách họ.”
“Không ai ở các hội đồng được bất kỳ hướng dẫn nào về việc phải làm gì với những người này”, Clare nói. “Nhiệm vụ rơi vào phía người bảo trợ phải tìm chỗ ở mới cho họ.”
Khách của Clare cũng cảm thấy căng thẳng.
“Tôi hiểu Clare rõ, bởi vì căn nhà này rất nhỏ. Chỉ có một phòng tắm cho năm người chúng tôi”, Olena nói.
Bà nói bà và Diana hiện đang sống trong một phòng nhỏ chỉ 2 x 2 m. “Chúng tôi cũng muốn chuyển ra”, bà nói thêm.
Một số người Ukraine đã về lại nhà. Nhưng đối với Olena và Diana, quay lại là không thể.
“Chúng tôi như rơi xuống nước khi chiến tranh xảy ra, và Clare là phao cứu sinh cho chúng tôi”, Olena nói. “Clare có trái tim bằng vàng.”
Olena có cửa hàng thời trang của riêng mình ở Ukraine, nhưng hiện đang làm việc 45 giờ một tuần tại một tiệm cà phê, cách đó 45 phút đi bộ.
Bà chấp nhận chuyện phải dọn đi.
“Clare có gia đình riêng của cô ấy, chúng tôi không phải là gia đình cô ấy”, bà nói.
Clare cho biết Hội đồng địa phương Basildon đã nói họ có thể xếp Olena và con gái là vô gia cư.
Nếu bị xếp là vô gia cư, Olena và Diana có thể được cung cấp chỗ ở trong một khách sạn, nhưng có thể không phải ở Billericay, nơi Olena đang làm việc và nơi họ đã xây dựng được một mạng lưới hỗ trợ từ người Ukraine địa phương.
Clare nói “Tôi vẫn đang trong tình trạng lấp lửng chờ đợi phản hồi từ chính phủ. Họ không biết phải làm gì với người Ukraine.”
Hội đồng Quận Essex cho biết vấn đề nhà cửa là trách nhiệm của thành phố địa phương, quận, hoặc hội đồng quận nhưng những người Ukraine tị nạn sẽ được ghép với các người bảo trợ mới càng gần nơi ở hiện tại càng tốt.
Jane, Nick, và Anna
Jane, 67 tuổi và chồng là Nick, hai luật sư đã nghỉ hưu từ Oxfordshire, đã bảo trợ cho Anna Semenenko, 40 tuổi và hai con, ba và 13 tuổi, ở nhà của họ.
Gia đình Anna đến từ Donetsk, miền đông Ukraine, và họ đang đối mặt với hoàn cảnh tương tự.
“Tôi thấy rất có lỗi khi nói đến chuyện kết thúc bảo trợ vì trong tim tôi muốn giúp đỡ”, Jane nói.
Bà nói về nhiều niềm vui khi cho họ ở nhà mình, nhưng cũng có nhiều căng thẳng.
Bà nói sẽ có ích nếu hiểu ra “ngay từ đầu” rằng các gia đình chủ nhà sẽ không cung cấp chỗ ở cho toàn bộ thời gian cuộc chiến.
Jane nói bà được thông báo những người Ukraine sẽ được ưu tiên nhà xã hội trong các cuộc họp của Hội đồng Cherwell, nhưng cho tới nay vẫn chưa có. Anna nói bà hiểu vì thỏa thuận ban đầu là cho sáu tháng.
“Chúng tôi đã hy vọng chiến tranh tới lúc này sẽ kết thúc, và không nghĩ mình sẽ cần ở lại Anh lâu hơn nữa”, bà nói.
Anna chấp nhận phải chuyển đi, nhưng rất lo lắng.
“Tôi lo là nếu không tìm được chỗ ở, tôi bị buộc sẽ phải áp đặt thay đổi lên các con lần nữa. Còn cả một hành trình khó khăn phía trước, các cháu không có cội rễ. Thay đổi thêm lần nữa sẽ là cú sốc cho các cháu”, bà nói.
Anna là nhà toán học, chuyên về thuyết tương đối.
Bà đào tạo lại thành thợ làm tóc, và sau đó làm kế toán ở Kyiv.
Bà sẵn sàng cắt tóc “không ngừng nghỉ” và đang cân nhắc ra thuê nhà riêng.
Nhưng bà vẫn đang hưởng trợ cấp xã hội, nhiều chủ nhà sẽ không cho bà thuê chỗ ở.
“Tôi cần chứng minh với chủ nhà là kiếm đủ tiền để trả tiền thuê nhà. Tôi cần có tiền đặt cọc và một người bảo lãnh”, Anna nói.
Con trai tuổi vị thành niên của bà cũng đang ổn định ở một trường trung học địa phương, và con gái bà bắt đầu đi nhà trẻ.
Bà không biết phải làm gì tiếp theo. “Tôi có thể bỏ ra hai tiếng đồng hồ trên trang web của chính phủ và vẫn không hiểu gì”, bà nói.
Trong lúc đó, Anna và Jane đang tìm một người bảo trợ mới gần đó, để các con của Anna không phải chuyển trường lần nữa.
“Chúng tôi đang tìm người bảo trợ mới trong khu vực cho Anna và gia đình cô ấy, nhưng tới nay vẫn chưa có ai xuất hiện”, Jane nói.
Không có thông tin rõ ràng từ chính phủ, cả hai phía đều thấy bất lực.
Hội đồng quận Cherwell cho biết họ đang làm việc để chuyển những người tị nạn Ukraine đến nơi ở mới, và đang xem xét các phương án “bước tiếp” để tìm chỗ ở độc lập.
Hội đồng thành phố Oxford cho biết họ đang yêu cầu chủ nhà và khách tiếp tục như hiện nay vì không còn khả năng cung cấp nhà xã hội ở Oxfordshire, trong khi nhà thuê tư nhân rất hạn chế và đắt đỏ.
Gần 100.000 người Ukraine đang ở Anh Quốc trong chương trình này, với nhiều người đang tìm kiếm người bảo trợ mới vào thời điểm đang có rất ít.
Trong khi đó, những người bảo trợ đang kêu gọi đại biểu quốc hội giúp đỡ, và đại biểu quốc hội đang tìm kiếm chỉ đạo từ chính phủ và hội đồng địa phương, và các hội đồng được cho biết đã được cấp kinh phí để giúp đỡ.
Một số gia đình đồng ý gia hạn thời gian bảo trợ.
Cựu bộ trưởng về người tị nạn, Lord Harrington, đã thúc giục chính phủ tăng gấp đôi số tiền người bảo trợ đang nhận được – thành 700 bảng Anh một tháng – để khuyến khích nhiều người hơn nữa.
Trong một tuyên bố, chính phủ cho biết “đa số các chủ nhà muốn tiếp tục bảo trợ hơn sáu tháng.”
Người phát ngôn nói thêm “Khi khách chuyển đi, họ có nhiều lựa chọn, bao gồm thuê nhà riêng hoặc tìm người khác bảo trợ cho họ. Các hội đồng có nhiệm vụ bảo đảm họ không trở thành không nhà cửa.”
Tuy nhiên, một liên minh các tổ chức xã hội dân sự và tổ chức từ thiện đã viết thư cho thủ tướng, kêu gọi giúp đỡ nhiều hơn cho các gia đình Ukraine tìm nhà để thuê và mua, thêm tiền mùa đông cho chủ nhà, và bổ nhiệm một bộ trưởng tị nạn mới.
Kate Daniels, từ Hiệp hội Trị liệu Gia đình (Association for Family Therapy, viết tắt AFT), đã thiết lập một mạng lưới các nhà trị liệu để hỗ trợ các chủ nhà ở khắp xứ Anh, Scotland, và Bắc Ireland.
Cô nói “không có gì tệ hơn là ở một vị trí bất khả thi và cảm thấy bất lực”.
“Những người bảo trợ cảm thấy tội lỗi và xấu hổ, mặc dù họ đã rất hào phóng và giúp ích nhiều”, cô nói.
