Khi các bang chuyển sang nới lỏng các lệnh hạn chế để chống lại đại dịch Wuhanvirus, thì ngay cả các hoạt động ngoài trời đơn giản nhất dường như cũng đầy ắp hàng nghìn nghi vấn và tính toán.
Gặp gỡ bạn bè ở công viên có an toàn không, miễn là giữ khoảng cách 6 fts, ngồi đối diện nhau ở hai phía trên tấm trải? Ăn cái burger và uống ly bia ở một nhà hàng ngoài trời thì thế nào? Đi biển hay hồ bơi với trẻ con có nguy cơ ra sao?
Tin tức tốt: các cuộc phỏng vấn cho thấy các chuyên gia ngày càng nhất trí rằng, nếu người Mỹ đang ra khỏi nhà, thì ra ngoài trời sẽ an toàn hơn là vào văn phòng hay trung tâm mua sắm. Với không khí trong lành và nhiều không gian hơn giữa mọi người, nguy cơ sẽ giảm thấp.
Nhưng các chuyên gia cũng bày tỏ sự thận trọng đặc biệt về những bữa tiệc tối, sử dụng phòng thay đồ cá nhân trong hồ bơi và đám đông người ở những nơi như bãi biển. Mặc dù ra ngoài trời có thể giúp mọi người đối phó với những nỗi mệt mỏi khi bị cách ly, nhưng có một rủi ro là mọi người sẽ buông lỏng phòng vệ hoặc gặp những người không an toàn.
“Tôi nghĩ ra ngoài trời là tốt cho sức khỏe,” Julia L. Marcus nói, bà là nhà dịch tễ học và phó giáo sư tại trường Y khoa của Havard. “Chúng tôi biết rằng ở ngoài trời thì nguy cơ truyền nhiễm Wuhanvirus sẽ giảm thấp hơn so với trong nhà. Vào một cuối tuần nắng đẹp, tôi nghĩ nên đi ra ngoài trời, nhưng tôi cũng nghĩ về những điều phải làm để giảm thiểu nguy cơ.”
Trong khi nhiều lễ hội mùa hè ngoài trời đáng giá đã bị đóng cửa hay hủy bỏ, trong đó có các công viên giải trí của Disney, lễ hội Coachella ở California và Free Shakespeare ở the Park bang New York, thì thống đốc trên cả nước đã mở lại sân golf, đường đi hiking và bãi biển, với hy vọng khôi phục lại vài dáng vẻ của một mùa hè bình thường cho những người Mỹ bận rộn.
Một số công viên, gồm những công viên trong đô thị nhỏ như Ellis Island hay những công viên khổng lồ như Joshua Tree National Park, vẫn đóng cửa. Nhưng Yellowstone sẽ mở cửa lại một cách hạn chế vào thứ hai, và Grand Canyon đã mở lại lối vào phía South Rim hôm thứ sáu. Ở quận hạt Los Angeles, các bãi biển đã mở lại hôm thứ tư, nhưng không cho tắm nắng. Chỉ cho phép các hoạt động như chạy bộ, bơi lội, và lướt sóng.
Ngay cả trong vùng New York bị dịch bệnh tấn công nặng nề, một số hạn chế sẽ được nới lỏng. Connecticut có kế hoạch cho phép ngồi ngoài trời tại các nhà hàng và triển lãm ngoài trời tại các vườn thú từ ngày 20/05. New Jersey, New York, Delaware và Connecticut sẽ mở lại bãi biển của bang và cuối tuần của ngày Lễ Tưởng niệm, và chỉ hạn chế sử dụng tối đa đến 50% công suất. Nhưng các bãi biển và hồ bơi của thành phố New York vẫn tiếp tục đóng cửa.
Các cách tiếp cận khác nhau đã làm nhiều người Mỹ hoang mang về đâu là hành vi an toàn ngoài trời. Các chuyên gia có câu trả lời đơn giản: thực hiện bảo trì xã giao cự ly và đeo khẩu trang khi điều đó là không thể.
Một cách lý tưởng thì, chỉ có thể tụ tập với những người cùng sống chung trong nhà, các chuyên gia nói. Nếu quyết định gặp mặt bạn bè thì nguy cơ sẽ gia tăng, nhưng có thể có một số phòng ngừa. Quan trọng đó chỉ là các cuộc tụ họp nhỏ. Không chung đụng thức ăn, đồ dùng và thức uống, giữ tay sạch sẽ, và giữ khoảng cách ít nhất 6fts với người không sống chung trong nhà.
“Trong hầu hết các trường hợp thì tôi nghĩ rằng ra ngoài trời sẽ tốt hơn ở trong nhà nhiều,” Linsey Marr, giáo sư cơ khí và nhà khoa học về aerosol tại trường Kỹ thuật Virginia nói. “Ngoài trời sẽ được pha loãng ra rất nhiều. Với điều kiện giữ khoảng cách 6fts, tôi nghĩ rủi ro sẽ rất là nhỏ.”
Một phần, đời sống trong đại dịch thì an toàn hơn khi ở ngoài trời, vì ngay cả một cơn gió nhẹ cũng nhanh chóng làm loãng đi virus. Nếu ở gần một người bị bệnh, gió sẽ phân tán virus, có khả năng lây nhiễm cho những người ở gần nhưng với số lượng ít hơn nhiều, nên ít có khả năng gây hại.
“Tải lượng virus rất quan trọng,” Eugene Chudnovsky, nhà vật lý ở Đại học Lehman và Trung tâm Sau đại học của Đại học Thành phố New York cho biết. “Chỉ một con virus sẽ không làm cho ai bị bệnh, nó sẽ bị hệ miễn dịch hủy diệt ngay. Người ta tin rằng một người cần vài trăm đến vài nghìn con Wuhanvirus mới làm sự ứng phó của hệ thống miễn dịch bị quá tải.”
Tuy các mối nguy cơ về việc lây lan ở ngoài trời là thấp, nhưng nó vẫn có thể xảy ra. Trong một nghiên cứu của hơn 7300 ca ở Trung cộng, chỉ có duy nhất một ca là bị lây nhiễm ở ngoài trời. Trong ca này, nam bệnh nhân 27 tuổi đã có một cuộc trò chuyện ngoài trời với một du khách vừa từ Wuhan đến. Bảy ngày sau, người này có các triệu chứng đầu tiên của bệnh Chinese flu.
“Mức rủi ro ở ngoài trời là thấp hơn, nhưng không phải là không có,” Shan Soe-Lin, một nghiên cứu sinh tại Viện Quốc tế vụ Jackson Đại học Yale nói. “Và tôi nghĩ nguy cơ sẽ cao hơn nếu hai người đứng cạnh nhau trong thời gian dài, như ngồi im trên tấm trải trên bãi biển thì nguy cơ sẽ cao hơn là đang đi bộ và đi qua nhau.”
Một nghiên cứu gần đây cho thấy chỉ cần nói chuyện đã có thể bắn ra hàng nghìn giọt nước bọt có thể lơ lửng trong không khí từ 8 đến 14 phút. Nhưng nguy cơ hít phải những giọt nước này thì thấp hơn khi ở ngoài trời.
Với nhiều người Mỹ đã trải qua nhiều tháng bồn chồn trong nhà, thì các công viên và đường hiking rộng mở sẽ tạo cảm giác như lựa chọn an toàn nhất trong những ngày này.
Kate Wathall, người sản xuất và là phóng viên truyền hình, đã đi hiking trở lại lần đầu sau nhiều tuần vào chủ nhật rồi, một ngày sau khi đường hiking của địa phương được mở lại. Bà đã lái xe một tiếng đến Trail Canyon Falls ở Tujunga để tránh các tuyến hiking thông dụng hơn trong thành phố.
“Cứ như được quay về cuộc sống bình thường vậy,” bà nói. “Rõ là không phải thế. Nhưng đây là ngày mà khi ở các con đường hiking tôi đã quên đi những gì đang diễn ra.”
Trong công viên Memorial ở Maplewood bang New Jersey hôm thứ năm, Gabriella Gabriel, 22 tuổi, đã tập thể dục với bạn cô là Candace Brodie cùng tuổi, trên những tấm thảm cách nhau vài fts trên thảm cỏ.
“Mọi người tràn ra và không có cách nào để một ai đó đứng ngay trước tôi cả,” Gabriel nói. “Nhưng trong hồ bơi hay bãi biển, mọi người quá dầy đặc – quá sát nhau nên không thấy thoải mái.”
Các chuyên gia đồng ý rằng những nguy cơ khi bơi lội trong hồ bơi, hồ tự nhiên hoặc ở biển không phải là từ nước, mà từ sự tiếp xúc với mọi người trong nước và ở gần nước.
Mặc dù các nhà khoa học không có dữ liệu về Wuhanvirus một cách cụ thể, nhưng các loài coronavirus khác không tồn tại lâu trong nước và rất nhạy cảm với chất chlorine, Angela Rasmussen, nhà virus học trường Y tế Công cộng Mailman của Đại học Columbia nói.
“Theo tôi thì nước hồ bơi, nước sông hồ, nước biển có sự phơi nhiễm để lây lan là cực kỳ thấp ngay cả khi không bị phân tán (để làm giảm nguy cơ hơn nữa),” bác sĩ Rasmussen viết trong email. “Có lẽ, nguy cơ cao nhất đối với giải trí trong nước vào mùa hè là đám đông – những phòng thay đồ cá nhân ở hồ bơi, bến tàu hay bãi biển đông người, đặc biệt nếu đi cùng với khoảng cách vật lý bị hạn chế hoặc mọi người ở gần nhau quá lâu. Các nguồn virus tập trung nhất trong môi trường như thế chính là những người đang ở hồ bơi, chứ không phải là chính hồ bơi.”
Các chuyên gia cho biết một người đi bộ, chạy bộ hay đạp xe quá gần sát với người khác trong vài giây chẳng phải là điều lo lắng to tát gì. Nhưng họ đề nghị những người chạy bộ nên đeo khẩu trang hoặc những thứ che mặt nào khác nếu đến gần người khác. Nếu có ai trải tấm khăn dã ngoại trong bán kính 6 fts với ý định ngồi lại một thời gian, thì đó là điều đáng quan ngại lớn hơn. Cố gắng tránh một cuộc đối đầu. Điều này chỉ làm tăng nguy cơ bị lây nhiễm. Những xung đột như vậy có thể tăng mạnh khi ngày càng nhiều người ra ngoài trời.
“Nếu có ai đó đến quá gần bạn mà không đeo khẩu trang và bạn không cảm thấy an toàn, thay vì la hét vào mặt họ thì chỉ cần bảo “vui lòng, tôi cần có thêm không gian.”” Bác sĩ Marcus nói.
Với những gia đình có trẻ nhỏ, ra ngoài trời có thể phát sinh lo lắng đặc biệt.
Gabriel nói rằng em trai cô chỉ mới 6 tuổi muốn ra chơi ngoài sân, nhưng mẹ cô không cho phép. Bà lo rằng virus còn tồn tại trên cầu trượt, xích đu và về một chứng viêm nhiễm bí mật nào đó liên quan đến virus sẽ làm cho trẻ bị nhiễm bệnh và tử vong.
“Thật khó để một đứa trẻ hiểu được,” Gabriel nói. “Ít nhất chúng tôi có thể giữ khoảng cách 6 fts. Nhưng chúng ta không thể bảo một trẻ nhỏ làm theo điều này.”
Một khó khăn cho các thành phố mật độ dân số cao là tự giữ khoảng cách 6 fts trên đường chạy bộ hoặc đường chạy xe đạp. Một quán café ngoài trời dường như an toàn, cho đến khi có người đi bộ ngang qua trên vỉa hè mà không đeo khẩu trang.
Một vài thành phố, gồm New York, Boston, Minneapolis và Oakland, đã đóng cửa các con đường giao thông, tạo cơ hội cho mọi người ra ngoài trời. Nhiều thành phố khác đã mở rộng vỉa hè để tạo thêm không gian cho người bộ hành và chỗ ngồi ngoài trời.
Ngay cả ở ngoài trời, luôn có nguy cơ bị lây nhiễm virus vì chạm vào những bề mặt bị ô nhiễm – bảng thực đơn của nhà hàng, ghế dài hay ghế dựa trong công viên – rồi sau đấy đưa tay sờ vào mặt. Các nghiên cứu cho thấy virus có thể tồn tại 3 ngày trên các bề mặt cứng như thép, plastic và khoảng 24 giờ trên bìa giấy cứng trong điều kiện của phòng thí nghiệm. Virus cũng ổn định trong nhiệt độ cao và ẩm lâu hơn nhiều loại virus khác.
Theo bác sĩ Chudnovsky thì ngày có ánh nắng mặt trời tốt hơn ngày khuất nắng vì có nhiều ánh nắng mặt trời hơn để giết virus và nhiều gió hơn để phân tán chúng. Nếu muốn có sự phòng ngừa thật cực đoan, thì tự tìm vị trí đầu gió so với những người khác. “Điều này có thể đặt biệt quan trọng ở bãi biển là nơi mọi người có xu hướng ở lâu tại một chỗ,” ông nói.
Các chuyên gia nói rằng mặc dù khách quen của nhà hàng ngồi ngoài trời không thể đeo khẩu trang khi ăn, nhưng người phục vụ thì phải đeo. Nguy cơ lây nhiễm chính là các khách trong phạm vi vài fts tại bàn không sống chung trong một gia đình. Ngồi và nói chuyện trong thời gian dài cũng như chia sẻ thức ăn cùng vật dụng phục vụ thông thường cũng là nguồn lây nhiễm tiềm năng nếu một trong những người khách của nhà hàng đang nhiễm bệnh mà không biết.
Các chuyên gia cho biết một mối lo lắng khác: Một người sau khi bị lây nhiễm phải cần có 2 tuần để các triệu chứng xuất hiện, thì không cách nào để biết rằng ta có đang đến một bãi biển hay công viên giữa một ổ dịch cục bộ vô hình hay không. Đó là lý do khác nữa để phải đề phòng.
“Nếu giờ đây chúng ta quay về bình thường như cũ và không tuân theo chiến lược bảo trì xã giao cự ly nữa, thì dịch bệnh sẽ giống như một quả bom hẹn giờ.” Peter Jüni, nhà dịch tễ học Đại học Toronto và bệnh viện St Michael nói. “Chúng ta không bao giờ biết quả bom này sẽ nổ tung ở đâu và khi nào.”
——————————–
Nguồn: Bài của Michael Levenson, Tara Parker-Pope và James Gorman trên The New York Times, người dịch đặt tựa.
Ảnh của Jeenah Moon trên The New York Times
