Diễm Thi / RFA
Hiện nay có thực trạng một số chùa tại Việt Nam bị an ninh gắn camera theo dõi trước cổng mặc dù không được sự cho phép của nhà chùa.
Gắn camera “lụi”
Việc gắn camera theo dõi được xem như một hình thức “răn đe”. Các trường học, trung tâm, bệnh viện, sân bay, nhiều cơ quan, đường phố… cũng đã được gắn camera, nhưng bạo hành và các hình thức nhũng nhiễu người dân vẫn không giảm.
Vậy việc gắn camera nơi chùa chiền nhằm mục đích giúp nhà chùa giữ an ninh trật tự hay vì lý do nào khác?
Thượng Tọa Thích Vĩnh Phước, trụ trì chùa Phước Bửu ở Bà Rịa-Vũng Tàu, từng đến Hoa Kỳ hồi giữa năm 2019 để trình bày về tự do tôn giáo và nhân quyền nói với RFA vào tối 7/10/2019 về việc ngôi chùa nơi ông trụ trì mấy tháng qua bị cơ quan chức năng gắn camera mà không hề hỏi ý kiến của ông:
“Trước khi tôi qua Hoa Kỳ thì họ đã cho đặt camera để giám sát người vô ra tại chùa Phước Bửu. Không chỉ chùa Phước Bửu mà từ hơn một năm nay họ đặt rất nhiều camera ở huyện Xuyên Mộc cũng như ở tỉnh Bà Rịa Vũng Tàu. Theo suy nghĩ của tôi thì đây là biểu hiện cho một đất nước mà đạo đức suy đồi, trộm cướp hoành hành.
Chùa là nơi tôn nghiêm thanh tịnh. Những người tới chùa là họ hướng tới việc thiện. Chùa Phước Bửu là chùa an ninh, ít xảy ra mất mát nên việc đặt camera như vậy tại một cơ sở tôn giáo, tâm linh thì tôi thấy nó sai rồi.”
Chùa là nơi tôn nghiêm thanh tịnh. Những người tới chùa là họ hướng tới việc thiện. Chùa Phước Bửu là chùa an ninh, ít xảy ra mất mát nên việc đặt camera như vậy tại một cơ sở tôn giáo, tâm linh thì tôi thấy nó sai rồi. – TT. Thích Vĩnh Phước
Điều 38 Bộ Luật Dân sự 2015 ghi rõ: Đời sống riêng tư, bí mật cá nhân, bí mật gia đình là bất khả xâm phạm và được pháp luật bảo vệ. Việc thu thập, lưu giữ, sử dụng, công khai thông tin liên quan đến đời sống riêng tư, bí mật cá nhân phải được người đó đồng ý; trừ trường hợp luật có quy định khác.
Như vậy, theo pháp luật, nhà chùa có quyền yêu cầu cơ quan chức năng can thiệp, buộc chấm dứt việc làm trên hoặc có thể khởi kiện nếu cảm thấy hành vi đó ảnh hưởng đến quyền riêng tư.
Luật sư Hà Huy Sơn cho RFA biết ý kiến của ông xung quanh vấn đề này:
“Nếu có chuyện đặt như vậy là trái pháp luật bởi vì chùa là nơi ở của các nhà sư, của những người tu hành. Họ cũng có quyền như công dân. Chuyện đặt camera tại nơi ở của công dân mà không được phép của họ là vi phạm pháp luật.
Theo luật khiếu nại thì cơ quan nào đặt camera trái phép thì cơ quan đó phải giải quyết. Nếu giải quyết không thỏa đáng thì có thể kiện hành vi hành chính này ra tòa án.”
Thượng Tọa Thích Vĩnh Phước cho biết camera được gắn chĩa thẳng vào chùa, nhưng nếu có nói cũng chẳng ai giải quyết. Thầy đưa ra một ví dụ về cái cổng chùa Phật tổ do chùa xây, có xin phép chính quyền địa phương hẳn hoi trước khi xây dựng. Và, cái cổng đã tồn tại 26 năm, nhưng rồi chính quyền cũng ủi sập để thay vào đó bằng tấm bảng “Văn hóa ấp Thạnh Sơn”. Thầy đã đặt vấn đề này nhiều lần, từ năm 2014 đến giờ nhưng mọi việc không hề được lãnh đạo địa phương giải quyết.
Camera & an ninh để giám sát
Không chỉ chùa Phước Bửu, một ngôi chùa khác ở quận Bình Thạnh là chùa Giác Hoa cũng chịu chung số phận bị giám sát từ chính quyền bằng camera, dù họ chẳng hề yêu cầu. Việc gắn camera cũng chẳng có ai hỏi ý kiến của đại diện nhà chùa. Hòa Thượng Thích Không Tánh cho biết chính quyền đặt camera ngay trước cổng chùa, ai ra vô là họ kiểm soát hết. Hòa thượng đã gửi nhiều bản tường trình đến cơ quan chức năng nhưng chẳng ai trả lời. Những ngày chùa có lễ, an ninh đến canh gác ngày đêm. Thầy nói thêm:
“Tôi hỏi thì họ nói họ chỉ đi theo giám sát vì họ có bổn phận phải giám sát mình. Lắp camera là để theo dõi nên nhiều anh em dân chủ và bạn bè muốn đến thì cũng ngại hoặc không dám đến.”
Thượng toạ Thích Thiên Thuận trụ trì chùa Thiên Quang cũng lên tiếng với RFA rằng, chính quyền cho hay camera được lắp ngay trước con đường dẫn vào chùa với lý do an ninh. Chùa Thiên Quang được thành lập từ năm 2000 nhưng gần đây họ mới gắn camera giám sát. Do đó, Thượng tọa Thích Thiên Thuận cho rằng camera được lắp đặt không phải cho an ninh khu phố, mà chỉ để giám sát chùa, bởi con đường này chỉ dẫn vào ngôi chùa mà thôi.
Thượng toạ Thích Thiên Thuận xác nhận việc lắp đặt camera, chùa không hề biết và không được thông báo:
“Họ làm cái gì có bao giờ họ hỏi dân đâu. Họ làm theo việc của họ thôi. Vấn đề an ninh thì mình không biết, nhưng thực chất theo thầy thì họ giám sát chùa Thiên Quang nhiều hơn. Họ giám sát sinh hoạt tôn giáo ở chùa. Từ năm 2000 đến nay thì lúc nào cũng gặp khó khăn vì chùa Thiên Quang không sinh hoạt theo Giáo hội Phật giáo Việt Nam, nên họ quản lý rất khó chịu, ngột ngạt.”
Họ làm cái gì có bao giờ họ hỏi dân đâu. Họ làm theo việc của họ thôi. Vấn đề an ninh thì mình không biết, nhưng thực chất theo thầy thì họ giám sát chùa Thiên Quang nhiều hơn. – TT. Thích Thiên Thuận
Việt Nam từng nhiều lần bị đề nghị đưa vào danh sách CPC (Countries of Particular Concern) – Các quốc gia cần quan tâm đặc biệt. Lần gần đây nhất là hôm 11/7/2019. Tại hội trường Quốc hội Hoa Kỳ diễn ra buổi họp khoáng đại vận động cho nhân quyền và tự do tôn giáo tại VN lần thứ 9 do BPSOS tổ chức, bà Gayle Manchin, Phó Chủ tịch Ủy hội Hoa Kỳ về Tự Do tôn giáo Quốc tế đã đề nghị đưa Việt Nam trở lại danh sách này.
Các quốc gia bị chỉ định như vậy sẽ bị Hoa Kỳ đưa ra các biện pháp chế tài, bao gồm biện pháp trừng phạt kinh tế.
Theo một chỉ định bởi Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ thì đây là những quốc gia có vi phạm đặc biệt nghiêm trọng về tự do tôn giáo theo Đạo Luật Tự Do Tôn Giáo Quốc tế (IRFA) năm 1998 (HR 2431) và sửa đổi năm 1999 (Public Law 106-55).
Những nước “đặc biệt vi phạm nghiêm trọng về tự do tôn giáo” có nghĩa là có hệ thống, liên tục, vi phạm trắng trợn quyền tự do tôn giáo, bao gồm các vi phạm như: tra tấn hoặc đối xử tàn ác, vô nhân đạo hay đối xử hạ đẳng hay trừng phạt; kéo dài thời gian bị giam giữ mà không cần khởi tố; gây ra sự mất tích bằng cách bắt cóc hoặc giam giữ những người này một cách bí mật; hoặc phủ nhận trắng trợn quyền sống, tự do, hoặc sự an toàn của người dân.
Năm 2006, Việt Nam được Bộ Ngoại Giao Mỹ rút khỏi danh sách CPC – Các nước cần quan tâm đặc biệt vì không có tự do tôn giáo. Từ 2006 trở đi, các tổ chức bảo vệ nhân quyền và bảo vệ tự do tín ngưỡng trên thế giới như Human Rights Watch, Amnesty International và USCIRF’s thường lên tiếng cảnh báo về những hành động đàn áp gia tăng của Hà Nội đối với các tổ chức tôn giáo lớn nhỏ trong nước.
