– Bài phân tích chính trị của AP, Cù Tuấn biên dịch.
Matxcơva (AP) – Có một khoảnh khắc mang tính tiết lộ trong chuyến thăm Matxcơva được lên kế hoạch chặt chẽ của nhà lãnh đạo Trung Quốc Tập Cận Bình: Đứng ở ngưỡng cửa của Cung điện Kremlin, ông nói với Tổng thống Nga Vladimir Putin rằng hai người họ đang “chứng kiến những thay đổi chưa từng có trong hơn một thế kỷ và chúng ta đang cùng nhau thúc đẩy những thay đổi này.”
“Tôi đồng ý,” Putin trả lời.
Lời nhận xét này – được camera của điện Kremlin ghi lại qua vai một vệ sĩ – cho thấy một cái nhìn hiếm hoi về tham vọng của Tập Cận Bình và mối quan hệ của ông Tập với Nga sau hơn một năm chiến sự ở Ukraine.
Trong khi Matxcơva ngày càng giống như một đối tác cấp dưới của Bắc Kinh, thì Tập Cận Bình có thể sẽ cung cấp một cứu cánh vững chắc cho Putin. Hai người là đối tác chính trong một nỗ lực định hình lại thế giới nhằm cố gắng hạn chế sự thống trị của Mỹ.
Tuyên bố thẳng thừng khác thường của ông Tập đã kết thúc cuộc hội đàm kéo dài hơn 10 giờ ở Điện Kremlin, kết thúc bằng những tuyên bố dài đầy những lời hoa mỹ về việc mở rộng “quan hệ đối tác toàn diện và hợp tác chiến lược” giữa Nga và Trung Quốc, cam kết ủng hộ cách tiếp cận đa phương đối với các vấn đề toàn cầu và chỉ trích Washington.
Trong tuyên bố kết luận của mình, Putin đã ca ngợi đề xuất của Trung Quốc về một giải pháp ở Ukraine, điều mà phương Tây gần như bác bỏ vì cho rằng Trung Quốc không có động thái khởi động gì. Nhà lãnh đạo Nga cũng đưa ra một loạt sáng kiến nhằm củng cố vai trò của đất nước ông như một nguồn năng lượng chính và các nguyên liệu thô khác cho nền kinh tế khổng lồ của Trung Quốc. Ông đề xuất xây dựng các đường ống dẫn năng lượng mới, mời doanh nghiệp Trung Quốc lấp đầy chỗ trống còn lại sau cuộc di cư của các doanh nghiệp phương Tây, và tuyên bố sẽ thúc đẩy xuất khẩu nông sản sang Trung Quốc.
Ông Tập vẫn rất kín tiếng, tránh bất kỳ cam kết chắc chắn nào liên quan đến các dự án cụ thể, và chủ yếu nói những lời hoa mỹ chung chung và mơ hồ về việc mở rộng quan hệ.
Rana Mitter, giáo sư lịch sử và chính trị Trung Quốc tại Đại học Oxford, nói với hãng tin AP: “Thực tế, rất nhiều điều mà Vladimir Putin muốn xảy ra đã không xảy ra. “Ông Tập không lúc nào nói rõ ràng rằng ông ấy chấp nhận quan điểm của Nga về cuộc chiến Ukraine vì vị trí [địa chính trị] của Ukraine.”
Trên thực tế, có “cảm giác rằng Trung Quốc đang dành cho mình quyền từ bỏ sự ủng hộ hoàn toàn” đối với quan điểm của Nga, Mitter nói thêm.
Matxcơva và Bắc Kinh cho biết họ sẽ tăng cường liên lạc giữa quân đội của họ và tổ chức nhiều cuộc tuần tra và tập trận chung trên biển và trên không, nhưng thậm chí không có một gợi ý nhỏ nhất nào từ Trung Quốc về việc giúp đỡ vũ khí cho Nga, như Mỹ và các đồng minh phương Tây khác đã lo sợ.
Phát biểu hôm thứ Tư trước một ủy ban Thượng viện, Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken cho biết Trung Quốc cho đến nay đã chú ý đến những cảnh báo mạnh mẽ của Mỹ về việc hỗ trợ vật chất sát thương cho Nga ở Ukraine. Ông nói: “Chúng tôi chưa thấy họ vượt qua – vượt qua ranh giới đó.”
Một nhà phân tích hàng đầu tại Cơ quan Tình báo Quốc phòng Mỹ cho biết Bắc Kinh muốn được coi là một người kiến tạo hòa bình và có uy tín ngoại giao.
“Vì vậy, tôi nghĩ rằng Trung Quốc sẽ rất miễn cưỡng khi bị phát hiện công khai hỗ trợ vũ khí sát thương cho Nga,” Doug Wade, người đứng đầu nhóm nhiệm vụ Trung Quốc của DIA cho biết. “Nó sẽ làm suy yếu toàn bộ câu chuyện của họ về vai trò của họ trên thế giới mà họ đang cố gắng hết sức để thể hiện.”
Người phát ngôn Hội đồng An ninh Quốc gia Mỹ John Kirby đã mô tả mối quan hệ Putin-Tập là “một cuộc hôn nhân thuận tiện”, trong đó họ hợp lực với nhau để thách thức sự lãnh đạo của Mỹ và Nga “chắc chắn là đối tác cấp dưới”. Ông nói thêm trong một cuộc họp ngắn đầu tuần này rằng Putin coi ông Tập là “một loại huyết mạch” trong cuộc chiến ở Ukraine.
Nhiều nhà bình luận lập luận rằng hội nghị thượng đỉnh đánh dấu việc Putin không giành được bất kỳ viện trợ cụ thể nào từ Bắc Kinh và củng cố vai trò ngày càng phụ thuộc của Nga trong liên minh với Trung Quốc.
“Sự thống trị của Trung Quốc đối với Nga đã hoàn tất,” Sam Greene, giáo sư chính trị Nga tại Đại học King’s College London, viết trên Twitter. “Mặc dù chắc chắn có những thỏa thuận mà chúng tôi không muốn biết, nhưng không có dấu hiệu nào cho thấy ở đây có sự gia tăng đáng kể hỗ trợ quân sự cho Nga — thậm chí cũng không có ý định sẵn sàng tăng cường hỗ trợ ngoại giao từ phía ông Tập. Một cú xoay người và Putin đã mất điểm.”
—————
