VOA
Các diễn biến trong mấy ngày qua, từ chuyện những người đi thăm tù chính trị bị côn đồ thoải mái hành hung tới chuyện báo chí bị cấm hé răng về căng thẳng giữa các tàu Việt Nam và Trung Quốc ở bãi Tư Chính, khiến tôi nhớ lại một cuộc phỏng vấn với bà Dương Thị Tân, vợ cũ blogger Điếu Cày.
Tôi phỏng vấn bà Tân hôm 24/9/2012, đúng ngày xử blogger Điếu Cày, tức ông Nguyễn Văn Hải, và bà thuật lại diễn biến trong ngày bà bị giữ tại đồn công an ở thành phố Hồ Chí Minh để không thể tham dự phiên toà:
“Hôm nay phó công an Phường 6, Quận 3 … Trung tá Vũ Văn Hiển, tôi xin lỗi anh chửi thề, chửi vào mặt tôi, đụ mẹ, đéo bà vào mặt tôi và quăng đủ các thứ con ra và nói là ‘tao bẻ cổ mày chết, tự do cái con nọ, tự do cái con kia…
“Ngày hôm nay con trai tôi ở cùng cái tầng đó [trong đồn công an Phường 6, Quận 3] nhưng họ nhốt cháu ở một phòng khác. Và khi ra về thì họ lột áo con tôi. Tôi xin lỗi anh là họ nói thẳng luôn là, họ chỉ vào cái chữ tự do trên cái áo của con tôi và họ nói, tôi xin nói bậy vì tôi nhắc lại lời của Trung tá Vũ Văn Hiển là ‘tự do cái con cặc’”.
Gần bảy năm đã trôi qua, ông Hải cùng bà Tạ Phong Tần, người cũng bị xử tù trong cùng một vụ án, và một số tù nhân chính trị khác đã sang Hoa Kỳ hoặc châu Âu. Nhưng ở Việt Nam, thời tự do cái con không phải lon Coca vẫn đang khiến nhiều tù nhân chính trị và những người ủng hộ họ tiếp tục bị ngược đãi, thậm chí hành hung mà không bị pháp luật sờ tới.
Trong khi đó báo chí tiếp tục viết theo đơn đặt hàng của chính phủ và chấp nhận những vùng cấm không có trong hiến pháp và pháp luật. Không có hiến pháp và pháp luật nào cấm đưa tin người đi thăm tù bị hành hung. Luật pháp cũng không cấm đưa tin về căng thẳng trên biển và thực tế báo chí Việt Nam đã có những lần đưa tin rầm rộ trong quá khứ. Việc chấp nhận các mệnh lệnh miệng không dựa trên cơ sở pháp lý đã khiến điều vô cùng bất bình thường này trở thành điều bình thường từ lâu nay.
Ở Việt Nam hiện nay quyền lực của các quan chức cộng sản không hề bị kiểm soát ngoại trừ khi có đấu tranh giữa các phe khác nhau. Cựu Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng từng được cho là “quyền lực vô biên” cho tới khi các đối thủ của ông trong phe chủ đốt lò Nguyễn Phú Trọng lật ngược ván cờ khiến ông rớt đài và các đệ tử lần lượt vào lò. Các định chế còn lại, từ Quốc hội tới hệ thống tòa án và báo chí, chỉ là đầu sai của Đảng Cộng sản.
Tình cờ tuần này kênh truyền hình BBC của Anh chiếu phim tài liệu về cố Tổng thống Nam Phi Nelson Mandela, người đã bị chế độ phân biệt chủng tộc Apartheid bỏ tù 27 năm nhưng cuối cùng đã được trả tự do năm 1990 và chiến thắng trong bầu cử năm 1994. Những lời ông Mandela nói trong cuộc tranh đấu kéo dài nhiều thập niên để đòi quyền tự do vẫn đúng với nhiều người dân Việt Nam: “Chúng ta là người dân của quốc gia này nhưng chúng ta không có quyền lực và không có công lý.”
Ngay cả trong chế độ phân biệt chủng tộc, vợ ông Mandela cùng đông đảo người dân được tự do tới dự phiên toà xử ông hồi năm 1964 khi ông bị kết án chung thân. Trong thời gian bị giam cầm trên đảo Robben từ năm 1964-1982, ông Mandela cũng đã có lần chất vấn trưởng trại da trắng: “Ông là nhân viên trong hệ thống công lý hay ông là găng-xtơ mặc sắc phục?”
Một trong những cựu tù nhân chính trị hiện đang sống ở Hoa Kỳ, blogger Mẹ Nấm – Nguyễn Ngọc Như Quỳnh, đã nhiều lần kể lại trên Facebook về chuyện tù nhân bị hành hung hay ngược đãi.
Trong phát biển mới đây tại thủ đô Washington D.C. tại Hội Tưởng niệm Nạn nhân Cộng sản, blogger này nói:
“Trong lúc tôi đang ở đây phát biểu thì hàng chục người tù chính trị khác tại Việt Nam ở các trại giam phía Bắc như Nghệ An, Thanh Hoá, Hà Tĩnh đang tuyệt thực để phản đối tình trạng ngược đãi tù nhân. Nhiều người trong số họ đã bước sang ngày tuyệt thực thứ 15.
“Xin hãy quan tâm, lên tiếng và tranh đấu cho họ. Hãy yêu cầu chính phủ Hoa Kỳ và các tổ chức Nhân quyền quốc tế áp lực Hà Nội phải tuân thủ các công ước quốc tế về cấm ngược đãi tù nhân và phải có một hệ thống giám sát độc lập để theo dõi tình trạng trong các trại giam.
“Là một tù nhân được trả tự do sớm, tôi nằm trong số ít nhân chứng sống may mắn của hệ thống nhà tù tàn khốc, khắc nghiệt ở Việt Nam…
“Nếu bạn nghĩ tra tấn tù nhân chỉ giới hạn trong việc đánh đập thì không đúng đâu. Với thời tiết mùa hè cả 100 độ F, chỉ cần lấy hết quạt máy ra là nhà tù trở thành địa ngục ngày đêm. Điều đó đang xảy ra ở trại giam số 6, Nghệ An.”
Bảy năm về trước tại phường 6 ở thành phố ‘mang tên Bác’, công an doạ bẻ cổ dân và tuyên bố thẳng ‘tự do cái con c..’. Bảy năm sau ở trại 6 tại quê hương ‘Bác’, những người quản trại tháo hết quạt trần giữa cái nóng tới 40 độ C để trả thù những người tranh đấu và đánh bươu đầu, mẻ trán những người muốn tới thăm họ. Việt Nam có nhiều nét giống thời ‘Bác ra đi tìm đường cứu nước’ chỉ có điều tự do báo chí có khi lại không bằng khi xưa.
Nguyễn Hùng bắt đầu viết báo từ năm 1995 cho tờ Vietnam Investment Review và hai năm sau được Liên Hiệp Quốc chọn là một trong một vài nhà báo châu Á xứng đáng nhận giải thưởng mang tên cố tổng thư ký Dag Hammarskjold. Nguyễn Hùng đến London năm 2000, trở thành phát thanh viên, biên tập viên và phó ban Việt ngữ BBC. Trong vài năm trước khi rời BBC hồi năm 2017 để trở thành giảng viên báo chí kỹ thuật số ở Goldsmiths, University of London, Nguyễn Hùng phụ trách mảng mạng xã hội cho Vùng Đông Á và mảng kỹ thuật số cho Vùng Nam Á của BBC World Service. Nguyễn Hùng là người đồng sáng lập chương trình Bàn tròn Thứ Năm của BBC Tiếng Việt. Anh cũng sẽ chia sẻ blog này qua trang Facebook – https://www.facebook.com/haynhi3005/. Các bài viết của Nguyễn Hùng là blog cá nhân và được đăng tải với sự đồng ý của đài VOA nhưng không phản ánh quan điểm chính thức của chính phủ Hoa Kỳ.
