VOA
Nhiều người trẻ Việt Nam tỏ thái độ dè dặt, không dám hưởng ứng phongtrào xuống đường của giới trẻ toàn thế giới về môi trường do họ ‘sợ bị gánghép những tội danh về chính trị và bị bắt bớ’, một nhà hoạt động môitrường ở Hà Nội nói với VOA.
Kể từ ngày 20/9, nhân dịp Đại hội đồng Liên Hiệp Quốc có kỳ họp tập trungvào chủ đề môi trường, dưới ngọn cờ đầu là nhà hoạt động môi trường 16 tuổi người Thụy Điển Greta Thunberg, giới trẻ, chủ yếu là học sinh, sinhviên, đã đồng loạt bãi khóa, tuần hành trên khắp thế giới kêu gọi các nhàlãnh đạo phải có hành động mạnh mẽ hơn nữa để đẩy lùi tình trạng biến đổihậu.
Thế nhưng, giới trẻ tại Việt Nam không thể hòa cùng phong trào xuốngđường của các thanh thiếu niên toàn cầu dù Việt Nam là một trong nhữngquốc gia được xem là bị tác động nhiều nhất bởi biến đổi khí hậu và nướcbiển dâng.
Trao đổi với VOA, bà Cao Vĩnh Thịnh, một nhà hoạt động môi trường từHà Nội vốn là thành viên của nhóm vận động bảo vệ môi trường Green Trees, nói rằng nhiều sinh viên mà bà quen biết hoặc làm việc cùng ‘đềuquan tâm đến vấn đề môi trường’ và ‘đều biết đến Greta Thunberg’.
Tuy nhiên, bà nói rằng ‘những tiếng nói phản đối về môi trường bị hạn chếvì chính trị hiện tại’.
“Thế hệ trẻ có hiểu biết và quyết tâm phanh phui những sai trái của các tậpđoàn thì bị các kênh truyền thông của nhà nước bôi nhọ danh dự và bị đánhđập, bị bắt bớ trên đường phố,” bà Thịnh nói và cho biết riêng tổ chứcGreen Trees của bà trong năm 2019 ‘đã bị tấn công liên tục’.
“Bản thân tôi là nhà hoạt động môi trường chỉ quan tâm đến cây xanh, Formosa xả thải và những cánh rừng bị những nhóm lợi ích tàn phá nhưnglại bị lên án rất gay gắt là ‘nhận tiền của nước ngoài’ và ‘có âm mưu lật đổchính quyền’ và trước nhà tôi có người canh giữ,” bà nói thêm.
“Vô hình chung các bạn sinh viên và những nhà hoạt động môi trường kháccũng dè dặt hơn.”
Bà cho biết để hưởng ứng phong trào của giới trẻ thế giới, những nhà hoạtđộng môi trường ở Việt Nam đã chia thành nhiều nhóm nhỏ. Có nhómxuống đường vào ngày 22/9 ở khu vực Dinh Thống Nhất ở Thành phố HồChí Minh. Còn tại Hà Nội, một số bạn đi thu gom rác.
“Tuy nhiên, chúng tôi chưa tạo thành kết nối lớn hơn để cùng nhau xuốngđường trong một ngày và thể hiện mong muốn đối với chính phủ ViệtNam.”
“Riêng đối với Green Trees, trong bối cảnh các thành viên chúng tôi bị bắtbớ liên tục, việc tổ chức kêu gọi mọi người bảo vệ môi trường là rất rủi ro. Đó có thể là cái cớ để họ gán cho chúng tôi những tội danh như xúi giục, gây rối trật tự an ninh quốc gia,” bà Thịnh trăn trở.
Do đó, bà cho biết tổ chức của bà quyết định tổ chức một chương trình ca nhạc vào tháng 11 ở Hà Nội về chủ đề biến đổi khí hậu để ‘thông qua con đường âm nhạc nhằm chuyển tải thông điệp về môi trường đến tất cả cácgiới ở thủ đô.’
Khi được hỏi tại sao đi đấu tranh môi trường mà lo ngại bị quy là hoạt độngchính trị, bà Thịnh nói: “Tôi hiểu rõ đứng đằng sau những tập đoàn như Sun Group và Formosa luôn có sự móc ngoặc, đi đêm với nhau. Các doanhnghiệp chi rất nhiều tiền cho hệ thống hiện tại đang vận hành nên họ xemnhững người bảo vệ môi trường (vốn chống đối lợi ích của các doanhnghiệp) là phản động.”
Bà Thịnh đưa ra dẫn chứng là dự án khu nghỉ dưỡng Tam Đảo của Tập đoànSun Group. “Chỉ trong hai ngày họ đã duyệt xong báo cáo tác động môitrường của dự án đối với khu rừng nguyên sinh duy nhất còn lại ở miền Bắcvà họ thi công rất nhanh.”
“Nếu không có tiền thì không thể nào hoàn thiện dự án lớn như thế một cáchsuôn sẻ và nhanh như thế,” nhà hoạt động này bày tỏ nghi ngờ.
Về mục tiêu phát triển kinh tế, cải thiện đời sống cho người dân và việcchấp nhận đánh đổi môi trường, bà Thịnh đưa ra dẫn chứng về trường hợpTập đoàn Gang thép Hưng Nghiệp, tức Formosa, vốn gây ra thảm họa môitrường cho bốn tỉnh miền Trung hồi năm 2016.
“Khi trình bày dự án, ông Võ Kim Cự (bí thư Tỉnh ủy Hà Tĩnh lúc đó) cónói về viễn cảnh đem lại lợi ích kinh tế, giúp đỡ người dân phát triển, giúpmiền Trung mạnh mẽ và hùng cường, nhưng hậu quả là môi trường bị hủyhoại, cá chết và gây thiệt hại cho xuất khẩu hải sản,” bà bức xúc.
Nhà hoạt động này tố cáo rằng những dự án du lịch của Sun Group như ở Bà Nà hay Tam Đảo ‘chỉ có lợi cho chính tập đoàn giúp họ mạnh lên’ chứ‘không đóng góp cho tăng trưởng của Việt Nam’.
“Bà Nà Hill trở thành độc quyền của một tập đoàn và ai đi lên trên đấy phảibắt buộc đi theo con đường của họ. Do đó người dân bị mất nhiều hơn được, bị mất rừng, mất quyền tự do đi lại,” bà giải thích.
Về tình hình môi trường hiện nay ở thủ đô Hà Nội, bà Thịnh nhắc đến vụcháy nhà máy bóng đèn, phích nước Rạng Đông mà bà gọi là ‘thảm họa’ khiến bà phải đóng cửa cửa hàng mặc dù nó nằm cách nhà máy Rạng Đông5 km.
“Hồi năm 2016, sau sự kiện họ chặt phá 6.700 cây xanh trong năm 2015, HàNội đã trải qua nắng nóng kỷ lục với nhiệt độ ngoài trời lên đến 50 độ C. Còn ô nhiễm không khí đã xảy ra từ năm 2018,” bà nói.
“Đô thị hóa khắp nơi. Rất nhiều nhà cao tầng, chung cư mọc lên. Đi đâucũng thấy bê tông cốt thép khiến không khí ở Hà Nội bị ảnh hưởng bên cạchtác động của tình trạng ấm lên toàn cầu,” bà mô tả về hiện trạng môi trườngở Hà Nội.
“Tôi cực kỳ lo lắng cho tương lai con cái tôi,” bà nói thêm và cho biết bàdấn thân bảo vệ môi trường vì ‘coi đây là trách nhiệm của tôi đối với tươnglai của con tôi’.
Để góp phần chống lại biến đổi khí hậu, bà Thịnh cho biết các cửa hàng tạphóa của bà ở Hà Nội kinh doanh theo mô hình ‘không rác thải’.
“Khách hàng không sử dụng túi nylon, nói không với sản phẩm nhựa sửdụng một lần, tái sử dụng những sản phẩm nhựa trong gia đình như chai gộiđầu, sữa tắm, hạn chế di chuyển bằng phương tiện cá nhân và chuyển sang đi bằng xe máy điện, xe buýt hay đi bộ,” bà nói.
Thành viên chủ chốt của nhóm xã hội dân sự Green Trees kêu gọi chính phủViệt Nam ‘phát triển theo hướng bền vững, sửa đổi luật về môi trường vàủng hộ và bảo vệ tiếng nói của những người dân bảo vệ môi trường’ và bàytỏ tiếc nuối khi Tổng thống Donald Trump rút Mỹ ra khỏi Hiệp định Paris về chống tác động của biến đổi khí hậu.
“Rất nhiều người có trí thức ở Mỹ và mong đợi nước Mỹ đi trên con đườngphát triển bền vững có tâm trạng rất buồn,” bà nói.
“Mỹ là một trong những nước có lượng khí thải lớn nhất toàn cầu trong khibiến đổi khí hậu đã khiến cho bang California hạn hán liên tiếp, cháy rừngkhắp nơi. Biến đổi khí hậu không phải là câu chuyện viễn vông (Tổng thốngTrump xem biến đổi khí hậu là ‘trò lường gạt’) mà là do chính sách pháttriển công nghiệp tối đa,” bà nói thêm.
Bà bày tỏ mong muốn lãnh đạo các nước Mỹ và Trung Quốc ‘nghĩ đếntương lai của hành tinh’.
“Biến đổi khí hậu xảy ra không chỉ ảnh hưởng đến Mỹ hay Trung Quốc màlà tất cả các quốc gia tồn tại trên hành tinh này,” bà Thịnh nói.
