Trịnh Vĩnh Phúc cùng với Manh Dang
Vụ án “Tịnh thất Bồng Lai” (hay còn gọi là Thiền Am bên bờ vũ trụ) vừa được đưa ra xét xử gây sự chú ý lớn của dư luận. Có rất nhiều câu hỏi được đặt ra sau vụ án hy hữu này.
So sánh vụ án Bồng Lai với vụ án Đồng Tâm ở Hà Nội năm xưa sẽ rút ra nhiều cái nhìn có ích về pháp chế và về xã hội.
CHỦ THỂ LÀ CẢ MỘT GIA ĐÌNH
Hai vụ án có điểm rất giống nhau: những người bị truy tố cùng là thành viên trong một gia đình bị “truy cùng giết tận”.
Cụ thể, vụ Đồng Tâm thì cả gia đình ông Lê Đình Kình ra hầu toà, còn vụ Bồng Lai thì gia đình ông Lê Tùng Vân cũng không thoát khỏi sự “truy sát” của những người cầm cân pháp luật.
KHÁCH THỂ LÀ CÔNG AN
Người bị hại trong cả hai vụ án đều là “thanh kiếm và lá chắn” của Nhà nước.
Tại Đồng Tâm, Trung đoàn cảnh sát cơ động Hà Nội chính là bị hại với 3 sĩ quan chết cháy.
Tại Bồng Lai, bị hại là Công an huyện Đức Hoà, những người tự cho rằng mình bị xúc phạm uy tín, danh dự.
TỘI DANH VÀ MỨC ÁN
Vụ Đồng Tâm có tội danh bị truy tố ở mức đặc biệt nghiêm trọng là “Giết người”, dẫn đến hai án tử hình cho hai ông Lê Đình Chức và Lê Đình Công, con của một người bị giết khi đang nắm chặt lựu đạn trên tay (?!) là ông Lê Đình Kình.
Vụ Bồng Lai, tội danh bị truy tố nhẹ nhàng hơn rất nhiều là “Lợi dụng các quyền tự do dân chủ xâm phạm lợi ích của Nhà nước, quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân”. Tội danh khá mơ hồ này dẫn đến mức án từ ba đến năm năm tù ở cho các bị cáo.
THỦ LĨNH LÀ NGƯỜI GIÀ
Người đứng đầu vụ Đồng Tâm là ông Lê Đình Kình, 84 tuổi. Ông không bị truy tố do đã chết nhưng vẫn được xem như người đứng đầu vụ án đau thương này.
Người được xem là đứng đầu vụ Bồng Lai là ông Lê Tùng Vân, 90 tuổi. Ở độ tuổi này, ông Vân lập kỷ lục bị cáo cao tuổi nhất bị xét xử và kết án trong lịch sử tố tụng Việt.
VAI TRÒ CỦA CÁC LUẬT SƯ
Trong cả hai vụ án, các luật sư dù hết mình tham gia bào chữa nhưng hầu như không thể thay đổi quan điểm của Toà theo ý Viện (nhiều người mặc định đây là loại “án bỏ túi”).
Vụ Bồng Lai có điểm nhấn lớn về công tác bào chữa khi luật sư mạt hạng Âu Quang Phục thốt ra một câu nói báng bổ Đức Chúa Giêsu (mình xin phép không trích dẫn ra đây).
Có lẽ điểm nối duy nhất giữa hai vụ án là luật sư khả kính Đặng Đình Mạnh, người đã tham gia bào chữa cả hai vụ, dù văn phòng đông khách nườm nượp của anh ở Lý Thái Tổ (quận 10) luôn đặt anh vào tình trạng quá tải.
VAI TRÒ CỦA TRUYỀN THÔNG NHÀ NƯỚC
Điều dễ nhận ra là trong cả hai vụ án, truyền thông Nhà nước đều đưa tin kiểu “tiền hậu bất nhất”.
Vụ Đồng Tâm, ban đầu họ đưa tin các đối tượng tấn công cảnh sát khi cảnh sát đang xây hàng rào tại Đồng Sênh, cách hiện trường ông Kình bị bắn vài ki lô mét. Sau, nhận ra sự vô lý và không thể diễn giải lý do cảnh sát xông vào nhà ông Kình nên truyền thông vội sửa lại thành họ bị tấn công khi đang lập chốt tại cổng làng Hoành, dẫn tới cảnh sát phải “tự vệ” bằng cách xông vào nhà các kẻ kia để nổ súng trấn áp (cách diễn giải này để lại dấu hỏi lớn là có kẻ ngu muội nào tay không tấc sắt lại cả gan tấn công một lực lượng đông đảo lăm lăm súng ống xây hàng rào lúc 3 giờ sáng ?)
Vụ Bồng Lai, ngay từ đầu thì truyền thông Nhà nước tự gán cho ông Vân cái tội ghê gớm là “loạn luân” với các bài báo buộc tội như thể chính họ là chuyên gia xét nghiệm ADN vậy. Kết quả xét xử cho thấy chẳng có hành vi loạn luân nào xảy ra cả, thậm chí cả khởi tố cũng không. Ông Vân nên tận dụng những ngày chưa bị bắt thi hành án để nộp đơn khởi kiện những tờ báo bẩn thỉu đã đưa cái tin gây sốc trên.
VĨ THANH
Sau khi vụ Đồng Tâm xảy ra, nhiều người đặt câu hỏi cho mình: “liệu có oan sai không ?” Vụ Bồng Lai, thật đáng buồn khi nhiều người cũng đặt câu hỏi tương tự.
Thật ra đây là câu hỏi rất khó trả lời.
Cảm nhận của cá nhân mình về hai vụ án trên là phảng phất tính “truy cùng giết tận” đối với những ai dám cả gan trêu ngươi lực lượng “còn Đảng còn mình”, tức là thách thức quyền lực và sức mạnh trấn áp của nhà cầm đồ vốn không bao giờ biết hai chữ “nhân đạo” là gì.
Nhà văn chuyên viết truyện trinh thám lừng danh Edgar Allan Poe, khi bị chất vấn về những sai sót trong các tác phẩm bán rất chạy của mình, đã thanh minh như sau: “Khi bạn xây dựng một kịch bản dồn ai đó vào đường cùng, biến họ thành tên tội phạm ghê tởm trong mắt đám đông, thì sai sót xảy ra là khó tránh khỏi”.
Trong một nền tư pháp thiếu minh bạch, khoảng cách giữa sai sót đến nỗi oan thấu trời xanh là mong manh hơn một sợi chỉ.
Sài Gòn, ngày giao mùa Thu Đông
Lâm, người chép sử thời loạn.
Luật sư NGUYỄN HỒNG LÂM – Trên những nẻo đường Pháp luật (FB Nguyen Hong Lam)
