30-5-2023
Hàng bánh cuốn ở ngã tư Mã Mây, Lương Ngọc Quyến do một bà mặc áo nâu, quần nái đen, chít khăn mỏ quạ , răng nhuộm đen ngồi bán đầu những năm 80.
Có lẽ bà ngồi bán trước đó rất lâu, nhưng đầu năm 80 tôi mới ăn ở hàng bà, từ nhà tôi đến trường cấp 2 phải đi qua cửa hàng của bà. Bên cạnh bà bánh cuốn là bà bán xôi lạc, đậu xanh và bà bán xôi ngô, xôi lúa.
Lúc đầu tôi mang nửa bơ gạo đổi bánh cuốn ăn, bà bán bánh cuốn có cái cân, bà cân gạo lên rồi quy ra bánh cuốn cho tôi. Một đĩa bánh cuốn Thanh Trì, loại không có nhân cuộn như bây giờ, thứ bánh cuốn tráng từng lá xếp lên nhau thành tảng dày. Khi bán cho từng khách, bà khéo léo gỡ từng lá bánh rồi xếp lên đĩa, rót nước mắm và cho ít nước cà cuống.
Cứ mỗi lần tôi vào hàng bà, dù đang vắng là thế nào cũng có vài người vào theo. Nhiều lần như thế, bà nhận ra là tôi vía tốt, nên bà thường cho thêm tôi hai hay ba lá bánh. Bà bảo nếu tôi đi sớm mở hàng cho bà, bà sẽ cho tôi gấp đôi. Nhưng tôi chẳng bao giờ đi sớm, vì tôi phải chờ đúng giờ mẹ cho tiền ăn sáng rồi vác cặp đến trường, khi đi sẽ ghé qua bà.
Nhà bà bánh cuốn ở Thanh Trì, chẳng biết bà đến chỗ bán hàng bằng cách gì, xe đạp bà không có, đi xích lô thì chết tiền. Đi tàu điện thì xa vì tàu chỉ có tuyến Bờ Hồ -Mơ. Nếu bà muốn đi tàu điện phải đi bộ từ làng Thanh Trì ra chợ Mơ. Chắc bà đi xe khách, chứ quãng năm 80 thì hình như tôi chẳng nhớ có tuyến xe buýt nào.
Đến quãng năm 2010 thì con gái bà bán hàng thay, tôi hỏi thì chị bảo mẹ chị gìa lắm, giờ chỉ ở nhà thôi.
Tôi ăn bánh cuốn của chị, khác với người ta, tôi chỉ gọi miếng chả lụa khiêm tốn. Người khác ăn họ lấy miếng chả dày to đùng, chả và giò còn nhiều hơn cả bánh. Riêng tôi chỉ ăn miếng chả bằng 1 phần 4 đĩa bánh. Tôi không muốn giò chả nhiều quá át đi vị của bánh cuốn.
Cũng như người mẹ, hàng của chị vẫn là một thúng đựng bánh cuốn và giò chả, một can nước mắm, một xô nước rửa vài cái mẹt, một làn đựng bát đĩa, đũa. Chỗ ngồi vẫn là góc vỉa hè, sau này nhà người ta cho thuê , phố xá sầm uất. Chỗ ngồi trống ở vỉa hè khó khăn, chị đổi chỗ liên tục. Có lẽ khi tôi viết bài này, tuổi của chị cũng đã bằng tuổi của mẹ chị vào những năm 80 trước kia. Hình như chị dùng tinh dầu cà cuống được chế bằng hoá chất thì phải, cả một cái chai nửa lít, ai xin dốc thoải mái. Không phải mẹ chị trước kia chỉ đựng trong cái lọ Penexinin bé tí, khách sang hay quen lắm mới nhỏ cho một vài giọt.
Tinh dầu cà cuống hay con cà cuống giờ đã thành đặc sản, con cà cuống ngày càng hiếm đi, người ta đã phải nhân giống và nuôi chúng.
Vào năm 1986 khi cầu Chương Dương xây xong, trên cầu lắp hàng bóng điện cao áp. Mỗi tối tôi đi bộ trên cầu, chờ cà cuống bay quanh bóng đèn mỏi cánh rơi bộp xuống nền cầu là chỉ việc nhặt lên cho vào lon sữa bột bằng nhôm, cao khoảng 20 cm. Bắt đầy hộp thì về, ngâm nước gạo, rửa sạch rồi cho vào hấp trong nồi cơm. Đến bữa cắt ra từng mảnh cho vào bát nước mắm, chấm rau muống luộc. 
Rau muống luộc chấm nước mắm dầm cà cuống là món ăn có vị lạ lùng, hỏi nó ngon không, tôi trả lời chắc chắn là nó không ngon, nhưng vị nó rất lạ. Nhưng thời bao cấp, bữa cơm chỉ có rau muống luộc, lạc rang muối thì vị lạ sẽ là thứ ảo giác đưa cơm trôi ngon lành. Con cà cuống mỏng dính, toàn vỏ, nó có tí thịt ở ngực, tí thôi nhưng gặm nhấp tí cũng ra cảm giác là có chất đạm.
Nghĩ thật lạ, lúc xưa ăn một bữa cơm nghèo chỉ có 20 con cà cuống. Giờ mà 20 con cà cuống trên một bàn ăn, chắc giá phải tiền triệu. Đổi 20 con cà cuống chắc được tảng thịt dọi, hay sấn to đùng. Luộc lên ăn tha hồ ngập răng.
Ở đây có thể mua được cà cuống, nhưng không thể nào mua được những lá bánh cuốn Thanh Trì mỏng tang láng tí mỡ và hành lá khi hấp tráng. Những lá bánh cuốn hơi maù vàng, màu như ngà voi.
À mà bánh cuốn của bà già và cô con gái, có hôm bánh bở, không ngon. Thường thì bánh có độ dai, mướt, ăn thấy mát lạnh. Nhưng có hôm nó bở, chỉ cần nhìn lá bánh khi bà hay chị bóc, tôi đã nhận được bánh ngon hay không rồi.
Bạn nào đọc bài này, sáng nào ghé qua chỗ ngã tư Mã Mây, Lương Ngọc Quyến hoặc ngã ba Đào Duy Từ, Lương Ngọc Quyến, ngó hộ tôi hàng bánh cuốn ấy có còn không nhé.
