Vụ mua ngân hàng 0 đồng nhiều người hiểu chưa đúng. Nói ngắn gọn như sau.
NHNN mua một ngân hàng thương mại với giá 0 đồng như vừa qua là nhà nước phải gánh nợ thay cho ngân hàng đó. (không phải: quốc hữu hoá; chấm hết như một số người nghĩ). Lẽ ra phải để ngân hàng phá sản, thì NHNN lại mua lại 0 đồng để gánh thêm một đống nợ. Vì sao?
– Một ngân hàng X có vốn chủ sở hữu, thí dụ, 4.000 tỷ đồng, thì X có thể huy động của dân tối đa 20 lần (thường chỉ ở mức 10, 15 lần) vốn chủ sở hữu. Giả sử X huy động của dân 15 lần tức là 60.000 tỷ và cũng giả sử nó cho vay ngần ấy và khách hàng không trả được nợ (do thua lỗ, phá sản,…) và nếu nợ xấu là 30% thì số khó đòi này là 18 ngàn tỷ gấp 4,5 lần vốn chủ sở hữu. Nếu số mất trắng (sau khi đã bán hết tài sản thế chấp) là 8,000 tỷ (nói cách khác trong 18 ngàn tỷ nợ xấu thu hồi được 10 ngàn tỷ) thì thực ra vốn chủ sở hữu đã thành -4.000 tỷ đồng (tức mất hết vốn chủ sở hữu mà vẫn âm 4 ngàn tỷ!). Nếu mua 0 đồng thì NHNN phải gánh 4 ngàn tỷ vốn âm đó (dù trên giấy của nó vẫn ghi là có vốn + 4 ngàn tỷ trong điều lệ).
-Cách xử lý 1: để cho ngân hàng khác mua lại X (và ngân hàng mua sẽ phải trả cho người gửi 60.000 tỷ đồng tiền gửi + lãi (nếu họ tính có thể điều hành để cho mạng lưới X [nay dưới tên họ] sinh lời để bù lại 4 ngàn tỷ vốn âm đó.
– Cách xử lý 2: đưa X vào kiểm soát đặc biệt, không cho nhận thêm tiền gửi, tìm mọi cách thu hồi nợ và trả hết cho dân có tiền gửi dưới 75 triệu (yêu cầu Bảo hiểm Tiền gửi vào cuộc làm từ từ vì số này có thể lên đến 90% số người gửi); sau đó để X phá sản (tức là thanh lý mọi tài sản của nó để lấy tiền trả tiếp cho người gửi vẫn còn tiền gửi, trả cho các chủ nợ khác,…) và đóng cửa X
– Cách thứ 3: Nếu chẳng ai mua theo cách 1, và sợ cách 2 gây hoảng loạn, thì NHNN mua 0 đồng (cách tồi nhất) và NHNN (cuối cùng là ngân sách NN) phải bỏ tiền ra (ít nhất 8 ngàn tỷ để bù cho vốn âm, đưa vốn về + 4 ngàn tỷ) để có thể xử lý đống nợ thối của X trong nhiều năm.
———-
Lưu ý rằng số nợ của X theo thí dụ trên là 64.000 tỷ (nợ người gửi 60 ngàn tỷ, nợ các hủ sở hữu là 4 ngàn tỷ) nhưng tài sản của nó thấp hơn số đó nhiều và các cổ đông phải mất trắng, những người gửi tiền nhiều (trên 75 triệu) cũng sẽ chỉ được trả một phần nếu để cho nó phá sản, còn NHNN mua 0 đồng thì phải bỏ tiền ngân sách ra trả 100% cho người gửi và tìm cách vực dậy nó từ từ.
