Tác giả: Panos Mourdoukoutas
Nguyệt San kinh tế Forbes, ngày 13 tháng 7 năm 2019
Huyền Đao Khách phỏng dịch
Bắc Kinh không nên đối đãi với Việt Nam cùng một cách mà họ đối đãi với Philippines, nhất là khi dính tới các tranh chấp ở vùng biển Đông. Cách đó không hiệu quả và nó sẽ không có ích cho sự hòa nhập kinh tế của khu vực.
Việt Nam không xem Trung Hoa là bạn, giống như cái cách của TT Rodrigo Duterte.
Đó là thông điệp mà Hà Nội gửi đến Bắc Kinh trong tuần này, qua hành động đưa quân đối đầu khi tàu bè của Trung Hoa xâm nhập vùng biển đang tranh chấp.
Về mặt ngoại giao, Bắc Kinh đã ghi điểm lớn trong những năm gần đây. Họ đã biến Philippine từ một đối phương sang thành bạn hữu và gia tăng kế hoạch biến biển Đông thành vùng biển của họ.
Hồi tháng 4 năm 2018, TT Duterte đã xoay ngược quyết định cắm cờ Philippine trên các hòn đảo đang tranh chấp trước đó của mình, sau khi nghe theo lời khuyên “bằng hữu” của Bắc Kinh.
Trước vụ đó một năm, Philippines và Mỹ, đồng minh thân cận của mình, đã thắng trong một vụ kiện tại toà án quốc tế khi tòa án này ra phán quyết rằng Bắc Kinh không có chủ quyền lịch sử tại khu vực biển Đông. Dù vậy, Duterte đã không dám áp dụng phán quyết ấy. Thay vào đó, ông ta ngã về cùng phe với Bắc Kinh trong chuyện tranh chấp và tìm cách “ly dị” với Mỹ.
Rõ ràng là Duterte đang hy vọng rằng việc làm bạn với Bắc Kinh sẽ cứu vớt được cho nền hòa bình trong khu vực và lôi kéo đầu tư của Trung Hoa vào Philippines.
Đó là lý do làm cho Philippines ngần ngại khi phải đối diện với các khiêu khích của Bắc Kinh ngay bên trong lãnh hải của mình. Như tôi (tác giả) đã từng nói trước đây, Philippines đang tiếp tục trả giá vì cái chủ trương lật qua lật lại của Duterte.
Gần đây, Bắc Kinh lại bắt đầu sử dụng cùng một chiến thuật đối với Việt Nam. Tuần rồi, Chủ tịch Tập Cận Bình gặp Nữ Chủ tịch Quốc Hội Nguyễn Thị Kim Ngân của Việt Nam và “kêu gọi hai nước thúc đẩy tình bạn và hợp tác sâu rộng để nâng mối quan hệ song phương lên một tầm cao mới”, đó là lời của một bài viết trên mục biên tập của tờ Hoàn Cầu Thời Báo.
Vậy còn các tranh chấp trên biển Đông thì sao? “Đối với các vấn đề hàng hải, Chủ tịch Tập nhấn mạnh rằng cả hai phía đều phải hành xử theo đúng với lợi ích cơ bản của quốc gia và nhân dân hai nước, thành tâm thực hiện các thỏa thuận đã đạt được từ lãnh đạo của hai đảng và hai quốc gia, bảo vệ nền hòa bình cũng như sự ổn định trên biển bằng những hành động bền chắc”, đó là lời lẽ cũng trên mục biên tập của tờ Hoàn Cầu Thời Báo.
Bài viết trên mục Biên tập ngừng lại ở từ “láng giềng bằng hữu”, không giống với cái cách mà Tập đã gọi Philippines trong lần thăm viếng Manila hồi năm 2018: “Là bằng hữu láng giềng xuyên đại dương, Trung Hoa và Philippines cùng chia sẻ một sự gần gũi địa lý và một sự gắn bó keo sơn, kết nối hai dân tộc và hai nền văn hóa”. Cũng lại là lời của Tập trên mục biên tập của tờ Hoàn Cầu Thời Báo.
Ngược lại, Việt Nam lại không có cùng quan điểm với Bắc Kinh rằng biển Đông là của Bắc Kinh. Một phần biển Đông là của Việt Nam và họ có một chiến lược để bảo vệ từng tấc một, bằng chứng được thấy rõ qua vụ đối đầu mới đây giữa hai quốc gia.
Trong lúc này, Việt Nam đang thúc đẩy cho một hiệp ước nhằm đặt ra ngoài vòng pháp luật những hoạt động đang diễn ra trên biển Đông của Bắc Kinh, như việc xây các hòn đảo nhân tạo, triển khai các loại vũ khí tấn công và ngăn chận bằng hỏa tiễn, hay Vùng Định Dạng Phòng Không, một “sáng kiến” của Trung Hoa từ năm 2013.
Trong lúc vẫn chưa rõ là thái độ cứng rắn của Việt Nam đối với Bắc Kinh liệu có thể cứu vãn cho một nền hòa bình hay không, nhưng có một việc rất rõ rệt: Đại tham vọng của Bắc Kinh tại biển Đông đang làm hao mòn đi sự giao thoa kinh tế cũng như tăng thêm lo lắng cho các nhà đầu tư.
(HĐK phỏng dịch)
