Dưới đây là một bản tóm tắt khách quan về phiên xử ngày 5 / 11 / 2025 của Supreme Court of the United States (TCPV) liên quan đến quyền của Donald Trump trong việc áp thuế quan theo luật khẩn cấp, cùng với các kịch bản có thể xảy ra. Lưu ý: Đây là phân tích, không phải khuyến nghị chính trị.
Tình trạng hiện tại
- Vụ kiện: Learning Resources v. Trump cùng với Trump v. V.O.S. Selections, Inc. — tập trung vào câu hỏi luật: liệu Tổng thống có quyền đơn phương áp dụng thuế nhập khẩu đại trà theo International Emergency Economic Powers Act (IEEPA) hay không. (Wikipedia)
- Các toà cấp dưới đã kết luận rằng: Tổng thống vượt quá thẩm quyền khi dùng IEEPA để áp thuế kinh tế thương mại lớn. (Le Monde.fr)
- TCPV đã chấp nhận nghe tranh luận vào ngày 5/11/2025. (SCOTUSblog)
- Các thẩm phán có vẻ thận trọng: ví dụ, Justice Sonia Sotomayor đặt câu hỏi liệu luật IEEPA có từ ngữ “raise revenue” (gánh thuế) hay không. (CBS News)
Các kịch bản chính
Dưới đây là ba kịch bản khả thi và khả năng tương ứng, không dự đoán cụ thể ai thắng nhưng nêu ra các yếu tố ảnh hưởng.
| Kịch bản | Khả năng | Điều kiện dẫn đến |
|---|---|---|
| 1. Hạn chế quyền của Tổng thống | ~ 50 % | TCPV xác định IEEPA không cho phép thuế quan đại trà; yêu cầu Quốc hội cho quyền rõ ràng; hàng loạt thuế quan phải hủy hoặc sửa. |
| 2. Giữ quyền mạnh cho Tổng thống | ~ 30 % | TCPV chấm dứt hồ sơ với quyết định cho phép Tổng thống sử dụng IEEPA để áp thuế, giữ nguyên nhiều hoặc tất cả các mức thuế quan hiện hành. |
| 3. Kết quả hỗn hợp/tạm thời | ~ 20 % | TCPV chỉ xử một phần, cho phép áp thuế trong những trường hợp “an ninh quốc gia” hoặc “chống ma túy” nhưng không cho phép thuế thương mại đại trà; chính sách hiện tại bị hạn chế nhưng không bị bãi bỏ toàn bộ. |
Những yếu tố quyết định
- Luật rõ ràng: nếu IEEPA không rõ ràng về quyền thuế hoặc đại trà, TCPV có thể áp dụng “major questions doctrine” và bác quyền rộng của Tổng thống. (Wikipedia)
- Thái độ các Thẩm phán bảo thủ: dù đa số bảo thủ, nhưng một số đã bày tỏ lo ngại về việc mở rộng quyền hành pháp không qua Quốc hội.
- Hậu quả kinh tế & xã hội: khả năng phải hoàn trả hàng chục tỷ USD thuế nếu bị tuyên là bất hợp pháp. (Politico)
- Truyền thông và lập pháp: Thượng viện và doanh nghiệp Mỹ phản đối mạnh, tạo áp lực lớn lên TCPV để giữ cân bằng thể chế.
Tác động nếu từng kịch bản xảy ra
- Kịch bản 1: Hàng loạt thuế quan sẽ phải dừng hoặc sửa; người tiêu dùng & doanh nghiệp được “thở”; uy tín Mỹ cải thiện về mặt thể chế; chuỗi cung ứng có thể ổn định hơn.
- Kịch bản 2: Tổng thống có thêm “công cụ” mạnh để áp thuế; tạo rủi ro lớn hơn cho doanh nghiệp nhập khẩu và đối tác quốc tế; Mỹ có thể bị xem là dễ biến đổi chính sách; chuỗi cung ứng ngoài Mỹ sẽ tăng tốc.
- Kịch bản 3: Tình trạng chưa rõ ràng kéo dài; doanh nghiệp vẫn chịu rủi ro; thị trường phản ánh bất ổn; chính sách thuế quan có thể bị chùn lại, tăng chi phí lờ mờ.
