Những ngày này xem báo nghe đài thấy chiến sự bom đạn ác liệt bên Ucraina, rồi chuyện quân dân Ucraina đánh đuổi bọn xâm lược Nga ra khỏi khu vực tỉnh Kharcov và nhiều thành phố, làng mạc miền đông của Ucraina…
Người miền bắc nói chung, người Hà Nội nói riêng, trong thập niên 60, 70 của thế kỷ trước tôi tin là rất nhiều gia đình có “liên quan” đến các thành phố vùng này mà hôm nay hứng chịu bom đạn ấy! Chỉ có điều họ không để ý đến mà thôi!
Đầu tiên phải kể đến Kharcov.
Kharcov là một thành phố lớn, trung tâm công nghiệp (cả công nghiệp nặng, công nghiệp quốc phòng và công nghiệp hàng tiêu dùng không chỉ của xứ Ucraina mà cả Liên Xô khi ấy). Kharcov từng là Thủ đô của xứ Ucraina tới tận năm 1934, rồi sau đó Ucraina mới dời thủ đô về Kiev.
Vào thập niên 60, 70 của thế kỷ XX, những gia đình nào ở Hà Nội có những thứ này thì quý lắm. Đó là:
– Xe đạp “cuốc” Sport, Sputnik, Turist.
– Quạt tai voi
– Phích sắt lưỡng dụng,
– Nồi áp suất
– Cối xay thịt quay tay
Rồi những năm sau này, khi Việt Nam không chỉ cần hàng gia dụng mà còn cần nguyên, vật liệu phục vụ sản xuất thì niken, vòng bi cho lắp quạt máy cũng từ “lò” Kharcov được anh em xuất khẩu lao động Việt Nam “đánh” về…
…
Tất tật các thứ này đều “ra lò” từ Kharcov.
Không chỉ có xe đạp, đồ gia dụng và mấy thứ ấy.
Thời trẻ là thanh niên Hà Nội và các tỉnh phía Bắc, ai đã từng đi bộ đội, làm lính xe tăng lái các chiếc xe tăng T-34, T-54 ra trận… thì có mấy ai biết những chiếc xe tăng ấy cũng từ “lò” nhà máy Sản xuất máy kéo Kharcov XTZ (Tên viết tắt của Xapькoвcкий Tpaктopный Зaвoд) mà ra.
Thì ra Kharcov đã “quen” với người Hà Nội và người Việt Nam từ rất sớm…
Và cho tới gần đây, Kharcov là nơi “chiến khu thời trứng nước”, là “bệ phóng” để có các tỷ phú như tỷ phú “Vin”, tỷ phú “Tech”, tỷ phú “Sun”… của Việt Nam thành danh hôm nay…
Kharcov là như thế…
Kể tiếp đến thành phố tỉnh lẻ Krementruc, thuộc tỉnh Poltava.
Nhiều người Việt Nam và Hà Nội, có thể họ chưa một lần đến Kremetruc nhưng tôi tin là nhiều người biết đến xe ô tô KraZ nổi tiếng một thời. Những chiếc xe đại xa 3 cầu lăn bánh trên khắp các nẻo đường Việt Nam trong thời chiến tranh giành thống nhất đất nước thập niên 60-70, rồi chiến tranh chống quân xâm lược phương bắc năm 1979, cũng như thời hòa bình, cho đến đầu thập niên 2000. Xe KraZ ở Việt Nam khi đó nhiều lắm.
Có mấy ai biết những chiếc xe KraZ đó ra ‘lò” từ nhà máy ô tô của thành phố Krementruc này. KraZ là viết tắt từ chữ: Кременчугский Aвтoмoбильный Зaвoд (Nhà máy ô tô Krementruc). Tôi đã từng đến đó.
Hàng đoàn xe đại xa KraZ ba cầu chất đầy tải nặng xếp hàng trên mặt cầu để thử tải cầu Thăng Long đầu năm 1985 cũng chính là những chiếc xe từ nhà máy ô tô Kremenchuc ấy…
Còn máy bay thì khỏi phải nói! Những chiếc máy bay AN (Antonov), như AN- 24, AN-26, IAK-40… dùng cả cho quân sự và hàng không dân dụng Việt Nam một thời, ra lò chính từ các nhà máy chế tạo máy bay ở Kiev…
Ấy là chưa kể đến những năm hòa bình, xây dựng đất nước, bao nhiêu công trình như thủy điện ở Việt Nam cũng dùng các cỗ tuốc bin khổng lồ xuất sứ từ Ucraina, rồi động cơ cho tàu thủy…
Còn nhiều thứ lắm, kể không xuể…
Ucraina, Kiev, Kharcov… là như thế!
Ảnh:
– Các “của quý” một thời có “quê”Kharcov.
– Đoàn xe KraZ xếp hàng để thử tải cầu Thăng Long năm 1985.
– Máy bay AN-26 của Không quân nhân dân VN.
