THÔNG CÁO BÁO CHÍ : Về vụ án liên quan đến vợ chồng luật sư Trần Vũ Hải.

Sau khi vợ chồng ông Trần Vũ Hải bị khởi tố bị can về tội trốn thuế với vai trò giúp sức bởi Cơ quan cảnh sát điều tra Công an tỉnh Khánh Hoà (PC03 CAKH) và văn phòng luật sư Trần Vũ Hải (VPLS TVH) bị khám xét, hàng chục luật sư đã tình nguyện đăng ký làm luật sư bào chữa cho vợ chồng ông Trần Vũ Hải, đến nay 15 luật sư đã được cấp Thông báo người bào chữa. Ngoài ra 100 luật sư Việt Nam đã ký một kiến nghị yêu cầu các cơ quan chức năng làm rõ việc khởi tố bị can và khám xét đối với luật sư Trần Vũ Hải, có nhiều dấu hiệu không bình thường. Liên đoàn Luật sư Việt Nam và Đoàn Luật sư Hà Nội đã có công văn gửi đến các cơ quan chức năng đề nghị làm rõ việc khám xét VPLS TVH có đúng luật hay không khi cơ quan điều tra thu giữ nhiều tài liệu, giấy tờ, tiền tại VPLS TVH không liên quan đến vụ án “trốn thuế”, có tài sản của VPLS TVH và cả của nhân viên bị lấy mất. Ông Trần Vũ Hải có đơn tố cáo và các nhân viên của VPLS TVH có đơn trình bày về việc khám xét có nhiều vi phạm pháp luật và ảnh hưởng nghiêm trọng đến tài sản, hoạt động của VPLS TVH và nhân viên. Vợ chồng ông Trần Vũ Hải có đơn khiếu nại về việc khởi tố bị can gửi đến Viện Kiểm sát nhân dân tối cao, các luật sư cũng gửi nhiều kiến nghị đến các cơ quan tố tụng yêu cầu hủy bỏ quyết định khởi tố bị can hoặc đình chỉ vụ án hay đình chỉ bị can đối với vợ chồng ông Hải.Đáng tiếc đến nay các đơn từ nêu trên chưa được cơ quan nào trả lời giải quyết. Ngày 19/9/2019, PC03 CAKH đã có kết luận điều tra và đề nghị truy tố về tội trốn thuế đối với 4 bị can Nguyễn Thị Ngọc Hạnh, Ngô Văn Lắm, Trần Vũ Hải, Ngô Tuyết Phương với những nội dung đáng chú ý sau:

1. Kết luận bà Hạnh (Việt kiều quốc tịch Na Uy và quốc tịch Việt Nam) là người chủ mưu trốn thuế thu nhập cá nhân cho chính bà Hạnh, tức xác định bà Hạnh là chủ thể nghĩa vụ nộp thuế thu nhập cá nhân trong việc chuyển nhượng bất động sản giữa ông Ngô Văn Lắm (em bà Hạnh, đứng tên bất động sản hộ bà Hạnh) và vợ chồng ông Trần Vũ Hải ngày 10/8/2018, vợ chồng ông Hải giúp sức cho bà Hạnh trốn thuế.

Tuy nhiên các luật sư khẳng định nếu xác định bà Hạnh là chủ thể nghĩa vụ nộp thuế, việc bà Hạnh đến nay chưa kê khai, nộp thuế thu nhập cá nhân ngoài trách nhiệm của bà Hạnh còn có trách nhiệm của các cơ quan chức năng tỉnh Khánh Hoà đã không hướng dẫn bà Hạnh kê khai nộp thuế sau khi phát hiện bà thuộc đối tượng nộp thuế ngay từ năm 2017 và bản thân bà Hạnh nhiều lần đề nghị hướng dẫn kê khai, nộp thuế. Vợ chồng ông Hải không có trách nhiệm và không liên quan đến bà Hạnh trong việc chưa kê khai nộp thuế, và do đó không thể kết tội họ giúp sức bà Hạnh trốn thuế.

2. Trong Quyết định khởi tố bị can đối với vợ chồng ông Hải, có cáo buộc họ “đã có hành vi ký hợp đồng chuyển nhượng quyền sử đất và tài sản gắn liền với đất không đúng giá trị thực tế trong chuyển nhượng bất động sản tại Nha Trang, tỉnh Khánh Hoà vào ngày 10/8/2016, giúp Nguyễn Thị Ngọc Hạnh, Ngô Văn Lắm thực hiện việc sử dụng chứng từ, tài liệu không hợp pháp nhằm xác định sai số tiền phải nộp, để trốn thuế 277 triệu đồng”. Tuy nhiên các luật sư đã phân tích hợp đồng mà vợ chồng ông Hải ký được công chứng, theo Luật Công chứng là tài liệu hợp pháp, chỉ có Toà án mới có thể tuyên vô hiệu và cơ quan điều tra đã lạm quyền (làm thay thẩm quyền của Toà án) khi xác định tài liệu đó là không hợp pháp. Vì lập luận này của các luật sư, cơ quan điều tra đã bỏ cụm từ “thực hiện việc sử dụng chứng từ tài liệu không hợp pháp”, mà chỉ kết luận vợ chồng ông Hải “là người giúp sức trong việc ký hợp đồng chuyển nhượng quyền sử dụng đất và tài sản gắn liền với đất không đúng giá trị thực tế giao dịch giúp cho Nguyễn Thị Ngọc Hạnh trốn thuế”. Còn bà Hạnh chỉ đạo “..,sử dụng hợp đồng không đúng giá trị giao dịch thực tế, nhằm mục đích trốn thuế”. Tuy nhiên cơ quan điều tra không xác định hành vi “sử dụng hợp đồng không đúng giá trị giao dịch thực tế” là hành vi vi phạm nào được quy định trong Luật quản lý thuế và hành vi nào được liệt kê trong Thông tư liên tịch số 10/2013 của liên ngành BỘ TƯ PHÁP – BỘ CÔNG AN – TÒA ÁN NHÂN DÂN TỐI CAO – VIỆN KIỂM SÁT NHÂN DÂN TỐI CAO – BỘ TÀI CHÍNH “HƯỚNG DẪN ÁP DỤNG MỘT SỐ ĐIỀU CỦA BỘ LUẬT HÌNH SỰ VỀ CÁC TỘI PHẠM TRONG LĨNH VỰC THUẾ, TÀI CHÍNH – KẾ TOÁN VÀ CHỨNG KHOÁN”. Thực tế hành vi “sử dụng hợp đồng không đúng giá trị giao dịch (giữa các cá nhân với nhau)” không được coi là hành vi trốn thuế theo Luật quản lý thuế và không phải là một trong những hành vi bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội trốn thuế được liệt kê trong Thông tư liên tịch nói trên.

3. Kết luận điều tra cho rằng số tiền thất thoát thuế là 280 triệu đồng (làm tròn) dựa trên kết luận giám định của một Giám định viên. Kết luận giám định này được coi là căn cứ vào pháp luật về thuế nhưng không chỉ ra điều khoản nào của pháp luật thuế được áp dụng để xác định giá trị bất động sản để tính thuế thu nhập cá nhân khi chuyển nhượng bất động sản là dựa vào giá trị thanh toán thực tế của các bên trong giao dịch, theo như cách tính của Giám định viên. Trong khi theo Điều 14 khoản 2 Luật thuế thu nhập cá nhân (được sửa đổi, bổ sung năm 2014) “Chính phủ quy định nguyên tắc, phương pháp xác định giá chuyển nhượng bất động sản”. Và Chỉnh phủ đã quy định nguyên tắc, phương pháp xác định giá chuyển nhượng bất động sản như sau theo Điều 18 khoản 2 Văn bản hợp nhất số 14/VBHN (các nghị định quy định chi tiết Luật thuế thu nhập cá nhân) ngày 26/5/2015 của Bộ Tài chính:

“Giá chuyển nhượng bất động sản là giá ghi trên hợp đồng chuyển nhượng tại thời điểm chuyển nhượng.
a) Trường hợp trên hợp đồng chuyển nhượng không ghi giá đất hoặc giá đất trên hợp đồng chuyển nhượng thấp hơn giá do Ủy ban nhân dân cấp tỉnh quy định thì giá chuyển nhượng đất là giá do Ủy ban nhân dân cấp tỉnh quy định tại thời điểm chuyển nhượng theo quy định của pháp luật về đất đai;
b) Trường hợp chuyển nhượng nhà gắn liền với đất thì phần giá trị nhà, kết cấu hạ tầng và công trình kiến trúc gắn liền với đất được xác định căn cứ theo giá tính lệ phí trước bạ nhà do Ủy ban nhân dân cấp tỉnh quy định. Trường hợp Ủy ban nhân dân cấp tỉnh không có quy định giá tính lệ phí trước bạ nhà thì căn cứ vào quy định của Bộ Xây dựng về phân loại nhà, về tiêu chuẩn, định mức xây dựng cơ bản, về giá trị còn lại thực tế của công trình trên đất”.

Nhự vậy Chính phủ chỉ quy định 1 trong 2 cách xác định giá chuyển nhượng bất động sản để tính thuế thu nhập cá nhân cho người có thu nhập chuyển nhượng là (1) Giá ghi trên hợp đồng chuyển nhượng tại thời điểm chuyển nhượng (2) nếu giá (1) ghi thấp hơn giá do Ủy ban nhân dân cấp tỉnh quy định thì áp dụng giá do Ủy ban nhân dân cấp tỉnh quy định. Không có cách áp giá nào theo như cách tính của Giám định viên (tính theo giá trị thực tế thanh toán của các bên trong giao dịch chuyển nhượng bất động sản, nếu giá ghi trong hợp đồng chuyển nhượng thấp hơn giá trị thực tế giao dịch). Thực tế cơ quan thuế đã xác định thuế thu nhập cá nhân trong việc chuyển nhượng bất động sản này đúng theo một trong hai cách được Chính phủ quy định.

Một sự thật các quan chức, luật sư và người dân đều biết, từ khi có quy định về thuế thu nhập cá nhân do chuyển nhượng bất động sản tại Việt Nam, chưa có ai bị xử lý hình sự lẫn hành chính với lý do trốn thuế thu nhập cá nhân vì ký hợp đồng chuyển nhượng ghi giá không đúng giá trị giao dịch thực tế. Đó là vì chính pháp luật Việt Nam quy định như trên.

Vì các lẽ đó, vợ chồng luật sư Trần Vũ Hải và các luật sư kiên quyết đề nghị Viện Kiểm sát nhân tỉnh Khánh Hoà ra quyết định đình chỉ vụ án đối với các bị can.

Chúng tôi đề nghị các cơ quan truyền thông khi đưa đưa tin về vụ án này, thông tin trung thực khách quan về các tình tiết và những ý kiến nêu trên.

Thành phố Hồ Chí Minh, ngày 08/10/2019.