Tại buổi tiếp xúc với cử tri quận 2 của Đoàn đại biểu Quốc hội thành phố Hồ Chí Minh (TP.HCM) vào sáng ngày 20 tháng 10 năm 2018, cử tri Thủ Thiêm yêu cầu khởi tố nhóm lợi ích để xảy ra sai phạm ở Khu đô thị mới Thủ Thiêm 2 thập niên qua. Yêu cầu vừa nêu sẽ được Chính quyền TP.HCM cân nhắc hay không?
Yêu cầu khởi tố
Tại cuộc gặp vào sáng ngày 20 tháng 10, các cử tri Thủ Thiêm lên tiếng rằng họ không muốn tiếp tục nghe những lời xin lỗi của lãnh đạo thành phố Hồ Chí Minh về những tổn thất tinh thần lẫn vật chất của hàng ngàn hộ dân bị đẩy vào cảnh khốn cùng mất nhà mất cửa trong suốt hai thập niên qua.
Một số cử tri Thủ Thiêm đề nghị Quốc hội phải đưa vụ án Khu đô thị mới Thủ Thiêm vào chương trình nghị sự tại cuộc họp diễn ra vào ngày 22 tháng 10, đồng thời yêu cầu khởi tố nhóm lợi ích đã để xảy ra sai phạm trong 20 năm.
Ông Cao Thăng Ca, một cử tri Thủ Thiêm có mặt tại buổi tiếp xúc với Đoàn Đại biểu Quốc hội TP.HCM vào sáng ngày 20 tháng 10, cho RFA biết người dân Thủ Thiêm từ năm 2011, khi bắt đầu bị cưỡng chế, đã nhiều lần làm đơn yêu cầu Cơ quan Công an khởi tố vụ án hủy hoại tài sản. Các đơn thư yêu cầu này không được giải quyết và sau đó các nạn nhân ở Thủ Thiêm tiếp tục làm đơn tố cáo gửi đến tất cả các cơ quan công quyền; tuy nhiên không một cơ quan nào có phản hồi. Ông Cao Thăng Ca nhấn mạnh rằng ông và các cử tri Thủ Thiêm hy vọng Quốc hội sẽ xem xét kiến nghị của họ và từ đó Ủy ban Kiểm tra Trung ương Đảng vào cuộc và yêu cầu công an khởi tố vụ án.
Hễ bất kỳ ai vi phạm pháp luật thì cơ chế pháp luật phải được vận hành ngay lập tức, và cơ quan điều tra chắc chắn phải tiến hành cuộc điều tra để xác định là có hành vi vi phạm pháp luật hay không. Nếu có thì họ phải áp dụng ngay những thủ tục tố tụng hình sự cần thiết để không chỉ điều tra mà còn có thể khởi tố, truy tố và thậm chí xét xử một vụ án hình sự
-LS. Lê Công Định
Đài Á Châu Tự Do ghi nhận qua sự kiện lãnh đạo TP.HCM hai lần công khai xin lỗi người Thủ Thiêm chỉ trong vòng một tháng, vào ngày 21 tháng 9 và ngày 18 tháng 10, về những sai phạm trong việc quy hoạch Khu đô thị mới Thủ Thiêm và truyền thông trong nước đăng tải nhiều ý kiến của giới luật sư liên quan những sai phạm đó. Chẳng hạn như ý kiến của Luật sư Trần Đình Dũng, thuộc Trung tâm tư vấn pháp luật TP.HCM trong một cuộc phỏng vấn với Báo Kinh tế Đô thị Online rằng kết luận thanh tra cần xem xét các căn cứ khởi tố hình sự theo Điều 174 Bộ Luật Hình Sự năm 1999 về Tội vi phạm các quy định về quản lý đất đai (nay là Điều 229 Bộ Luật Hình Sự năm 2015). Luật sư Trần Đình Dũng khẳng định việc cá nhân những cán bộ thu hồi ngoài quy hoạch 4,3 héc-ta đất ở Thủ Thiêm theo như kết luận thanh tra là hành vi thu hồi đất trái quy định pháp luật, vi phạm quy định của Bộ Luật Hình Sự.
Trong ngày Đoàn đại biểu Quốc hội thành phố Hồ Chí Minh (TP.HCM) gặp gỡ với cử tri Thủ Thiêm, Luật sư Lê Công Định đăng tải trên trang Facebook cá nhân rằng một nhà nước pháp quyền thật sự thì mọi sai sót và vi phạm của viên chức chính quyền đang lúc thi hành công vụ đều phải bị xử lý bằng pháp luật, chứ không phải bằng “xin lỗi”, “khắc phục” và “sửa sai” sau 20 năm. Luật sư Lê Công Định nói với RFA Chính quyền TP.HCM cần cân nhắc kỹ lưỡng yêu cầu của cử tri Thủ Thiêm là khởi tố vụ án vì theo quy định của luật pháp thì:
“Hễ bất kỳ ai vi phạm pháp luật thì cơ chế pháp luật phải được vận hành ngay lập tức, và cơ quan điều tra chắc chắn phải tiến hành cuộc điều tra để xác định là có hành vi vi phạm pháp luật hay không. Nếu có thì họ phải áp dụng ngay những thủ tục tố tụng hình sự cần thiết để không chỉ điều tra mà còn có thể khởi tố, truy tố và thậm chí xét xử một vụ án hình sự.”
Lời hứa của ông Bí thư Nguyễn Thiện Nhân
Tại buổi tiếp xúc cử tri vào sáng ngày 20 tháng 10, Bí Thư Thành ủy TP.HCM, ông Nguyễn Thiện Nhân thông báo tháng 11 sẽ xử lý cán bộ sai phạm ở Thủ Thiêm. Thông báo của Bí thư Nguyễn Thiện Nhân được nói phần nào xoa dịu bớt sự phẫn nộ và uất ức của người dân Thủ Thiêm. Thế nhưng, nhiều người dân Thủ Thiêm là nạn nhân của quá trình đô thị hóa ở Thủ Thiêm chia sẻ với RFA rằng họ không trông mong vụ việc được giải quyết triệt để vì nếu chỉ căn cứ vào kết luận kiểm tra 1483 của Thanh tra Chính phủ thì không thể khởi tố được, do kết luận này né tránh vấn đề, đùn đầy trách nhiệm, không nêu rõ các nhân vật bị cho là ‘thủ phạm chính’ phá nát Thủ Thiêm, đổ lỗi cho cấp dưới như Kiến trúc sư trưởng Lê Văn Năm, Ủy ban Nhân dân Quận 2 và các sở, ngành. Những nhân vật chính đó phải là cựu Bí thư Thành phố Lê Thanh Hải và đương kim Phó Bí thư Thành ủy Tất Thành Cang. Ông Cao Thăng Ca giải bày:
“Phải nói thẳng một cách khách quan là bà con nhận thấy cái tâm của ông Nguyễn Thiện Nhân rất tốt, nhưng cái lực của ông thì không có. Hiện nay ông làm Bí thư Thành ủy nhưng những ‘tay chân’ của ông Lê Thanh Hải và ông Tất Thành Cang còn cài cắm lại đầy đó thì làm sao ông chỉ đạo thực hiện được? Cho nên vấn đề này rất là khó. Và theo tôi, sau cùng toàn bộ người dân sẽ trở về để làm lại nhà thôi.”
Đồng quan điểm với người dân Thủ Thiêm, một số nhà quan sát vụ việc Thủ Thiêm cho rằng Bí Thư Nguyễn Thiện Nhân, đại diện bên phía Đảng mà lại tuyên bố việc xử lý sai phạm, mà lẽ ra thuộc về Chính quyền TP.HCM là giải quyết những vi phạm pháp luật. Thắc mắc được nêu ra vì sao ấn định vào tháng 11 xử lý những người sai phạm; ấn định này được căn cứ trên cơ sở luật nào và trên cơ sở thủ tục tố tụng nào trong khi cơ chế pháp luật là một khi điều tra có kết quả vi phạm, thì ngay lập tức cơ quan điều tra phải tiến hành điều tra ngay.
Phải nói thẳng một cách khách quan là bà con nhận thấy cái tâm của ông Nguyễn Thiện Nhân rất tốt, nhưng cái lực của ông thì không có. Hiện nay ông làm Bí thư Thành ủy nhưng những ‘tay chân’ của ông Lê Thanh Hải và ông Tất Thành Cang còn cài cắm lại đầy đó thì làm sao ông chỉ đạo thực hiện được? Cho nên vấn đề này rất là khó. Và theo tôi, sau cùng toàn bộ người dân sẽ trở về để làm lại nhà thôi
-Cư dân Thủ Thiêm
Chúng tôi nêu vấn đề với Luật sư Lê Công Định liên quan nỗi lo ngại của không chỉ người dân Thủ Thiêm mà của dư luận cả nước đang hướng về điểm nóng đất đai Thủ Thiêm rằng trong trường hợp vụ việc không được chính quyền xử lý nghiêm minh đúng pháp luật thì hậu quả sẽ ra sao? Luật sư Lê Công Định nhận định rằng hậu quả dẫn đến luật pháp bị khinh thường tại Việt Nam và“sẽ tạo ra một môi trường vô pháp, gần như là mặc nhiên chấp nhận xã hội này. Từ đó, người dân sẽ không tin tưởng vào luật pháp nữa và chắc chắn một điều rằng xã hội sẽ hỗn loạn, không có pháp luật sẽ diễn ra và nó sẽ trở thành điều mà chúng ta có thể thấy trong tương lai rất gần của xã hội Việt Nam.”
Còn những người dân Thủ Thiêm là nạn nhân trong quá trình quy hoạch Khu đô thị mới Thủ Thiêm từng tuyên bố “quyết hy sinh tính mạng để tìm công lý” khẳng định với RFA rằng họ sẽ không lùi bước, và nếu yêu cầu khởi tố vụ án và xử lý sai phạm của họ không được chính quyền các cấp xem xét thì trước mắt, những người đã bị cưỡng chế và bị buộc di dời sẽ trở về dựng lại căn nhà trên mảnh đất của họ, căn cứ theo kết luận được công bố có sai phạm vì không có quyết định thu hồi ngoài ranh giới quy hoạch.
