Tại sao Nga chấp nhận việc Serbia gửi vũ khí cho Ukraine

Long Phan

Bài viết của tác giả Maksim Samorukov là thành viên tại Trung tâm Á-Âu Carnegie Russia ở Berlin. Các ý kiến ​​được trình bày chỉ là quan điểm của tác giả.

Moscow muốn bỏ qua sự thoái lui thường xuyên của ‘những người bạn Serbia’ của mình vì họ coi mối quan hệ với Belgrade là rất quan trọng để duy trì vẻ ngoài ảnh hưởng của Nga ở vùng Balkan. Tiết lộ của tờ Financial Times rằng Serbia đã gián tiếp cung cấp cho Ukraine số vũ khí trị giá 800 triệu euro là một bất ngờ. Không chỉ quốc gia thân Nga nhất châu Âu, vốn từ chối tham gia bất kỳ lệnh trừng phạt nào chống lại Moscow, đã trang bị vũ khí cho kẻ thù nguy hiểm nhất của Nga, mà Điện Kremlin chỉ đơn giản che đậy vấn đề này. Ngay cả những nhà bình luận gay gắt nhất ở Moscow cũng không thể lên án Tổng thống Serbia Aleksandar Vucic, người một lần nữa thể hiện khả năng hiếm có để giữ được sự ưu ái của Điện Kremlin.

Thành tích của Vucic không hề nhỏ. Kể từ khi bắt đầu xâm lược Ukraine, Moscow đã hy sinh các liên minh và đối tác cũ vì mục tiêu giành chiến thắng quân sự trước Kiev. Nga đã bỏ rơi đồng minh Armenia để đối mặt với Azerbaijan thay vì đánh lạc hướng lực lượng khỏi mặt trận Ukraine. Mối quan hệ hợp tác lâu dài của họ với Israel đã bị hủy bỏ để đổi lấy máy bay không người lái của Iran. Hàn Quốc chần chừ trong việc tham gia các lệnh trừng phạt chống Nga – nhưng Moscow đã hy sinh mối quan hệ tốt đẹp đó trong tích tắc, thay vào đó chọn vũ khí từ Triều Tiên.

Belgrade có ít thứ để đề nghị với Moscow hơn nhiều so với Hàn Quốc hay Israel, trong khi đóng góp của nước này cho nỗ lực chiến tranh của Ukraine hóa ra lại khá đáng kể. Chắc chắn, việc giao vũ khí của Serbia mang tính thương mại và được thực hiện gián tiếp thông qua các quốc gia NATO, nhưng xét về giá trị tuyệt đối, chúng mang lại sự hỗ trợ lớn hơn bất kỳ quốc gia nào trong số ba quốc gia vùng Baltic hoặc bởi những người ủng hộ Kiev thẳng thắn như Tây Ban Nha hoặc Croatia. Đạn của Serbia đang trực tiếp làm suy yếu nỗ lực của Nga nhằm làm cạn kiệt kho dự trữ của Ukraine, chưa kể đến việc giết chết binh lính Nga. Bản thân Vucic đã xác nhận quy mô của nguồn cung cấp trong khi thờ ơ tuyên bố rằng danh tính của người dùng không phải là mối quan tâm của ông ấy – chẳng hạn như thể Séc có thể đang mua đạn ngay bây giờ cho bất kỳ ai khác ngoài Ukraine.

Ngay cả khi đó, Nga cũng không phản ứng. Khi được hỏi về vấn đề này, người phát ngôn Điện Kremlin Dmitry Peskov lẩm bẩm về việc thảo luận vấn đề này với “những người bạn Serbia của chúng tôi”. Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Maria Zakharova thậm chí còn không đề cập đến điều này trong các bài công kích thường xuyên của mình chống lại những kẻ thù thực sự và tưởng tượng của Nga. Thứ trưởng Ngoại giao Nga Alexander Grushko cũng giữ im lặng, ít nhất là trước công chúng, về vấn đề vũ khí cho Ukraine trong chuyến thăm Belgrade vào ngày 1-2/7. Đại sứ quán Nga ở Belgrade thậm chí còn nỗ lực bác bỏ đồn đoán của giới truyền thông rằng bất kỳ tranh cãi nào đã nảy sinh trong cuộc gặp của Grushko với các quan chức Serbia.

Moscow không chết lặng trước tin này đến mức không biết phản ứng thế nào. Việc giao vũ khí của Serbia cho Ukraine ít nhất là bí mật kể từ đầu năm 2023, khi những thông tin rò rỉ đầu tiên được công bố. Moscow sau đó tuyên bố sẽ xem xét vấn đề nhưng vẫn tiếp tục ca ngợi Vucic là một người bạn thân thiết và đối tác đáng tin cậy cho đến ngày nay. Sự kiềm chế đặc trưng của Nga là kết quả của cách Vucic quản lý mối quan hệ của Serbia với Nga. Xuất thân từ thế giới âm u của nền chính trị hậu Nam Tư, nhà lãnh đạo Serbia biết rõ rằng các chính sách của Nga không được định hình bởi những lợi ích quốc gia trừu tượng mà bởi các chương trình nghị sự cá nhân của các quan chức nước này. Vì vậy, thay vì cố gắng quý mến nước Nga nói chung, sẽ tốt hơn nhiều nếu xây dựng tình bạn và bịt miệng những kẻ gièm pha.

Ngay cả cuộc chiến ở Ukraine và việc Nga bị cô lập khỏi châu Âu sau đó cũng không ngăn được mạng lưới của Vucic ở Moscow. Tình hình hiện tại quá tệ để Vucic có thể gặp hoặc thậm chí gọi điện cho Putin, nhưng những tương tác cá nhân giữa lãnh đạo hai nước vẫn còn rất nhiều. Khi Vucic vắng mặt, cánh tay trung thành của ông, Aleksandar Vulin, giờ đây đã gõ cửa nhiều nhà khác nhau ở Moscow để giữ cho Belgrade luôn có lợi cho người dân. Trong các nhiệm kỳ liên tiếp của mình với tư cách là bộ trưởng quốc phòng, bộ trưởng nội vụ và người đứng đầu cơ quan tình báo chính của Serbia, BIA, Vulin đã phát triển mối quan hệ chặt chẽ với những người đứng đầu cơ quan an ninh của Nga đến mức đưa ông vào danh sách trừng phạt của Mỹ vào tháng 7 năm 2023, dẫn đến việc ông bị tạm thời sa thải vào tháng 11. Ông dành 5 tháng tiếp theo với tư cách là một công dân bình thường, nhưng việc không có tư cách chính thức không ngăn cản ông thực hiện ba chuyến đi tới Nga trong thời gian này, khi ông gặp thư ký Hội đồng Bảo an lúc đó là Nikolai Patrushev (hai lần), người đứng đầu của cơ quan tình báo nước ngoài SVR Sergei Naryshkin (hai lần) và Cơ quan An ninh Liên bang, người đứng đầu FSB, Alexander Bortnikov.

Khi Vulin trở lại chính phủ Serbia vào tháng 5 năm nay, chuyến thăm đầu tiên của ông trên cương vị mới với tư cách là phó thủ tướng phụ trách hợp tác với các nước BRICS, theo dự đoán, là tới Moscow. Tại đây, ông đã gặp Thư ký Hội đồng An ninh mới của Nga, Sergei Shoigu, Bộ trưởng Nội vụ Vladimir Kolokoltsev và các quan chức chính sách đối ngoại và an ninh hàng đầu khác. Bất kể nhiệm vụ chính thức của Vulin là gì, nhiệm vụ của ông vẫn như cũ: thiết lập mối quan hệ cá nhân với các siloviki (các chính khách mà xuất thân từ cơ quan an ninh quốc gia hay từ quân đội) hàng đầu của Nga, dành cho họ những lời tâng bốc thô thiển nhất có thể và thuyết phục họ rằng Vucic là đồng minh tốt nhất mà Moscow có thể có ở Balkan. Câu chuyện kể rằng, vâng, đôi khi Belgrade phải thực hiện các bước chống Nga, nhưng chính phương Tây đã ép họ vào Serbia, để sau này công khai chúng và làm xấu đi tình bạn vĩnh cửu Nga-Serbia. Moscow không nên rơi vào cái bẫy này. Và Nga tuân thủ. Không chỉ vì sự xu nịnh của Belgrade mà còn vì họ hiểu Vulin có lý. Vucic thực sự là lựa chọn khả dụng tốt nhất để duy trì vẻ ngoài ảnh hưởng của Nga ở vùng Balkan. Ông đã đầu tư rất nhiều vào việc nuôi dưỡng tình cảm thân Nga đến mức giờ đây ông không thể dễ dàng thoát khỏi sự phụ thuộc vào quan hệ công chúng này, vì nó có thể làm suy yếu cơ sở ủng hộ trong nước của ông.

Nếu không có chế độ dân tộc chủ nghĩa của Vucic, bộ máy tuyên truyền của nó và các cơ quan phụ trợ ở các nước láng giềng, toàn bộ dinh thự mờ ám được gọi là “Nước Nga ở vùng Balkan” có thể sáng tỏ, cho thấy đòn bẩy thực sự của Moscow trong khu vực ít ỏi như thế nào. Kết quả là, Điện Kremlin thích gắn bó với con quỷ mà họ biết hơn, thậm chí còn khiển trách cấp dưới của mình vì đã làm mất lòng Vucic. Sự im lặng hiện tại của Zakharova bắt nguồn từ một tình tiết năm 2020 khi bà và thậm chí cả chính Putin phải xin lỗi Vucic vì những trò đùa “không phù hợp” về chuyến thăm Washington của ông. Lần này, một nhà tuyên truyền kém may mắn người Nga, Sergei Mardan, đã phải đưa ra lời xin lỗi công khai vì đã đả kích Vucic về việc chuyển giao vũ khí của Serbia trên bản tin này. Huyền thoại về tình hữu nghị vĩnh cửu Nga-Serbia vẫn có giá trị tối cao – và cả những “sự khiêu khích” trong nước lẫn phương Tây đều không được phép làm hoen ố nó.

Theo : https://balkaninsight.com/2024/07/08/why-russia-tolerates-serbia-sending-arms-to-ukraine/