Cù Tuấn dịch từ New York Times.
Tóm tắt: Các nhóm quân du kích Ukraine đang phát hiện các mục tiêu, phá hoại các tuyến đường sắt và giết chết những người được cho là đã cộng tác với người Nga khi họ tìm cách gây kinh hoàng cho quân chiếm đóng.
ZAPORIZHZHIA, Ukraine – Họ lẻn vào những con hẻm tối để đặt chất nổ. Họ xác định các mục tiêu của Nga cho pháo binh Ukraine và tên lửa tầm xa do Mỹ cung cấp nã đạn. Họ cho nổ tung các tuyến đường sắt và ám sát các quan chức mà họ coi là cộng tác viên với người Nga.
Chạy qua chạy lại giữa các chiến tuyến, các chiến binh du kích được biết đến ở Ukraine như là quân kháng chiến, và trong những tuần gần đây, họ đã đóng một vai trò nổi bật hơn bao giờ hết trong cuộc chiến, làm chao đảo quân Nga bằng cách giáng những đòn mạnh vào các khu vực bị Nga chiếm đóng mà người Nga cho là an toàn. .
Càng ngày, Ukraine càng tiến hành cuộc chiến chống lại quân Nga tại các khu vực do Nga kiểm soát, cho dù với các đơn vị quân đội tinh nhuệ, như vụ được ghi nhận vào hôm thứ Ba với vụ nổ lớn tại kho đạn của Nga ở bán đảo Crimea đang bị chiếm đóng, hay theo một mạng lưới ngầm của quân du kích.
Tuần trước, các quan chức Ukraine cho biết, quân du kích đã nhúng tay vào một cuộc tấn công thành công vào một căn cứ không quân của Nga, cũng ở Crimea, bán đảo mà Moscow đã sáp nhập 8 năm trước. Vụ tấn công này đã phá hủy tám máy bay chiến đấu.
“Mục đích là để cho quân chiếm đóng biết rằng họ không phải đang ở Nga, rằng họ không nên chiếm đóng vùng này, rằng họ sẽ không được ngủ một cách thoải mái,” một chiến sĩ du kích nói. Vì lý do an ninh, anh được gọi bằng một cái tên giả, Svarog, theo tên một vị thần lửa thần thoại Slavơ.
Trong những ngày gần đây, quân đội Ukraine đã để Svarog và một số đặc nhiệm khác sẵn sàng phỏng vấn trực tiếp hoặc trực tuyến, với hy vọng làm nổi bật mối đe dọa ngày càng tăng của lực lượng du kích đối với quân Nga và bắn tin cho các nhà tài trợ phương Tây rằng Ukraine đang tập hợp thành công các nguồn lực địa phương trong cuộc chiến đã kéo dài gần sáu tháng nay. Một quan chức quân sự cấp cao của Ukraine quen thuộc với chương trình truyền thông này cũng mô tả hoạt động của cuộc kháng chiến.
Những lời kể của họ về các cuộc tấn công không thể được xác minh hoàn toàn nhưng phù hợp với các báo cáo trên các phương tiện truyền thông Ukraine và mô tả của những người dân Ukraine gần đây đã chạy trốn khỏi các khu vực do Nga chiếm đóng.
Svarog và tôi gặp nhau khi uống nước chanh và bánh ngọt phô mai tại một nhà hàng Georgia ở Zaporizhzhia, một thành phố thuộc quyền kiểm soát của Ukraine, cách thị trấn Melitopol bị chiếm đóng khoảng 65 dặm về phía bắc.
Anh nói với kiến thức sâu sắc về các hoạt động của du kích Ukraine, cung cấp một cái nhìn hiếm hoi về một trong những khía cạnh bí ẩn nhất của cuộc chiến.
Quân đội Ukraine đã bắt đầu huấn luyện quân du kích trong những tháng trước khi cuộc xâm lược xảy ra, khi Nga tập trung quân đội gần biên giới. Nỗ lực này đã được đền đáp trong những tuần gần đây khi quân Ukraine đang đẩy mạnh một cuộc phản công ở phía nam, mặc dù quân Nga, với lợi thế lớn hơn nhiều về vũ khí hạng nặng, vẫn bao vây Ukraine từ phía đông và phía bắc.
Các quan chức Ukraine hôm 16/8 đã cảnh báo về mối đe dọa của một cuộc tấn công tiềm tàng của Nga từ Belarus, ghi nhận sự tập trung của các hệ thống tên lửa ở đó và cho biết quân Nga đang sử dụng hàng chục nghìn quả đạn mỗi ngày để bắn phá hàng trăm vị trí phòng thủ ở miền đông và miền nam Ukraine.
Với việc tiền tuyến hầu như không thay đổi vị trí, các hoạt động nổi dậy ngày càng gia tăng, khi các chiến binh Ukraine tấn công lén lút trong các khu vực mà họ đã biết rõ. Họ đã sử dụng bom xe, bẫy bom và giết người có mục tiêu bằng súng lục – và sau đó trà trộn vào dân cư địa phương.
Trước chiến tranh, Svarog thỉnh thoảng tham gia huấn luyện cuối tuần với Right Sector và National Corps, một nhánh của phong trào Azov, cả hai đều liên kết với các đơn vị bán quân sự ở Ukraine. Các tổ chức này chỉ là hai trong số hàng chục tổ chức đang tổ chức huấn luyện quân sự cho dân thường trên khắp Ukraine trong cuộc chiến kéo dài 8 năm với lực lượng ly khai do Nga hậu thuẫn.
Svarog cho biết anh là một trong những tân binh thực tập trong các chương trình công cộng này. Phía sau hậu trường, Lực lượng Hoạt động Đặc biệt của Ukraine đang hình thành một chương trình có cấu trúc và bí mật hơn, bao gồm việc hướng dẫn về cách thức phá hoại, sử dụng chất nổ và cất giữ kho vũ khí đề phòng Nga tấn công.
Sau cuộc xâm lược của Nga, Svarog cho biết, anh được dẫn đến một kho chứa vũ khí bên ngoài Melitopol, tại đó anh có được thuốc nổ công suất cao, kíp nổ, súng trường Kalashnikov, một súng phóng lựu và hai khẩu súng lục được trang bị giảm thanh.
Melitopol, một thị trấn miền nam Ukraine nơi Svarog hoạt động, kể từ đó đã nổi lên như một trung tâm của cuộc kháng chiến chống Nga. Anh kể lại việc anh và đồng đội đã bao vây cẩn thận các mục tiêu, sau đó tấn công như thế nào.
Theo thị trưởng đã lưu vong của thị trấn, Ivan Fedorov, cho đến ngày 20/8, quân du kích Ukraine đã tấn công bằng chất nổ trong bảy ngày liên tiếp. Ông Fedorov đã khoe thành tích này với giới truyền thông Ukraine như một phần của việc các quan chức đón nhận công khai các hoạt động du kích ngày một nhiều hơn.
Các cuộc tấn công trên đã diễn ra trong vài tháng. Vào mùa xuân năm nay, Svarog cho biết, anh và một số thành viên của nhóm du kích ở Melitopol đã lẻn qua thị trấn vào ban đêm để gài bẫy một chiếc ô tô trong bãi đậu xe của một đồn cảnh sát do Nga kiểm soát.
Mang theo máy cắt dây, băng dính và dây câu, Svarog và đồng đội đã di chuyển qua các sân và hẻm sau các căn nhà để tránh các trạm kiểm soát của Nga.
Đầu tiên họ cắt đứt một sợi dây điện, làm đèn đường tắt phụt, sau đó cả nhóm lao nhanh vào bóng tối vừa được tạo ra, tại đó họ đặt một quả bom, quấn băng dính với mặt dính hướng ra ngoài, vào một lỗ hổng trong xe. Dây câu được gắn cả vào bên trong bánh xe và một bộ phận kích nổ, khiến quả bom phát nổ khi bánh xe quay.
“Bất kỳ ai lái chiếc xe đó đều là kẻ phản bội,” Svarog nói. “Không ai ở đồn cảnh sát đó làm nhiệm vụ giữ trật tự công cộng cả.” Quả bom đã giết chết một cảnh sát và làm bị thương một người khác.
Trong một vụ tấn công vào tuần trước, Svarog nói, nhóm du kích của anh đã đặt bom vào xe của Oleg Shostak, một người Ukraine gia nhập đảng chính trị Nước Nga Thống nhất của Nga ở Melitopol. Quân du kích Ukraine nhắm mục tiêu vào Shostak vì họ nghi ngờ ông ta đã sửa đổi văn phong tuyên truyền để kêu gọi cư dân địa phương.
Svarog nói rằng anh không tham gia vào nhiệm vụ cụ thể này, nhưng cho biết nhóm của anh đã đặt một quả bom dưới ghế lái, được thiết kế để phát nổ khi động cơ nổ máy.
Ông Shostak bị thương trong vụ nổ nhưng vẫn sống sót, thị trưởng lưu vong Fedorov cho biết. Cuộc tấn công đã được các nhà chức trách Ukraine thông báo và được những người di tản rời Melitopol qua một trạm kiểm soát đến lãnh thổ Ukraine vào Chủ nhật khẳng định là đúng.
Theo lực lượng du kích Ukraine, cho dù những người được nhắm mục tiêu còn sống hay đã chết trong các cuộc tấn công, thì việc quan trọng hơn là tín hiệu đã được gửi đi với mỗi cuộc tấn công: Bạn sẽ không bao giờ được an toàn.
Theo luật của Ukraine được Quốc hội thông qua vào năm ngoái, Lực lượng Hoạt động Đặc biệt của quân đội nước này được phép đào tạo, trang bị và trả lương cho các chiến binh bí mật chiến đấu trên lãnh thổ Ukraine trong thời gian chiến tranh. Trong luật này, họ được gọi là “tình nguyện viên cộng đồng”.
Các chiến binh du kích nói rằng họ là thường dân và cơ sở pháp lý cho hoạt động của họ do đó đã được quy định theo luật Ukraine. Họ không phải theo luật chiến tranh, ví dụ, một người lính không được nhắm bắn vào một quan chức dân sự.
Nhưng theo luật pháp quốc tế, thường dân trở thành chiến binh khi họ bắt đầu tham gia vào các cuộc chiến. Lực lượng du kích làm việc cho chính phủ, thậm chí cho quân đội, và liệu khu vực giáp ranh mà họ sinh sống có thực sự tuân theo luật pháp quốc tế hay không – và liệu hoạt động của họ có vi phạm các quy tắc đó hay không – là một vấn đề cần tranh luận.
Không phải tất cả các hoạt động của họ đều mang tính bạo lực. Riêng biệt, hai lực lượng du kích hoạt động ở đông nam Ukraine bị Nga chiếm đóng đã mô tả một chi nhánh của tổ chức ngầm có tên là Yellow Ribbon, chuyên dán các tờ rơi và phun sơn graffiti.
Theo một quan chức quân sự cấp cao của Ukraine, các căn cứ trên lãnh thổ Ukraine nơi các đặc nhiệm được huấn luyện được di chuyển liên tục để tránh bị phát hiện. Quan chức này giấu tên để có thể thảo luận về các thông tin quân sự nhạy cảm.
Quan chức này cho biết, mỗi đặc nhiệm có một vai trò khác nhau: trinh sát mục tiêu, thu thập thông tin tình báo về chuyển động của mục tiêu và thực hiện một cuộc tấn công. Các nhóm quân du kích được giữ riêng biệt và không hề biết nhau, vì có lo sợ rằng một người bị bắt sẽ khai ra những người khác khi bị thẩm vấn.
Hai thực thể trong quân đội chịu trách nhiệm giám sát các hoạt động phía sau chiến tuyến của kẻ thù, quan chức này cho biết: đó là cơ quan tình báo quân sự, được gọi là HUR và Lực lượng Hoạt động Đặc biệt của Ukraine. Một lực lượng đặc nhiệm liên ngành giám sát hoạt động của cả cơ quan tình báo và các chi nhánh của Lực lượng Hoạt động Đặc biệt của lực lượng ngầm, cái được gọi là Phong trào Kháng chiến, hay Rukh Oporu trong tiếng Ukraina.
Quan chức này mô tả một vụ đầu độc ở vùng Zaporizhzhia giết chết khoảng 15 binh sĩ Nga và vụ phá hoại thang nâng chở ngũ cốc ở vùng Kherson đã ngăn cản quân Nga đánh cắp 60.000 tấn ngũ cốc. Không thể xác minh độc lập các vụ việc này.
Quân du kích Ukraine cũng đứng sau một vụ nổ hôm 20/8 làm vô hiệu một cây cầu đường sắt nối Melitopol với Crimea, ngăn chặn việc cung cấp thiết bị quân sự tới khu vực Zaporizhzhia.
Quân du kích Ukraine cũng đang tìm kiếm những người mà họ coi là quân phản bội.
Theo Svarog và một chiến sĩ du kích khác sử dụng biệt danh Viking, lực lượng ngầm Ukraine trong lãnh thổ bị chiếm đóng coi các sĩ quan cảnh sát, nhân viên chính quyền thành phố hay khu vực, và giáo viên đồng ý giảng dạy theo chương trình giáo dục của Nga đều là các cộng tác viên với người Nga. Họ nói rằng họ không xem các bác sĩ, nhân viên cứu hỏa và nhân viên của các công ty tiện ích là những kẻ phản bội.
Giáo viên là một trọng tâm theo dõi hiện nay, với các trường học dự kiến sẽ mở cửa vào tháng 9.
“Người Nga muốn giảng dạy theo chương trình của họ, chứ không phải nói lên sự thật,” Viking nói. “Một đứa trẻ dễ bị tuyên truyền và nếu được đào tạo trong chương trình này, sẽ trở thành ngu ngốc như người Nga,” anh nói. “Bất kỳ giáo viên nào đồng ý giảng dạy theo chương trình của Nga là một cộng tác viên với người Nga.”
Viking nói, quân du kích sẽ không tấn công giáo viên, nhưng đã tìm cách hạ nhục họ thông qua các tờ rơi mà họ thường dán trên các cột điện với những lời cảnh báo hậu quả tồi tệ sẽ đến với các cộng tác viên, như một phần của hoạt động tâm lý chiến.
Anh nói, một tờ rơi được dán gần đây có các cảnh báo kèm với tên và ảnh của các hiệu trưởng dự định mở trường vào tháng 9.
Tờ rơi này ghi rõ: “Hợp tác với người Nga, bạn sẽ phải trả giá.”
Hình ảnh:
1: Svarog, một thành viên của lực lượng du kích Ukraine, trả lời phỏng vấn của quân đội Ukraine
2: Một kỹ sư quân đội Ukraine huấn luyện dân thường về vũ khí và các vai trò tiềm năng như chiến binh du kích vào tháng 12 năm ngoái, khi Nga tập trung quân đội ở biên giới hai nước.
3: Cư dân ở Melitopol chờ viện trợ lương thực do đảng Nước Nga thống nhất đứng ra phân phát. Những người Ukraine tham gia đảng do Nga kiểm soát này đã trở thành mục tiêu của các lực lượng du kích Ukraine.
