PHẢI MẤT 30 NĂM, BỘ CÔNG AN MỚI “SỜ GÁY” ĐƯỢC BỘ Y TẾ VỀ TỘI CHO NHẬP THUỐC GIẢ!

Ba Kiem Mai

Tôi xin tổng kết 30 năm quá trình xét duyệt cấp số đăng ký lưu hành (Số ĐKLH) thuốc giả tại VN để Bộ Công an và Chính phủ có cái nhìn khái quát.

BỘ TRƯỞNG THUA CỤC TRƯỞNG PHẢI TỪ CHỨC!

Nhận được đơn tố cáo của một VPĐD hãng dược Mỹ tại VN, đầu năm 1993, cố GS TS Nguyễn Trọng Nhân – bộ trưởng Y tế, cho thanh tra Vụ Quản lý Dược (QLD), mới biết, từ năm 1992 trở về trước, Vụ QLD cấp số đăng ký “khống” cho 192 mặt hàng thuốc (không thông qua HĐ xét duyệt, hoặc không kiểm tra chất lượng thuốc mẫu tại VN, hay thuốc không có số đăng ký lưu hành tại nước sản xuất) tức là tỷ lệ “thuốc giả” được phép nhập chiếm tỷ lệ gần 13% (192/1.500 số đăng ký).

Bộ trưởng Nhân đình chỉ chức Vụ trưởng của DS Phan Văn Tín, chuyển hồ sơ sang Công an, thì trưa ngày 5/3/1993, Vụ trưởng Tín đã treo cổ chết tại nhà riêng….

Trong thư tuyệt mạng, DS Tín cho biết ông đã phân công 2 vụ phó là DS Tạ Ngọc Dũng và DS Phan Xuân Lễ tham gia vào việc duyệt cấp số đăng ký lưu hành cho 192 mặt hàng thuốc giả vào VN. Nhưng Bộ Công an chỉ khởi tố DS Dũng về hành vi “không làm đầy đủ trách nhiệm trong việc thu lệ phí công ty của các công ty nước ngoài nhập khẩu thuốc, tổn thất 130.000 USD”, rồi 2 năm sau, Bộ Công an đình chỉ điều tra. Cố bộ trưởng Nhân đành xin từ chức vào tháng 10/1995!

Bộ trưởng Đỗ Nguyên Phương lên thay,  đổi tên Vụ QLD thành Cục QLD, nhưng tệ nạn cấp số đăng ký lưu hành cho thuốc giả vẫn như cũ! Đáng tiếc cho DS Tín quá “yếu bóng vía”, vì nếu ông không tự tử, có thể ông không bị khởi tố mà còn lên ghế thứ trưởng phụ trách mảng dược như hai thằng hậu duệ: 

THỨ TRƯỞNG CAO MINH QUANG VÀ TRƯƠNG QUỐC CƯỜNG LÀ HÓA THÂN CỦA DS PHAN VĂN TÍN.

Do quy trình xét duyệt cấp số ĐKLH thuốc “theo yêu cầu của hãng dược”, nên VN đứng đầu thế giới về nhập đủ chủng loại thuốc “hầm bà lằng xắng cấu”. Cục QLD cấp gần ngàn số ĐKLH thuốc/năm, đồng thời Cục QLD cũng ra quyết định thu hồi 50 số ĐKLH thuốc/năm!

Cụ thể trong năm 2020, Cục QLD đã ra 4 QĐ: Số 288 ngày 28/2/2020 thu hồi 8 giấy  ĐKLH thuốc tại VN; số 280 ngày 18/6/2020, thu hồi 09 giấy ĐKLH; số 281 ngày 18/6/2020, thu hồi 13 giấy ĐKLH; số 597 ngày 27/11/2020 thu hồi 20 giấy ĐKLH!

Từ năm 2009 – 2010, khi Trương Quốc Cường là Cục trưởng QLD đã cấp giấy ĐKLH thuốc ung thư giả H- Capita cho “sân sau” VN Pharma. Đến năm 2014, Bộ Công an điều tra VN Pharma nhập 9.300 lọ thuốc ung thư giả H- Capita giả nhãn mác Health 2000 từ công ty Helix Canada. 

Ngày 19/9/2014, Chủ tịch VN Pharma Nguyễn Minh Hùng bị bắt, nhưng Trương Quốc Cường đếch thèm ra QĐ thu hồi giấy ĐKLH và tiêu hủy Health 2000 đã nhập khẩu trong nước. Hậu quả là sau ngày 21/11/2014, nhiều cơ sở y tế vẫn đấu thầu cung cấp cho các BV các loại thuốc giả nhãn mác Health 2000 Canada, tổng trị giá trên 3,7 tỷ đồng để “trị bệnh sống lâu”.

Hai năm sau đại án nhập thuốc ung thư giả (tháng 11/2016) Trương Quốc Cường nhảy lên ghế thứ trưởng thay cho tên tiền nhiệm ma đầu Cao Minh Quang bị các hãng dược tố cáo búa xua!

Ở ghế thứ trưởng Trương Quốc Cường đã đối phó với Bộ Công an khá thành công! Sau 2 lần cơ quan điều tra nêu quan điểm hành vi “chưa đến mức phải chịu trách nhiệm hình sự”. Nhưng, VKSND Tối cao cáo buộc Trương Quốc Cường 3 lần nhận phản hồi của Bộ Y tế Canada và A03 (Bộ Công an) về thuốc giả song không thu hồi, tiêu huỷ.

Ngày 10/12/2021, Thứ trưởng Trương Quốc Cường bị tạm giam để điều tra trong giai đoạn 2 của đại án thuốc giả tại Công ty VN Pharma. Ba tuần sau khi Cường bị bắt, ngày cuối năm 2021, vợ Cường đã nộp 1,8 tỷ đồng. Đây là một phần khắc phục hậu quả cho 51 lô thuốc giả, trị giá 149 tỷ đồng, được “nhập khẩu và tiêu thụ hết tại VN”

Cơ quan an ninh điều tra cũng cho rằng trong vụ án này còn có trách nhiệm của Cao Minh Quang, cựu thứ trưởng Bộ Y tế, chủ tịch hội đồng xét duyệt thuốc, đã thiếu trách nhiệm khi xem biên bản thẩm định, xem xét lại hồ sơ khi biên bản thẩm định có dấu hiệu tẩy xóa, thay đổi ý kiến. Hồ sơ chưa đúng trình tự song Quang vẫn đồng ý đưa ra họp và quyết định cấp số đăng ký cho 2 loại thuốc này.

Bộ trưởng Nguyễn Thị Kim Tiến bổ nhiệm Trương Quốc Cường làm thứ trưởng Bộ Y tế, như trao “Thượng phương bảo kiếm” cho Cường. 

Mặc khác, Kim Tiến còn can thiệp trái phép vào quy trình tố tụng, khi tự ý cử đoàn sang Ấn Độ xác minh rồi ra văn bản xác định “lô thuốc H-Capita có nguồn gốc từ Ấn Độ chứ không phải thuốc giả”, nên văn bản không được tòa án chấp thuận.

Đại biểu Quốc hội Phạm Khánh Phong Lan (PGĐ Sở Y tế TP.HCM) dám khẳng định ông Hoàng Quốc Dũng – em chồng bà Kim Tiến, đã làm phó tổng giám đốc VN Pharma từ trước khi vụ việc VN Pharma buôn thuốc giả bị phát hiện.

Trương Quốc Cường ngồi ghế thứ trưởng, em chồng bộ trưởng làm phó tổng Pharma khiến vụ án đã kéo dài 7 năm với nhiều lần trả hồ sơ để làm rõ hành vi phạm tội, định lại tội danh đối với các bị cáo và xem xét trách nhiệm của các cá nhân, tổ chức có liên quan. 

Cám ơn VKSND tối cao và Bộ Công an sau 30 năm chống nhập thuốc giả thành công. Việc còn lại là 500 đại biểu QH phải sửa các lỗ hổng trong Luật Dược và các nghị định, thông tư hướng dẫn!