Cù Tuấn
– Bài trên báo Al Jazeera. Cù Tuấn biên dịch
Tóm tắt: Một cặp vợ chồng người Ukraine tiếp tục điều hành một chuỗi tiệm làm móng, cung cấp việc làm cho những người di tản trong nước và tạo cảm giác bình thường cho khách hàng.
—–
Kyiv, Ukraine – Bạn thường không mong đợi nhìn thấy một con búp bê voodoo trong tiệm làm móng.
Nhưng nó đang nằm ở đây, xung quanh là những lọ sơn móng tay trong một cửa hàng phía tây nam Kiev – với một thuật ngữ xúc phạm dành cho “người Nga” được viết tay trên một mảnh vải trắng được khâu vào motanka, một con búp bê bằng vải vụn truyền thống của Ukraine.
Bất kỳ khách nào cũng có thể ghim một cái đinh nhỏ vào thân con búp bê này – và nhiều người đã làm như vậy.
“Khách hàng thích nó,” Antonina Krolivets, người sáng lập Bunny Nails cùng với chồng là Alexey vào năm 2014 – một mạng lưới các tiệm làm móng ở thủ đô Ukraine, cho biết.
Nơi này chật cứng khách hàng trò chuyện với thợ làm móng của họ, trong khi nhiều phụ nữ đang kiên nhẫn chờ đợi trên băng ghế. TV đang chiếu một phim hoạt hình Pixar.
Mọi thứ ở đây dường như đang tồn tại bất chấp cuộc chiến xâm lược của Nga và thực tế kinh tế ảm đạm sau đó.
Nhưng khi chiến tranh nổ ra vào tháng 2 năm 2022, Antonina và Alexey đã chuẩn bị đóng cửa vĩnh viễn cả 5 tiệm Bunny Nails – và rời Ukraine cùng ba đứa con nhỏ của họ.
Hàng chục nghìn quân Nga và hàng dài xe tăng đang tiến đến thành phố từ các vùng ngoại ô phía bắc bị chiếm đóng.
Những vụ nổ rung chuyển nhà cửa buộc mọi người phải vào hầm tránh bom hoặc ra khỏi thành phố.
Nhưng sau đó Antonina và Alexey nhận ra rằng nhiều người trong số 127 phụ nữ làm việc cho họ đang gặp khó khăn nghiêm trọng – cả về tài chính và tình cảm.
Một số sống ở vùng ngoại ô bị chiếm đóng và cần giúp đỡ để thoát ra ngoài. Những người khác kinh hoàng trước pháo kích và gọi điện cho Antonina để được an ủi và trấn an vào ban đêm.
Nhiều người đã trải qua cuộc sống tị nạn, chạy trốn khỏi các khu vực do lực lượng ly khai kiểm soát ở vùng Donbas bị chiếm giữ vào năm 2014 và sống trong những căn hộ thuê mà họ không còn khả năng chi trả.
Antonina nói: “Chúng tôi quyết định rằng điều tốt nhất chúng tôi có thể làm là tạo công ăn việc làm.”
Sau khi cam kết ở lại, họ tạm trú tại một ngôi nhà ở phía đông Kiev – và biến nỗi sợ hãi của con cái thành niềm vui.
Tầng hầm đóng vai trò như một hầm tránh bom – và họ để lại ở đó tất cả các loại đồ ngọt.
Vì vậy, những đứa trẻ của họ, từ hai đến tám tuổi – cùng với những đứa trẻ của bạn bè chúng ngủ trong nhà – rất mong đợi để được chui xuống dưới lòng đất, bởi vì mỗi tiếng còi báo động không kích đều báo trước rằng chúng sẽ được ăn kẹo và sô cô la.
“’Khi nào chúng ta sẽ trốn xuống hầm nhà nhỉ? Hãy trốn đi!’” Alexey nhớ lại những đứa trẻ đã nói vậy.
Antonina nói: “Khi lũ trẻ hỏi chúng tôi về các tiếng nổ, chúng tôi nói rằng phe quân ta đang tấn công quân Nga”.
Đến giữa tháng 3 năm 2022, họ mở lại tất cả 5 tiệm nail, vào thời điểm có vẻ như tồi tệ nhất có thể.
“Thật đáng sợ, khó khăn, nhưng có cảm giác rằng bạn đang làm điều gì đó, rằng bạn đang giúp đỡ, rằng mỗi ngày [các nhân viên] có tiền mua bánh mì, vì họ có một công việc,” Antonina nói.
Phương tiện giao thông công cộng hầu như không hoạt động khi các quân nhân và tình nguyện viên có vũ trang kiểm tra từng chiếc ô tô tại các trạm kiểm soát trên mọi con đường.
Người dân rút sạch tiền ở máy rút tiền và mua hết đồ ở siêu thị, hàng nghìn ô tô quá tải làm tắc nghẽn các con đường chính dẫn về phía nam và phía tây Kiev.
Trong khi đó, những người Ukraine tản cư từ các khu vực mới chiếm đóng đã tràn vào thành phố.
1. Chạy trốn khỏi Mariupol
Vào một ngày lạnh giá cách đây gần một năm, Margarita Popova nghe thấy một tiếng nổ chói tai làm rung chuyển tòa nhà chung cư của cô ở Mariupol.
Sóng xung kích xé toạc lớp gạch trên tường và làm hỏng cửa nặng đến nỗi cô học sinh trung học 16 tuổi này thậm chí không thể mở cửa để tìm bố mẹ.
Họ vừa rời đi để kiếm thức ăn – một nhiệm vụ gần như tự sát ở thành phố bị bao vây, nơi pháo kích không ngừng của Nga giết chết hàng trăm người mỗi ngày.
Popova nhìn thấy những người bê bết máu chạy trên đường và nghĩ rằng vụ nổ đã giết chết cha mẹ cô.
May mắn thay, họ đã sống sót và sau vài tuần sống không có điện, không nhiệt sưởi ấm và phải làm tan băng tuyết để lấy nước uống, cả gia đình quyết định rời đi.
Họ vừa kịp lên được một chiếc xe buýt sơ tán chạy ngang qua những xác chết nằm rải rác trên đường phố trước những tòa nhà bị đánh bom và thiêu rụi.
Trong vài ngày, họ đến thủ đô Kyiv, không có việc làm hay nơi ở – trong khi tòa nhà chung cư của họ bị cháy một nửa khi một tên lửa hành trình bắn trúng hai tầng trên cùng của nó.
Popova là một thợ làm móng có bằng – và đã nộp đơn xin làm việc bán thời gian tại Bunny Nails.
Vào một ngày nắng đầu tháng Tư, cô run lên vì phấn khích khi bước vào một salon rộng rãi trông giống như một ốc đảo của cuộc sống trước chiến tranh.
“Thật là một cú sốc vì có nhiều doanh nghiệp đóng cửa,” Popova nói trong thời gian nghỉ giải lao giữa hai khách hàng.
Trong ba tuần đầu tiên, cô nói rằng cô đã làm việc không nghỉ ngày nào – bởi vì công việc giúp cô ấy tạm quên.
2. Vượt qua mọi khó khăn
Trong vòng vài tuần sau khi Bunny Nails mở cửa trở lại, nhiều phụ nữ đã nộp đơn xin việc hơn.
“Chúng tôi nghĩ rằng nhiều người không đủ tiêu chuẩn, nhưng dù sao chúng ta cũng nên giao việc cho họ, chỉ cần đào tạo họ trước,” Alexey nói.
Họ bắt đầu các buổi đào tạo – và cũng giao việc cho chồng của một số nhân viên, thuê họ làm quản lý, lái xe hoặc bảo vệ.
Từ quan điểm kinh doanh, quyết định của họ là đúng đắn về tiền bạc.
Cho đến cuối mùa xuân, Bunny Nails là mạng lưới tiệm làm móng duy nhất hoạt động ở Kiev.
Những người phụ nữ trong hầm tránh bom khoe bộ móng tay mới sơn và việc truyền miệng tỏ ra hiệu quả hơn bất kỳ quảng cáo nào.
Đối với nhiều khách hàng, việc làm móng tay, móng chân hoặc lông mày cho phép họ cảm thấy vô lo và được chăm sóc cẩn thận, và họ tạm quên đi chiến tranh trong một thời gian.
Tetiana Gritsenko, một bà nội trợ 29 tuổi và là bà mẹ hai con, cho biết: “Móng tay đẹp đẽ của tôi là sự thách thức đối với thằng đầu b*** đó.” – ám chỉ Tổng thống Nga Vladimir Putin.
“Móng tay của tôi vẫn ổn, và tôi không còn những suy nghĩ miên man về chiến tranh, sự sống còn, tương lai,” cô nói trên đường ra khỏi tiệm Bunny Nails.
Mạng lưới này đã đi trước các thẩm mỹ viện cạnh tranh, mà khi bắt đầu mở cửa trở lại đã phải thuê nhân viên mới hoặc lấy lại nhân viên cũ, khôi phục liên hệ với các nhà cung cấp – và làm quen với môi trường kinh doanh mới, khắc nghiệt của Kyiv.
Mùa hè năm ngoái, Bunny Nails đã mở tiệm thứ sáu – trong một thời gian tương đối bình lặng, sau khi người Nga rút khỏi Kyiv và miền bắc Ukraine, và hàng trăm nghìn người Kyiv đã trở về nhà.
3. Một mũi nhọn kinh tế
Trước chiến tranh, các doanh nghiệp vừa và nhỏ chiếm 3/5 nền kinh tế Ukraine và 2/5 doanh thu thuế của nước này.
Không giống như các công ty lớn hơn như nhà máy thép hoặc công ty nông nghiệp, họ tập trung vào nhu cầu trong nước – và đã bị đại dịch COVID-19 làm ảnh hưởng.
Và khi nền kinh tế Ukraine suy giảm một phần ba trong năm đầu tiên của cuộc chiến, các doanh nghiệp này đã bị ảnh hưởng nặng nề.
Chính phủ của Tổng thống Volodymyr Zelenskyy đã đưa ra các chương trình hỗ trợ họ thông qua các khoản vay, đơn giản hóa các thủ tục quan liêu và giảm thuế.
Nhưng với các nhà phân tích, điều đó là chưa đủ.
Nhà phân tích Aleksey Kuschch có trụ sở tại Kyiv cho biết: “Các chương trình này khá hạn chế – ngoài việc cắt giảm thuế – và do đó thiếu [yếu tố] tăng trưởng”.
Hàng triệu người Ukraine bị mất việc làm hoặc bị giảm lương, bị di dời trong nước hoặc rời khỏi Ukraine. Hàng trăm ngàn người đàn ông đã bị gọi nhập ngũ.
Ngành công nghiệp dịch vụ đã bị rút ruột – đặc biệt là sau khi Matxcơva bắt đầu phóng tên lửa hành trình và máy bay không người lái do Iran sản xuất vào tháng 10 nhằm vào các cơ sở hạ tầng và khu dân cư quan trọng.
Mỗi cảnh báo về cuộc không kích đã xua đuổi các khách hàng tiềm năng, trong khi các cuộc tấn công gây ra tình trạng mất điện và phân phối điện, khiến toàn bộ các quận không có điện và nước trong nhiều giờ hoặc nhiều ngày.
4. Sống sót qua mùa đông
Máy phát điện đã cứu vãn tình hình: Alexey nhanh trí đã mua chúng tám ngày sau khi cuộc đột kích bắt đầu.
Chỉ riêng tiền xăng đã tiêu tốn 5.000 đô la Mỹ một tháng trong suốt mùa đông, nhưng mỗi cửa hàng được thắp sáng rực rỡ đều thu hút những người ghé qua để sưởi ấm, uống một tách trà và sạc điện thoại di động và các thiết bị dành cho con cái của họ.
“Bạn không thể chuyển nó thành tiền, nhưng bạn chắc chắn có thể chuyển nó thành nguồn cảm hứng cho những người làm việc cho chúng tôi. Vì họ hiểu rằng họ cũng có một sứ mệnh xã hội,” Antonina nói.
Bunny Nails đã sống sót qua mùa đông đen tối nhất trong lịch sử hậu Xô viết của Ukraine, và những người chủ của tiệm giờ đây nghĩ đến việc mở rộng kinh doanh sang châu Âu, nơi nhiều nhân viên cũ của họ định cư.
Họ nói rằng những người thợ làm móng Ukraine chú ý nhiều hơn đến khía cạnh nghệ thuật của việc sơn móng, đến những chi tiết nhỏ. Họ chịu tốn thời gian để làm cho tác phẩm của họ nổi bật so với những gì các đối thủ châu Âu của họ đã làm.
Vì vậy, Antonina kiên quyết rằng việc sơn móng tay “là tài nguyên, là dịch vụ mà chúng tôi có thể xuất khẩu sang các nước khác”.
https://www.aljazeera.com/news/2023/3/13/defying-putin-with-nail-polishing
