Google, Facebook và Twitter cho biết hôm thứ hai rằng sẽ tạm ngừng xử lý các yêu cầu của nhà cầm quyền Hong Kong về dữ liệu của người sử dụng khi các công ty này đã xem xét về một đạo luật an ninh quốc gia có ảnh hưởng sâu rộng ngăn cấm sự bày tỏ chính trị trong Hong Kong.
Các công ty nói rằng vẫn đang đánh giá về đạo luật này, vốn đang được sử dụng để bắt bớ những người kêu gọi tự do cho Hong Kong. Facebook cho biết sự đánh giá này gồm cả những cân nhắc về nhân quyền.
Sự đồng thuận đáng ngạc nhiên của các công ty internet khổng lồ của Mỹ vốn là đối thủ của nhau, sử dụng ngôn ngữ tương tự nhau trong mỗi tuyên bố, là mối hoài nghi công khai hiếm hoi về chính sách của Trung cộng. Đây cũng là một minh họa rõ nét về tình cảnh khó khăn rõ rệt mà các công ty này phải đối mặt với một đạo luật triệt để và tàn khốc.
Tiktok thậm chí còn đi xa hơn các công ty Mỹ vào hôm thứ hai, khi nói rằng sẽ rút lại ứng dụng của mình khỏi các stores trên phone ở Hong Kong và sẽ ngưng hoạt động của ứng dụng này đối với người sử dụng ở đây trong vài ngày tới.
Ứng dụng video này thuộc sở hữu của gã khổng lồ về internet ByteDance của Trung cộng nhưng không hoạt động ở Trung cộng đại lục. Tiktok đã nói rằng những người quản lý bên ngoài Trung cộng điều khiển các khía cạnh chính của hoạt động kinh doanh, bao gồm các quy tắc về nội dung.
Cuối ngày thứ hai, Hong Kong đã ban hành luật mới cho phép lực lượng cảnh sát gỡ xuống các bài đăng tải trên mạng internet và phạt các công ty kinh doanh internet nào không tuân thủ các yêu cầu về dữ liệu. Luật lệ mới rõ ràng đã cho phép nhà cầm quyền có thể tống giam nhân viên của công ty kinh doanh internet nếu những công ty này không tuân thủ các yêu cầu cung cấp dữ liệu người sử dụng. Vì luật lệ mới được áp dụng trên toàn thế giới, nên đã mở ra viễn cảnh cho các công ty kỹ thuật phải chọn lựa giữa việc tiết lộ dữ liệu của mọi người sử dụng từ những nơi khác như ở Mỹ chẳng hạn hoặc phải đối mặt với mỗi nhân viên bị kết án 6 tháng tù ở.
Các công ty Mỹ không cho biết liệu rằng rút cục sẽ quyết định hợp tác một phần với đạo luật mới này hay không, mà chỉ tạm ngừng thực hiện các yêu cầu của nhà cầm quyền như đã quyết định. Điều họ quyết định cùng những thách thức pháp lý tiếp theo từ nhà cầm quyền Hong Kong sẽ gần như là vạch ra lộ trình cho tương lai của internet trong lãnh thổ này, là nơi các trang mạng đã không bị kiểm duyệt chặt chẽ như ở Trung cộng đại lục. Nhiều người e sợ rằng đạo luật mới này sẽ dẫn xiết chặt nhiều kiểm soát mới như ở Trung cộng, nơi Facebook, Twitter và Google đều bị chặn.
Các công ty này có nhiều điều mất mát. Dù bị ngăn chặn, nhưng Google, Facebook và Twitter có các doanh nghiệp quảng cáo lớn trong quốc gia này.
“Chúng tôi đang tạm ngừng xem xét các yêu cầu của nhà cầm quyền về dữ liệu người dùng ở Hong Kong trong khi đợi các đánh giá thêm về đạo luật an ninh quốc gia, gồm có các quyền con người theo luật định và những tham khảo với các chuyên gia nhân quyền quốc tế,” Facebook viết trong một tuyên bố.
“Chúng tôi tin rằng tự do ngôn luận là quyền cơ bản của con người và ủng hộ quyền tự bày tỏ của mọi người mà không phải sợ hãi cho sự an toàn của họ hoặc những hậu quả khác,” tuyên bố nói thêm. Việc đình chỉ xem xét các dữ liệu người dùng cũng áp dụng cho ứng dụng tin nhắn WhatsApp, công ty này nói.
Hôm thứ hai, phát ngôn viên của Google nói rằng công ty đã tạm dừng việc xử lý các yêu cầu dữ liệu từ nhà cầm quyền Hong Kong từ hôm thứ tư, Twitter nói họ cũng đã dừng việc xử lý các yêu cầu dữ liệu. Telegram, một ứng dụng nhắn tin thông dụng với người biểu tình Hong Kong, nói hôm chủ nhật rằng sẽ đình chỉ việc cung cấp dữ liệu người dùng cho đến khi đạt được đồng thuận trên đạo luật mới. Telegram có văn phòng ở Trung Đông và châu Âu.
Một số người ở Hong Kong cho biết không thể tải ứng dụng Tiktok vào hôm thứ ba.
Đạo luật an ninh quốc gia, một phần được thông qua là để dập tắt các cuộc biểu tình chống nhà cầm quyền đã được nung nấu ở Hong Kong trong hơn một năm qua, và có hiệu lực trong tuần qua vào ngày kỷ niệm Hong Kong quay về dưới sự kiểm soát của Trung cộng. Mặc dù các quan chức khăng khăng rằng sự triệt để và hà khắc của đạo luật mới này sẽ chỉ ảnh hưởng đến một số ít người phạm tội, nhưng nhiều người lo ngại rằng đạo luật sẽ được sử dụng để ngăn chặn rộng rãi bất đồng chính kiến ở Hong Kong, là nơi, không giống như Trung cộng đại lục, vẫn được tiếp tục có một loạt các quyền tự do dân sự.
Riva Sciuto, phát ngôn viên của Google, nói, “Thứ tư tuần trước, khi đạo luật có hiệu lực, chúng tôi đã tạm dừng đáp ứng bất kỳ yêu cầu dữ liệu mới nào từ nhà cầm quyền Hong Kong và chúng tôi sẽ tiếp tục xem xét các chi tiết của đạo luật mới này.”
Đạo luật này đã phủ một màu đen tối lên internet của Hong Kong. Tìm kiếm các cách thức an toàn hơn để liên lạc, các hội nhóm đã tải về ứng dụng nhắn tin được mã hóa Signal, đẩy Signal lên đứng đầu danh sách các ứng dụng của store được tải xuống nhiều nhất. Những người khác, e sợ bị truy tố vì phạm tội ngôn luận, đã xóa các bài đăng và các likes trên mạng, thậm chí là xóa bỏ toàn bộ tài khoản.
Đạo luật mới được Hong Kong công bố hôm thứ hai đã làm rõ thêm về cách áp dụng luật này trong các thảo luận trực tuyến.
Nhà cầm quyền nói rằng nếu một công ty internet không tuân thủ lệnh của tòa án buộc chuyển giao dữ liệu trong các trường hợp có liên quan đến an ninh quốc gia, thì sẽ bị phạt khoảng 13 nghìn USD và nhân viên sẽ có thể đối mặt với 6 tháng tù giam. Nếu một người được lệnh phải xóa bỏ một bài đã đăng tải mà không thi hành, thì sẽ đối mặt với án tù một năm. Một điều khoản riêng cũng cấp cho cảnh sát các quyền hạn rộng lớn để xóa bỏ các bài đăng trên internet đe dọa đến an ninh quốc gia. Làm thế nào để đạo luật được thực thi rộng rãi vẫn là điều chưa được biết rõ.
Đạo luật đã để các công ty internet khổng lồ như Facebook vào một nơi khó khăn. Các công ty này thường cung cấp dữ liệu người dùng cho cơ quan thực thi luật pháp địa phương, tuy nhiên luật an ninh quốc gia được viết một cách mơ hồ đã hình sự hóa một số loại ngôn luận chính trị và dán nhãn cho một số hình thức phá hoại là phạm tội khủng bố.
Ủng hộ đạo luật này có thể không được lòng dư luận ở Mỹ, là nơi mà đạo luật bị cả lưỡng đảng lên án. Tuy nhiên, đứng lên chống lại đạo luật này có thể gây ra sự giận dữ của Bắc Kinh, làm tổn thương lợi nhuận của các công ty và đặt các nhân viên địa phương vào nguy hiểm.
————————————
Nguồn: Bài của Paul Mozur trên The New York Times, người dịch đặt tựa.
Ảnh của Lam Yik Fei trên The New York Times chụp cuộc biểu tình ủng hộ những người biểu tình bị bắt bớ bên ngoài tòa Hong Kong vào tuần rồi, nhiều người đã đưa cao các tờ giấy trắng để tránh các khẩu hiệu có thể bị cấm dưới đạo luật an ninh quốc gia của Trung cộng.
