gửi Trần Cao Lĩnh
đêm về theo vết xe lăn
tôi trăng viễn xứ hồn thanh niên vàng
tìm tôi đèn thắp hai hàng
lạc nhau cuối phố sương quàng cổ cây
ngỡ hồn tu xứ mưa bay
tôi chiêng, trống gọi mỗi ngày mỗi xa
đêm về trên bánh xe qua
nhớ tôi Xa Lộ nhớ nhà Hàng Xanh
nhớ em kim chỉ khíu tình
trưa ngoan lớp học chiều lành khóm tre
nhớ mưa buồn khắp Thị Nghè
nắng Trương Minh Giảng lá hè Tự Do
nhớ nghĩa trang: quê bạn bè
nhớ pho tượng lính buồn se bụi đường
đêm về trên vết xe lăn
tôi trăng viễn xứ, sầu em bến nào?
1978
__________
Trả lời thư ông Đinh Q. Quý và, một số bạn đọc khác về một câu thơ trong bài “Đêm, nhớ trăng Saigòn.”
_____
2010/9/28 Dinh Q Quy
Thưa thi sĩ Du Tử Lê, Nhân đọc bài thơ “Đêm, Nhớ Trăng Sài Gòn” của ông nhờ ông giải thích câu: Nhớ em kim chỉ khíu tình Thành thật cảm ơn, Đinh Q. Quý
_____
Kính thưa ông Đinh Q. Quý,
Trước nhất, tôi xin cám ơn điện thư đề ngày 28 tháng 9 năm 2010 của ông, muốn tôi giải thích câu thơ: “Nhớ em kim chỉ khíu tình” trong bài “Đêm, nhớ trăng Saigòn” của tôi.
Trước ông, cũng đã có đôi ba thân hữu hỏi chúng tôi về câu thơ ấy.
Thứ đến, cá nhân tôi, rất trân trọng việc cất công thư hỏi thẳng tác giả của ông. Bởi vì, như tôi biết, chỉ riêng với bài “Đêm, nhớ trăng Saigòn” thôi, đã có không ít người hiểu sai lạc hoàn toàn một hai câu thơ khác. Tiếc là họ không có thư hỏi trực tiếp; nên tôi không có được cơ hội trả lời một cách minh thị!
Thưa ông Đinh Q. Quý và một vài bạn đọc có cùng thắc mắc như ông Quý,
Trong câu thơ 6 chữ: “Nhớ em kim chỉ khíu tình” thì chỉ có chữ “khíu” là chữ ít được dùng trong ngôn ngữ hàng ngày. Tôi cố tình dùng nó, cũng vì thế.
Thưa ông, chữ “khíu” là động từ, giống như động từ “vá.” Nhưng “khíu” khác “vá” ở chỗ: Vá là hành động dùng một miếng vải khác để lấp, che, đậy, phủ lên một chỗ rách trên áo quần cũ, chỗ rách này thường là không quá lớn, không góc cạnh, thêm vào “vá” chỉ có thể thực hiện được, một khi chiếc áo hay quần mà chúng ta muốn vá chưa quá cũ tới mức lúc đụng tới, chẳng những không thể vá được mà, nó còn làm cho chỗ rách bị rách thêm vì sợi vải đã muốn mủm rồi!
Trong trường hợp chỗ rách không thể vá được, người ta lấy kim “khíu” tạm để dễ trông hơn, đỡ thảm hại hơn.
Do đó, “khíu” là không dùng một miếng vải nào khác, để che, lấp, phủ lên chỗ rách mà, người ta dùng kim và chỉ, khâu qua khâu lại, với hy vọng có thể lấp, che được chỗ rách ấy.
Tóm lại, thưa ông Quý và quý bạn từng quan tâm, khi tôi viết “Nhớ em kim chỉ khíu tình” là muốn nhấn mạnh tới cái tinh thần vun quén, cố gắng tối đa của người con gái, để níu giữ mối tình đã có nguy cơ tan vỡ của người ấy.
Tinh thần “khíu” đó, theo tôi, cũng là một trong những cái nết, hay truyền thống cao đẹp của người phụ nữ Việt Nam. Trừ trường hợp bất khả kháng, họ không bao giờ muốn mất một tình yêu. Dù cho để có nó, họ phải chịu nhiều thiệt thòi, cay đắng!
Dám mong ông và quý bạn từng quan tâm, hài lòng với câu trả lời của tôi.
Du Tử Lê
