Bùi Văn Phú
Hôm 18 tháng 7 vừa qua Hiệp hội Chuyên viên Địa ốc Hoa Kỳ (National Association of Realtors – NAR) đã phổ biến tài liệu về mua bán nhà ở Mỹ. Bản báo cáo cho thấy số công dân nước ngoài, trong đó có Việt Nam, mua bất động sản tại Hoa Kỳ tăng nhiều so với năm trước.
Việt Nam xếp hạng 9, với 3,06 tỉ đôla được sử dụng trong việc mua nhà ở Mỹ. Đứng đầu bảng là Trung Quốc với 31,7 tỉ, sau đó là Canada 19 tỉ, Anh Quốc 9,5 tỉ, Mexico 9,3 tỉ và Ấn Độ 7,8 tỉ.
Theo số liệu của NAR thì tổng số tiền người nước ngoài chi cho việc mua nhà ở Mỹ trong năm qua, tính từ tháng 4 năm 2016, là 153 tỉ đôla, tăng 49% so với năm 2016. Số tiền đó để mua 284.455 đơn vị gia cư, nhiều nhất ở các bang Florida, California và Texas.
Công dân nước ngoài chi tiêu cho việc mua nhà ở Mỹ chiếm 10% tổng số tiền mua bán nhà trên toàn quốc Hoa Kỳ.
Sự kiện người nước ngoài có thể mua được nhà và cơ sở kinh doanh tại Mỹ không phải là điều mới lạ, vì từ nhiều thập niên qua Hoa Kỳ đã có chính sách rất mở trong việc này. Không chỉ những đơn vị gia cư hay cơ sở thương mại giá vài trăm nghìn đô mà công dân nước ngoài có thể làm chủ, trên thực tế, nếu muốn, người nước ngoài còn có thể mua những toà nhà cao tầng sang trọng, những cơ sở thương mại giá vài trăm triệu hay cả tỉ đôla. Công dân từ Trung Quốc, Nhật Bản và Anh Quốc hiện đang làm chủ nhiều cơ sở thương mại lớn ở Mỹ.
Đối với người Việt trong nước, cơ hội để thực hiện “Giấc mơ Mỹ” được mở ra từ khi Hoa Kỳ và Việt Nam nối lại bang giao năm 1995 và trong hai thập niên qua, quan hệ song phương đã phát triển về nhiều mặt trong đó có giáo dục với nhiều sinh viên Việt Nam qua Mỹ du học, hiện nay là hai chục nghìn.
Trong những năm đầu của thiên niên kỷ này phần lớn sinh viên du học là con cháu quan chức nhà nước, sau đó những người giầu cũng có thể cho con du học Mỹ. Từ đó việc mua nhà, thay vì ở thuê, cũng là một cách tiết kiệm và đầu tư lâu dài của công dân Việt Nam đang học tập tại Hoa Kỳ vì giá nhà trong thập niên qua tăng trung bình 5% một năm. Ở những khu có đông người Việt như Quận Cam hay Thung lũng Điện tử San Jose mức tăng còn cao hơn.
Căn cứ vào số liệu của NAR, giá nhà trung vị mà công dân nước ngoài đã chi trong năm qua là 302.290 đôla cho một đơn vị, cao hơn giá cho toàn nước Mỹ là 235.792 đôla.
Công dân Việt Nam chi hơn 3 tỉ đô thì số tiền đó đã mua được khoảng 10 nghìn đơn vị gia cư trong năm qua. Nếu tính cả một thập niên qua thì cũng đã có vài vạn công dân Việt đang làm chủ bất động sản tại Hoa Kỳ.
Vấn đề đặt ra, mà truyền thông trong nước cũng đã nêu lên tuần qua, là tuy số tiền lên đến 3 tỉ đôla được người trong nước chi tiêu ở Hoa Kỳ, nhưng việc chuyển ngân không qua đường chính thức của các ngân hàng. Sự kiện này cho thấy có những đường dây chuyển tiền chui mà công dân Việt Nam đã sử dụng để đem tiền vào Mỹ. Việc này liên quan đến số tiền 10 tỉ đôla được cho là từ người Việt hải ngoại gửi về nước mỗi năm, trong đó nhiều nhất từ Mỹ. Ngân khoản đó có thực sự được chuyển về trong nước, hay chỉ được chuyền tay qua những dịch vụ mua bán tại Hoa Kỳ.
Tài liệu của NAR cho thấy 44% công dân nước ngoài mua nhà trả bằng tiền mặt và có 10% mua nhà trên 1 triệu đôla.
Chuyện công dân Việt Nam mua nhà hay cơ sở thương mại tại Mỹ đã có từ nhiều năm qua. Năm 2009 một công ty của ông Trầm Bê mua khu thương mại Vallco ở vùng San Jose với giá 64 triệu đôla, trả tiền mặt. Vài năm sau bán đi lời được vài chục triệu. Có những công dân Việt cũng đã làm chủ khách sạn ở khu du lịch Fisherman’s Wharf ở thành phố San Francisco, vườn nho ở Napa.
Năm 2012 cả nước Việt Nam xôn xao với tin một người từ Việt Nam đã mua được thị trấn nhỏ Buford ở Hoa Kỳ với giá 900 nghìn đôla.
Buford của tiểu bang Wyoming nằm trên xa lộ 80, là đường xuyên bang từ San Francisco đến New York. Thị trấn nhỏ này được biết đến là nơi có dân số ít nhất nước Mỹ, chỉ vỏn vẹn có một cư dân, nhưng ở đó có một trạm xăng, tiệm cà phê và tạp hóa, một căn nhà ba phòng ngủ và có số bưu cục riêng.
Trong buổi đấu giá trên mạng với người mua từ hơn 40 quốc gia, ông Phạm Đình Nguyên từ Việt Nam đã giành mua được thị trấn này. Sau đó ông thêm tên Phindeli vào Buford để quảng cáo thương hiệu cà phê Việt Nam.
Sự kiện ông Trầm Bê hay ông Phạm Đình Nguyên mua được bất động sản và cơ sở kinh doanh tại Hoa Kỳ cho thấy chính sách mua bán nhà cửa, cơ sở thương mại tại Mỹ rất mở cho người nước ngoài.
Những năm của thập niên 1990, người Hoa từ Hong Kong cũng đã ào ạt vào Mỹ đầu tư, mua nhà, lập cơ sở kinh doanh vì lo sợ tương lai bất định của điạ tô này trước ngày Anh Quốc trao trả lại cho Trung Quốc.
Giấc mơ Mỹ của công dân Hoa Kỳ, của thường trú nhân hay của người nước ngoài tạm cư thì cũng là mua được một căn nhà làm nơi sinh sống.
Theo Cục Thống kê Dân số, con số người Mỹ làm chủ một căn nhà hiện nay là 64%, giảm xuống từ 69% trong gần một thập niên qua. Ở California, số người làm chủ được căn nhà chỉ có 54%. Trước sự kiện nhiều công dân nước ngoài đổ tiền vào bất động sản, trả tiền mặt với giá cao hơn thị trường, đã có những phản ánh với chính quyền tiểu bang vì đẩy giá lên đã khiến nhiều cư dân không thể mua được nhà.
Dù chính trị nội bộ Hoa Kỳ gần đây có những bất ổn, nhưng công dân ngoại quốc vẫn muốn đổ tiền vào Mỹ đầu tư. Theo ông Lawrence Yun, kinh tế gia hàng đầu của NAR thì đầu tư vào Hoa Kỳ vẫn có lợi, vì đất nước này là nơi an toàn để sống, làm việc và đầu tư.
So sánh với các nước tư bản phát triển khác, Hoa Kỳ vẫn luôn mở cửa chào đón những ai có thể đem tiền hay đem trí tuệ vào đầu tư và lập nghiệp.
[Bài đã đăng trên bbc.com/vietnamese 28.07.2017]
