Cách quản lý đầu mối xăng dầu của hai thể chế

Mai Bá Kiếm

10-10-2022

1/ TỪ THỜI PHÁP THUỘC ĐẾN 30/4/1975: MIỀN NAM CHỈ CÓ 3 ĐẦU MỐI XĂNG DẦU

Năm 1911, Hãng dầu Shell (Royal-Dutch) thành lập đầu tiên ở Nhà Bè, sau đó Hãng dầu Socony – Vacuum Oil Company (Mỹ – đến 1960 đổi thành Esso) và Hãng dầu Caltex (Mỹ) lập thành một dãy kho bồn và cảng dầu trải dài từ vàm sông Phú Xuân đến gần mũi Nhà Bè.

Mỗi hãng quy hoạch vị trí cây xăng trên quốc lộ và tỉnh lộ ở miền Nam, hợp tác với chủ đất ở đó đầu tư cây xăng. Chủ đất bỏ vốn xây cây xăng theo thiết kế mẫu. Hãng lắp đặt bồn xăng, trụ bơm rồi bấm niêm chì, cây xăng treo bảng hiệu của hãng (Esso, Shell hoặc Caltex).

Mỗi hãng có phòng hóa nghiệm kiểm mẫu xăng nhập từ tàu bơm lên bồn và kiểm mẫu lấy ngẫu nhiên lấy từ các cây xăng.

Không cần kiểm thị viên (giống QLTT) và kiểm hóa viên (giống chi cục kiểm tra đo lường chất lượng), nhân viên lấy mẫu của hãng ngẫu nhiên ghé cây xăng của mình đổ vào lít mẫu (bằng inox) dán niêm phong có chữ ký chủ cây xăng và nhân viên lấy mẫu, đem về phòng hóa nghiệm kiểm tra.

Nếu chủ cây xăng ăn gian dung tích hoặc chất lượng sẽ bị cắt hợp đồng, còn bị truy tố ra tòa về tội gian lận thương mãi. Chính quyền không cần nhúng tay vào chất lượng xăng, và chỉ kiểm soát việc buôn lậu hay ăn cắp xăng dầu từ tàu, xà lan, xe bồn qua Cảnh sát Tài nguyên (giống Cảnh sát Kinh tế).

Chính quyền hiện nay có trong tay: Cục Chống buôn lậu, Cục Quản lý thị trường, Cục Cảnh sát kinh tế, Cục Kiểm tra Đo lường Chất lượng mà xăng lậu, dầu giả cứ diễn ra liên tục.

2/ XHCN CÓ 38 ĐẦU MỐI XĂNG DẦU

Thời ông Trương Đình Tuyển làm bộ trưởng chỉ có 11 doanh nghiệp quốc doanh làm đầu mối nhập khẩu xăng dầu. Đến đời Trần Tuấn Anh (bắt chước Nguyễn Thiện Nhân cho thành lập đại học ồ ạt) cho “trăm hoa đua nở” thành “38 đầu mối xăng dầu”, trong đó, nhiều doanh nghiệp tư nhân không có kho bồn chứa dầu, không có cảng nhập dầu, tàu chở dầu, nên chỉ bán quota nhập xăng dầu hưởng chênh lệch.

Có 38 đầu mối mà không có 38 nhãn hiệu cây xăng, để mỗi đầu mối tự kiểm soát chất lượng các cây xăng của mình cung cứng, thì dù có một sư đoàn QLTT + một sư đoàn hải quan chống buôn lậu + một sư đoàn đo lường chất lượng cũng không kiểm tra hết mấy chục ngàn cây xăng cả nước.

VNCH nắm 3 thằng có tóc (Shell, Esso, Caltex) có đủ chức năng: thăm dò, khai thác, chưng cất, có tàu vận tải trên 200.000 tấn, phân phối và bán lẻ xăng dầu). Bộ Công thương chỉ nắm vài anh có tóc (Petrolimex, MIPECORP, Saigon Petro, Petect, Petechim PVOil, Thalexim…) còn lại là một lũ trọc đầu!

Bộ Công thương quy định, mỗi cây xăng phải ghi rõ đơn vị đầu mối cung ứng để hậu kiểm “nguồn xăng dầu”. Nhưng nạn mua bán phiếu xăng dầu lòng vòng cứ xảy ra! Thậm chí, các cây xăng còn mua xăng lậu của Mai Văn Huy (Công ty Xăng dầu Đồng Tháp), của Hùng “xì tẹt” (Công ty TNHH Thành Phát, Tiền Giang), của bà “trùm” Nguyễn Thanh Phương (Công ty TNHH Hoàng Sơn).

Chưa hết, trong vụ án xăng dầu giả của Lương Đình Tiến – giám đốc Petrolimex Long An, các cây xăng đã mua trên 200 triệu lít xăng giả, kém chất lượng từ tháng 8/2020.

Tương tự, các cây xăng mua của Trịnh Sướng (GĐ Công ty TNHH Mỹ Hưng, Sóc Trăng) hơn 133 triệu lít xăng giả, gần 1,6 triệu lít dầu DO giả. Tổng giá trị hàng giả tương đương với giá trị hàng thật hơn 2.500 tỷ đồng.

Trịnh Sướng có công thức pha chế theo cáo trạng: “Chúng dùng hàng ngàn tỉ đồng mua hoá chất pha chế dung môi (Naphtha, Solmix, Orgasol, BMSol White, BMSol Petro) với xăng nền, hóa chất tăng RON (Toluene, MTBE, Xylene, Ethanol) và hỗn hợp màu Azo để tạo thành xăng A95, E5, RON 92 giả”.

Sau hơn một năm điều tra vụ án Trịnh Sướng, Công an phát hiện thêm 42 tên đồng bọn của Trịnh Sướng đã sản xuất thêm 200 triệu lít xăng dầu giả!

Bộ Công thương đã không quản lý nổi chất lượng xăng dầu, nay không quản lý được nạn đình công của các cây xăng!