Lê Chí Thành, sinh năm 1983 tại xã Phương Khoan, huyện Sông Lô, tỉnh Vĩnh Phúc (nay thuộc Phú Thọ), là một trong những nhân vật hiếm hoi từng khoác sắc phục công an nhưng dám đứng lên tố cáo sự thật và đấu tranh cho công lý. Sinh ra trong gia đình ba đời theo cộng sản, với nhiều người thân phục vụ trong lực lượng vũ trang, con đường vào ngành công an dường như đã được định sẵn cho Thành. Vì vậy, khi còn nhỏ, thay vì chăm chỉ học hành, Thành chỉ thích quậy phá, khiến cha mẹ nhiều lần phải “can thiệp” để tránh việc con bị ở lại lớp.
Năm 20 tuổi, Lê Chí Thành gia nhập lực lượng công an, lần lượt công tác tại nhà tù Xuân Lộc (Đồng Nai) và Z30D Thủ Đức (Bình Thuận). Khi ấy, anh nghĩ bộ sắc phục không chỉ đem lại đặc quyền, còn là biểu tượng cao quý để cống hiến tuổi trẻ cho Tổ quốc. Thế nhưng, những gì diễn ra trong nhà tù Thủ Đức – Z30D đã phơi bày những mảng đen tối, lạnh lùng đến ám ảnh. Hàng ngày, chứng kiến tù nhân bị bóc lột, sự lạm quyền của cấp trên lẫn đồng nghiệp, trong anh dần trỗi dậy nỗi cảm thông và day dứt. Nhưng Thành lại tự an ủi rằng đó chỉ là sai phạm cá nhân, nhất thời, chứ không phản ánh bản chất của chế độ.
Sự kiện giàn khoan HD 981 năm 2014 đã trở thành bước ngoặt trong nhận thức của Lê Chí Thành. Đứng trước vấn đề hệ trọng của đất nước, thay vì khơi dậy tinh thần trách nhiệm, nhà nước ra lệnh cấm tuyệt đối lực lượng công an thảo luận hay tìm hiểu về vụ việc, ai trái lệnh sẽ bị trừng trị. Không chỉ vậy, nhà cầm quyền còn bắt bớ, kết án nhiều người dân chỉ vì họ bày tỏ trách nhiệm với Tổ quốc. Chính sự cấm đoán vô lý ấy đã gieo vào Thành những hoài nghi đầu tiên: tại sao khi đất nước lâm nguy, tiếng nói của dân chúng bị dập tắt và lực lượng bảo vệ Tổ quốc phải im lặng? Anh đi đến kết luận dứt khoát, những bất công và tiêu cực trong môi trường mình từng phục vụ bắt nguồn từ chính sách cai trị phản dân chủ của nhà cầm quyền, và rằng lòng trung thành mù quáng chỉ dẫn đến hậu quả khôn lường cho đất nước.
Thành từng tâm sự với bạn bè, trước kia anh không bao giờ nghe đài VOA, BBC hay RFA vì đó là “thế lực thù địch”. Thậm chí, Thành từng tuyên bố, nếu gặp tên “phản động” nào đó, sẽ thẳng tay đánh đập mà không cho cơ hội phân bua, giải thích. Những trải nghiệm trực tiếp với bất công đã thay đổi cách nhìn của viên công an trẻ: không thể để áp bức, tham nhũng và bạo lực tiếp diễn mà không lên tiếng. Sự thức tỉnh này dẫn đến quyết định tố cáo chính thủ trưởng của mình, đại tá Lê Bá Thụy – Giám thị Trại giam Thủ Đức.
Tất cả những tội ác của Lê Bá Thụy đều bị Thành và người đồng nghiệp của anh là đại úy Nguyễn Doãn Tú đưa lên truyền thông: từ việc bóc lột sức lao động của cán bộ lẫn tù nhân; tổ chức khai thác tài nguyên rừng đến cho thuê đất an ninh quốc phòng cùng nhiều sai phạm khác. Không chỉ tố cáo, Thành và Tú nhiều lần đề nghị Bộ Công an và Chính phủ tịch thu tài sản bất minh, trị giá hàng chục tỷ đồng của Lê Bá Thụy để xung công quỹ.
Hành động của họ nhận được sự ủng hộ cả công khai và âm thầm từ nhiều đồng nghiệp ở các trại tù khác, khiến nhà cầm quyền lo ngại. Để xu hướng đồng tình không lan rộng trong nội bộ, nhà nước mở chiến dịch truyền thông bôi nhọ, đấu tố và tống giam cả hai viên công an. Tháng 7/2020, đại úy Lê Chí Thành bị khai trừ đảng, tước danh hiệu Công an nhân dân, tước quân hàm và mọi đặc quyền trong ngành.
Sau khi rời ngành, Lê Chí Thành trở thành một người hoạt động tích cực trên mạng xã hội. Trên Facebook và YouTube, anh đăng hàng trăm video giám sát lực lượng cảnh sát giao thông, lên án nạn tham nhũng và bất công. Những video thu hút hàng chục đến hàng trăm ngàn lượt xem, khiến anh trở thành biểu tượng dấn thân cho công lý.
Tháng 1/2021, nhà cầm quyền tống giam Thành với cáo buộc “Chống người thi hành công vụ” theo Điều 330, Bộ Luật Hình sự. Tháng 1/2022, Lê Chí Thành bị tuyên án hai năm tù giam. Trong thời gian ở tù, Thành tiếp tục bị truy tố tội danh “lợi dụng quyền tự do dân chủ”, nhận thêm 3 năm tù, tổng hình phạt 5 năm tù giam vì dám đứng lên vạch trần sự thật và bảo vệ công lý. Chưa đầy một năm sau khi bắt Thành, nhà cầm quyền cũng tước danh hiệu CAND, khai trừ đảng và tống giam đại úy Nguyễn Doãn Tú, vào Tháng 11 năm 2021.
Ngày 14/1/2022, công luận choáng váng khi chứng kiến hình ảnh Lê Chí Thành từ một thanh niên vạm vỡ trước khi bị bắt, đã trở nên tiều tụy, đi không vững, được hai cảnh sát dìu vào phòng xét xử. Trước đó, truyền thông độc lập rộ tin anh bị tra tấn trong phòng biệt giam. Một người bạn thân kể rằng Thành bị cùm chân chỉ vì bảo vệ một người bạn cùng phòng trước sự ngược đãi của cai tù. Sau khi được xả cùm, đôi chân Thành gần như tê liệt, không thể đi lại bình thường. Thành bộc bạch:
“Tôi đã vô cùng tuyệt vọng. Nhưng nếu không chiến đấu, mẹ tôi không biết trông cậy vào ai. Tôi phải dồn toàn bộ ý chí và nghị lực để tập luyện, tự chữa bệnh cho mình. Tôi phải mạnh khỏe trở về để làm chỗ dựa cho mẹ, đền đáp ơn sinh thành và bù đắp những khổ đau bà đã chịu đựng.”
Tháng Sáu năm 2025, Lê Chí Thành mãn hạn tù với nét cười rạng rỡ, không thù hận, không than trách. Điều đáng quý, Lê Chí Thành vẫn tiếp tục con đường tranh đấu cho công lý và sự thật với một tâm thế quyết tâm hơn, mạnh mẽ hơn, trong một hoàn cảnh còn khó khăn và hiểm nguy hơn trước.
Bài viết ngắn ngủi này hẳn là không thể thỏa mãn mong muốn tìm hiểu của quý độc giả về hành trình tỉnh thức của một viên công an dám từ bỏ quyền lực để dấn thân cho sự thật. Dù hiếm hoi, nhưng câu chuyện của Lê Chí Thành đã thắp lên một tia hy vọng, rằng những kẻ đàn áp chúng dân hôm nay, vẫn có thể thức tỉnh vào ngày mai để góp phần đổi thay đất nước. Và rằng lòng dũng cảm không chỉ là chấp nhận hiểm nguy, tù đày mà còn dám từ bỏ quyền lợi cá nhân để thách thức bạo quyền, bảo vệ những con người yếu thế.
(Bài của Thúc Lân trên chuyên mục Chân Dung Tù Nhân Lương Tâm của Đài phát thanh Đáp Lời Sông Núi). Link tham chiếu dưới phần bình luận.
