Hôm 15/5/2025, Tòa án Tối cao Hoa Kỳ đã ra phán quyết đồng thuận 9‑0 trong vụ Barnes v. Felix, gửi một thông điệp mạnh mẽ về công lý và quyền lực kiểm soát: phán xét hành vi bạo lực của cảnh sát không thể chỉ dựa vào “khoảnh khắc đe dọa”, mà phải xét toàn bộ bối cảnh sự kiện
Tóm tắt vụ án
-
Nạn nhân: Ashtian Barnes, người da đen 24 tuổi ở Houston, bị viên cảnh sát Roberto Felix bắn chết trong một cuộc dừng xe vì nghi vi phạm phí cầu đường Police1+9Supreme Court+9Houston Chronicle+9.
-
Phán quyết ban đầu: Toà cấp dưới và Tòa phúc thẩm ở Fifth Circuit áp dụng quy tắc “moment-of-threat” (chỉ xét khoảng thời gian ngay trước khi xảy ra vụ bắn) và cho rằng viên phim là hợp pháp vì ông ta cảm thấy nguy hiểm ngay lúc đó Police1+11Supreme Court+11Klein, Thorpe and Jenkins, Ltd.+11.
Những gì Tối cao pháp viện quyết định:
-
Lược bỏ quy tắc “moment-of-threat” — vì nó hạn chế nghiêm trọng việc đánh giá lý do hành động của cảnh sát bằng cách bỏ qua các sự kiện quan trọng trước khi sử dụng bạo lực.
-
Khôi phục nguyên tắc “totality of the circumstances”: Tòa yêu cầu các tòa án phải xem xét toàn bộ bối cảnh—từ lý do dừng xe, hành vi của nạn nhân và cảnh sát trước khi xảy ra vụ bắn—để đánh giá liệu hành động có hợp lý theo Hiến pháp hay không Klein, Thorpe and Jenkins, Ltd.WikipediaRemingerThe Washington PostReuters.
-
Kết quả: vụ kiện được trả lại cho Tòa cấp dưới để đánh giá lại theo tiêu chuẩn công chính hơn Reuters+6Houston Chronicle+6Force Science+6.
https://youtu.be/wiLOG3jI3q4?si=sx3qwmY21Ik2l6aE
Tại sao phán quyết này quan trọng?
-
Đây là một bước cải thiện đáng kể trong việc bảo vệ quyền công dân trước sai sót hoặc lạm dụng quyền lực của cảnh sát.
-
Nó phá bỏ khoảng “giờ khắc quyền lực”, giúp người dân tránh tình trạng các hành động nguy hiễm từ cảnh sát được “biện minh” dựa trên khoảnh khắc cuối cùng trước vụ bắn.
-
Hiện chỉ còn quanh 4 tòa cấp vùng (trong số 12) từng áp dụng “moment-of-threat” — các tòa khác đã theo “totality-of-circumstances” từ trước SBBL LawReuters+12Police1+12The Washington Post+12.
Kết luận
Phán quyết Barnes v. Felix đánh dấu một bước tiến chắc chắn cho công lý: nâng cao trách nhiệm của các cơ quan thi hành pháp luật và đảm bảo quyền sống của người dân được bảo vệ toàn diện hơn. Khi quyền lực bị giám sát chặt chẽ hơn, nền dân chủ và pháp quyền cũng vững mạnh hơn.
