Trong những phát biểu gần đây, Tổng thống Mỹ Donald Trump nhấn mạnh: “Ukraine không thể chiến thắng Nga nếu không tấn công vào lãnh thổ Nga”. Đồng thời, ông chỉ trích người tiền nhiệm Joe Biden vì đã hạn chế Ukraine, không cho phép Kiev dùng vũ khí Mỹ để đánh sâu vào nội địa Nga. Theo Trump, chính sự thận trọng này đã khiến Ukraine thất thế và không thể giành thắng lợi quyết định.
Tuy nhiên, chỉ ít lâu sau, chính quyền Trump đã phê duyệt thỏa thuận bán cho Ukraine 3.350 quả tên lửa ERAM, được tài trợ bằng nguồn tiền từ Liên minh châu Âu. Đi kèm với quyết định này là một điều kiện rõ ràng: nếu Ukraine muốn sử dụng số vũ khí trên để tấn công lãnh thổ Nga, họ phải xin phép và được sự đồng ý của Washington. Điều kiện này gần như không khác gì chính sách “giới hạn đỏ” mà chính quyền Biden trước đây từng áp dụng – chính sách mà Trump từng lớn tiếng phê phán.
Tại sao lại có sự mâu thuẫn như vậy?
Trước hết, cần hiểu rằng Trump là một chính trị gia theo đuổi phong cách dân túy. Ông thường sử dụng những phát ngôn gây sốc, trực diện để chinh phục cảm xúc cử tri. Trong cuộc đối đầu với Biden, Trump buộc phải vẽ nên hình ảnh mình “mạnh mẽ hơn, quyết đoán hơn” so với người tiền nhiệm. Việc chỉ trích Biden không cho Ukraine tấn công đất Nga chính là cách Trump khẳng định bản thân “khác biệt” và “dám làm điều Biden không dám”.
Nhưng khi nắm quyền và phải đối diện với thực tế địa chính trị, Trump không thể tùy tiện làm theo những gì mình từng tuyên bố. Bởi lẽ, Mỹ dù ủng hộ Ukraine, vẫn phải tránh nguy cơ đối đầu trực tiếp với Nga – một cường quốc hạt nhân. NATO và EU không muốn chiến tranh Ukraine leo thang thành xung đột toàn cầu. Do đó, bất cứ tổng thống Mỹ nào, dù là Biden hay Trump, đều bị ràng buộc bởi những giới hạn chiến lược: vũ khí Mỹ có thể giúp Ukraine phòng thủ và phản công trong lãnh thổ mình, nhưng không được phép sử dụng bừa bãi để tấn công vào đất Nga.
Điều này cho thấy một nghịch lý trong phong cách lãnh đạo của Trump: ông thường “nói một đằng, làm một nẻo”. Khi phát biểu, ông muốn lấy lòng cử tri, đặc biệt là những người coi ông là biểu tượng của sự cứng rắn, “Mỹ trên hết”. Nhưng khi ra quyết định, ông lại buộc phải tính toán đến hậu quả, tránh những rủi ro chính trị – quân sự quá lớn.
Sự tiền hậu bất nhất ấy phản ánh bản chất chính trị của Trump: luôn tìm cách đổ lỗi cho người tiền nhiệm, tự gán cho mình vai trò “người sửa sai”, nhưng thực chất hành động lại không khác mấy. Về mặt truyền thông, chiến lược này giúp ông duy trì hình ảnh đối kháng, khiến cử tri tin rằng “chỉ có Trump mới đủ mạnh mẽ”.
Nhưng về mặt chính sách, Trump cũng không thể thoát khỏi thực tế khắc nghiệt của cuộc chơi quyền lực toàn cầu.
Nói cách khác, cái gọi là “sự khác biệt” của Trump chủ yếu nằm ở lời nói, còn khi hành động, ông cũng phải giữ nguyên những giới hạn mà Biden từng đặt ra.
Với người theo dõi chính trị Mỹ, đây không còn là điều bất ngờ. Đó chính là phong cách quen thuộc của Donald Trump: nói để ghi điểm, làm để tránh trách nhiệm. Và nghịch lý này một lần nữa bộc lộ rõ trong chính sách Ukraine – Nga của ông.
