Nhà báo trọi lỏi

Hoang Linh

Hôm nay, hân hạnh quá có mấy nhà báo nhắn tin tâm sự mỏng, nhà báo buồn về phận nghề qua câu chuyện một PV bị đẩy khỏi cuộc họp mới đây.

Chuyện đó, tôi sẽ có status nói đủ đầu đủ đuôi sau nhé, cả bài học kinh nghiệm. Nhưng vì mấy nhà báo liên hệ chuyện nhà báo xứ người bị đối xử tệ là có chuyện, dẫn chứng ngay chuyện nhà báo Khashoggi bị giết ở lãnh sự quán Saudi ở Istanbul dẫn tới khủng hoảng ngoại giao giữa các nước lớn.Ý là nói vị thế nhà báo đó mà.
Tôi đồng ý với bạn là mọi nhà báo đều bình đẳng trước pháp luật nhưng thực tế không phải vậy, có những nhà báo, thậm chí facebooker thế lực kinh người, có cả đường dây nóng tới mấy anh lớn , quan biết tên-chúa biết mặt, không ai dám đụng, coi trời bằng vung nhưng cũng có những nhà báo trọi lỏi như tôi và bạn, chỉ biết có mỗi tòa soạn mình công tác và mấy anh cán bộ tham mưu một số cơ quan đơn vị.

Quay trở lại với ông nhà báo xứ người.
Thằng chả không phải là người được mấy ông trưởng ban ắt ơ gọi là đi, chỉ là đạo, chỗ nào có đụng xe, cướp giết hiếp là xuất hiện làm cái tin chút xíu đâu.
Xin dẫn bài viết của chuyên gia ẩn danh Sáng Ánh.
“Nhưng nhà báo Jamal Khashoggi là ai mà phải giết?
Vua Abdulazziz có 37 người con trai. Từ khi ông mất (1953) đã có 6 đời vua là con ông nối dõi, trong đó có 2 người là anh em cùng cha cùng mẹ thuộc cánh Sudairi, tức là 7 người con trai của ái phi Sudairi. Vua Salman, thuộc cánh Sudairi này, lên ngôi năm 2015 vào tuổi 80 vì 2 thái tử trước ông đã qui tiên họ Saud sớm hơn.
Khi Salman lên vua, thái tử đầu được chỉ định chỉ tại chức có 4 tháng. Người thay thế ông này tại chức được 2 năm và được thay thế bởi Mohammad bin Salman (MbS), là con của vua. Như vậy, đây là lần đầu từ 1953, có hai cha con, bố làm vua và con làm thái tử và quyền lực thâu tóm về tay họ, khiến có câu đàm tiếu là họ nhà Saud giờ trở thành họ nhà Salman.
Từ thập niên 50 của thế kỷ trước, Saudi chuyển mình để trở thành một quốc gia hiện đại, trước hết là về mặt kinh tế, khi tài nguyên dầu hỏa trở thành nguồn thu nhập chính. Quản lý và phát triển nền kinh tế này dựa trên một tầng lớp “công thần” bên ngoài hoàng tộc. Một số từ lân bang di cư sang, như nhà bin Laden (Bin Laden Group, gốc Yemen) hay nhà Hariri (Saudi-Oger Group, gốc Lebanon). Thời đó có một người gốc Saudi, du học Mỹ, bắt đầu nhập máy cày, sau nhập máy bay và trở thành lái súng, trong thập niên 80 là một trong những doanh gia giàu nhất thế giới. Ông này là Adnan Khashoggi. Nhà báo Jamal là cháu ruột của ông, gọi ông bằng bác.
Một người em khác của Adnan lấy thư ký riêng của Adnan, tên là Mohamad al Fayed và gốc Ai Cập. Sau khi lấy, họ ra riêng và cũng trở thành tỉ phú. Con của al Fayed và cô Khashoggi là Dodi, chính là người tình thiệt mạng cùng với công nương Diana tại Paris. Như vậy Jamal với cậu này là anh em con dì con bác. nhưng Jamal không viết về chuyện ngôn tình lẩm cẩm mà viết về chính trị ngoại giao.
Jamal là cây bút và phát ngôn nhân của vương Turki, người đứng đầu tình báo Saudi trong 24 năm và thao túng ngoại giao kín của nước này trong khu vực, tức là đấm tiền ở đây và cho súng ở kia. Một nơi vương Turki hoành hành trong thập niên 80 là Afghanistan đang bị Liên xô chiếm đóng. Turki thay mặt Hoa Kỳ cho kháng chiến Afghanistan tiền và cho họ súng, gửi chí nguyện quân thánh chiến Hồi giáo được huấn luyện tại Pakistan sang đánh cộng sản vô thần. Một trong những lãnh đạo chí nguyện quân này là một cậu công tử thuộc gia đình tập đoàn bin Laden mang tên Osama. Jamal viết bài tung hô chí nguyện quân, phỏng vấn và giới thiệu Osama, cũng là nơi quen biết cả. Nhà báo này, playboy Dodi al Fayed thì cũng thân, mà thánh chiến Osama bin Laden thì cũng biết.
Ngày 4.11.2017, thái tử MbS bắt 200 doanh gia và hoàng thân Saudi nhốt vào khách sạng Ritz Carlton. 17 người bị tra tấn phải nhập viện, một tướng lãnh bị đánh chết. Trong số tù nhân rủng rỉnh này có vương tỉ phú doanh gia Alwaleed bin Talal, nghe đâu là phải ký giấy sang nhượng 6 tỉ USD tài sản. Vương Miteb, con của tiên vương Abdallah, mất đâu 1 tỉ mới được thả. Ngày 5.11, vương Mansour, con của thái tử mới 4 tháng đã bị mất chức, đi trực thăng gặp nạn gần biên giới.
Nhà báo Jamal rời nước kịp, sang Hoa Kỳ và lên tiếng phê bình bầu không khí khó thở ở Saudi. Trước đó, ông vẫn thấy nó dễ chịu lắm, dưới chế độ chuyên chế của tập thể hoàng tộc và giờ trở thành độc tài trong tay của bố con Salman. Vương Ahmed, em ruột của vua Salman, phát biểu ở London trước đám biểu tình chốnh chiến tranh tại Yemen “Trách nhiệm là ở tay vua Salman và thái tử MbS, không phải là nhà Saud”. Nói thế xong, ông ở lại London cho nó mát vì Saudi rất nóng.
Jamal Khashoggi không phải là một nhà hoạt động phản đối trên mạng như Raif Badawi, bị kết án 10 năm tù và 1000 roi vì đòi này đòi nọ. Ông nguy hiểm hơn nhiều, và có hậu thuẫn ngay tại chính trường Mỹ, trong Quốc hội Hoa Kỳ thuộc đảng Cộng hòa như ta thấy. Đó là bởi vì ông không phải là một tiếng nói độc lập, mà là tiếng nói của thành phần hoàng tộc bị mất chức, mất quyền, thành phần doanh gia trong nước bị cướp của tống tiền. Ông được tổng thống Turkey Erdogan nhận là “bạn riêng của tôi”, và Turkey trong chuyện này còn úp mở, hoặc chính giới Cộng hòa tại Washington còn đắn đo hay mâu thuẫn với tổng thống Trump, là vì sau lưng Jamal còn có cánh hoàng thân tìm cơ hội để trở lại ngai vàng. Đến giờ, đã có 5 hay 3 vương ở nước ngoài bị bắt cóc mang về bằng chuyên cơ, dăm bảy vương khác bị mất tích và vương Mansour ở trên, bị bắn rơi trực thăng trên đường đào thoát? Nhà báo Jamal Khashoggi là nhân vật đầu tiên thiệt mạng lộ liễu trong cuộc chiến của vương quyền.
Theo rò rỉ của Turkey, cố vấn Al Qahtani và là cánh tay phải trái của thái tử MbS, có nói chuyện trực tiếp qua Skype với Jamal khi ông vào lãnh sự quán. Al Qahtani chiêu dụ Jamal về nước giúp thái tử nhưng tôi trung chỉ thờ một chúa. Al Qahtani bị Jamal mắng cho nên ra lệnh “Mang đầu thằng chó này về cho tao!” Biết đâu, người đối thoại với Jamal này lại chính là thái tử MbS mà Turkey chưa đưa ra, còn dò xem phản ứng của Hoa Kỳ và Saudi trước khi đánh bài lật ngửa.
Nói cho rõ rệt, đây không phải là chuyện giữa một nhà báo tự do và một thể chế độc tài quân chủ, hay chuyện công lý quốc tế. Đây là tranh chấp giữa các thế lực Saudi và Hoa Kỳ lẫn Turkey phải cân nhắc để ủng hộ phe này hay đường lối nọ trong nội bộ của hoàng tộc. Phe thái tử MbS dựa vào quan hệ mới có và đặc biệt với tổng thống Trump và con rể Kushner để thu tóm quyền lực. Ngược lại họ sẵn sàng cởi mở hơn với Israel. Turkey và một thành phần chính giới Mỹ thì không nghĩ như thế và cái xác của ông Khashoggi đã cắt thành 15 mảnh giờ đem ném qua ném lại vào mặt nhau. Thành thật trong việc này chỉ có cô hôn thê của Jamal là đã mất một người yêu”.
Phức tạp chưa?
Vậy bạn còn muốn làm nhà báo dây vào các thế lực chính trị hay làm nhà báo trọi lỏi, có thể bị đẩy từ sau lưng nhưng thiện lành, chiều chiều ra bờ kè làm vài ve.
Hình ảnh: nhà báo Khashoggi