VietnamWeek
Không xã hội nào thoát khỏi quy luật khắc nghiệt của lịch sử: luôn tồn tại một nhóm người mà khi gặp đúng thời điểm chính trị, đúng cơ chế quyền lực, họ sẽ lập tức trở thành công cụ trung thành nhất phục vụ cho chủ nghĩa độc đoán. Điều đáng sợ không phải là họ tồn tại — mà là họ đang tăng nhanh, tự tin hơn, và xem sự tàn nhẫn như chuẩn mực của sức mạnh.
Và điều khiến nước Mỹ rùng mình là hiện tượng ấy đang nở rộ ngay trong lòng một nền dân chủ từng được xem là vững chắc nhất thế giới.
1. Loại người sinh ra để lộng hành
Trong mọi nền độc tài, luôn có một nhóm người bẩm sinh bị cuốn hút bởi quyền lực tuyệt đối. Họ là những kẻ từ nhỏ đã sống ngoài trách nhiệm, chưa từng bị giới hạn bởi luật lệ hay chuẩn mực đạo đức. Với họ, thế giới là sân khấu và họ luôn là vai chính.
Họ sống bằng cảm giác được chú ý, bằng sự khoe khoang, bằng lừa đảo, và bằng cách giẫm đạp lên người khác để nâng chính mình lên. Luật pháp đối với họ chỉ là một bộ trang phục: mặc vào khi thấy phù hợp, ném bỏ khi cản trở mục đích.
Khi những cá nhân này chiếm vị trí quyền lực, định nghĩa về “chính quyền” lập tức bị bóp méo: pháp luật không còn là nguyên tắc chung, mà trở thành vật dụng cá nhân, được bẻ cong theo ý thích.
2. Những kẻ mang mặc cảm tuổi thơ: trả thù đời bằng quyền lực
Bên cạnh những kẻ lộng hành là những người lớn lên cùng vết thương tâm lý sâu kín. Họ từng bị xem thường, từng bị chèn ép, từng nuôi nỗi nhục bị hạ thấp trong suốt tuổi trẻ. Đến khi chạm tay vào quyền lực, họ xem đó như công cụ để trả thù đời.
Họ không yêu người vì chưa từng được yêu.
Họ không biết vui vì đời họ chỉ là chuỗi phòng thủ và tấn công.
Họ xem mọi lời nhắc nhở đạo đức là sự xúc phạm.
Trong tay họ, quyền lực biến thành một lưỡi dao. Sự tàn nhẫn trở thành cơ hội cuối cùng để họ khẳng định mình. Và chính kiểu người này, khi bị cuốn vào một phong trào chính trị cực đoan như MAGA, trở thành bộ máy đàn áp nguy hiểm nhất.
3. Những kẻ cơ hội – không ác, nhưng không bao giờ dám chống lại cái ác
Loại người thứ ba không phải sinh ra đã xấu, nhưng thiếu bản lĩnh. Họ trôi theo dòng mạnh nhất, đứng về phía kẻ quyền lực nhất, bất kể phải nuốt vào những lời dối trá trắng trợn hoặc thủ tiêu nguyên tắc.
Họ là tầng lớp quan chức, nghị sĩ, cố vấn… mà xã hội tự huyễn hoặc rằng “ít nhất họ không cực đoan”. Họ im lặng trước sai trái, vuốt đuôi trước tội ác nhỏ, rồi dần dần góp phần mở đường cho tội ác lớn.
Họ chính là lực đẩy âm thầm giúp chủ nghĩa độc đoán thẩm thấu vào cơ quan nhà nước.
4. Loại người có nhân cách lệch lạc: luôn mang danh sách “kẻ thù” trong túi áo
Đây là tầng nguy hiểm nhất của phong trào MAGA: những người tâm lý đổ vỡ, lệch lạc, thích hành hạ kẻ yếu, từng bị gia đình tố cáo bạo hành, từng khoe khoang chuyện tra tấn thú vật, hoặc chỉ mới bước vào quyền lực đã chuẩn bị sẵn danh sách đối thủ để tiêu diệt.
Những người vốn nguy hiểm trong xã hội bình thường, khi tập trung quanh một lãnh tụ độc đoán, trở thành cấu phần của một bộ máy nguy cơ.
Họ là những viên gạch xây tường cho chế độ bạo quyền.
5. Bức tranh lớn hơn: pháp trị Mỹ đang suy yếu giống như mọi nền dân chủ từng nghiêng ngả
Không nền dân chủ nào sụp đổ trong một đêm.
Nó sụp:
-
bằng hàng trăm sự im lặng nhỏ,
-
bằng hàng chục nhượng bộ lặt vặt,
-
và bằng việc bình thường hóa sự tàn nhẫn.
Một khi luật pháp trở thành công cụ trừng phạt đối thủ, khi trẻ em nhập cư bị trục xuất không thấy lương tâm, khi người dân bị bắn chết vì nghi ngờ mơ hồ mà được xem là “chiến công”, đó không còn là những sai phạm cá biệt — đó là cấu trúc đạo đức đang lung lay.
Điều đáng sợ nhất không phải là bạo lực.
Điều đáng sợ nhất là khoái cảm trước bạo lực.
Khi xã hội bắt đầu thích thú với sự tàn nhẫn, nền dân chủ đã bước vào giai đoạn nguy hiểm nhất.
6. Bài học lịch sử: nền dân chủ sụp khi người dân chỉ còn tin vào phe mình
Lịch sử từng chứng kiến:
-
Đức đầu thập niên 1930
-
Venezuela 1999–2015
-
Nga thời Putin
-
Thổ Nhĩ Kỳ thời Erdogan
Mẫu số chung:
Người dân thôi tin vào luật pháp.
Họ chỉ tin vào phe mình.
Khi giá trị pháp quyền bị thay bằng sự trung thành phe phái, nền dân chủ không thể tồn tại.
Và đó chính là cơn sốt đang lan trong nước Mỹ — nơi những người tin rằng “phe mình” có quyền làm bất cứ điều gì, kể cả đạp nát luật pháp.
7. Trump sẽ biến mất, nhưng MAGA thì không
Trump chỉ là một con người — một ngày nào đó ông ta sẽ rời sân khấu chính trị. Nhưng những tâm hồn đã “nghiện” cảm giác thắng bằng sự tàn nhẫn, những kẻ đã được nuôi dưỡng bằng oán hận và thù hằn, những “chiến binh MAGA” xem dân chủ như trò chơi bên thắng – bên thua… họ sẽ còn ở lại.
Và họ sẽ tiếp tục cố định hình tương lai của nước Mỹ.
Lời cảnh báo sau cùng
Nước Mỹ có thể chịu đựng tranh cãi, hỗn loạn, kinh tế suy thoái hay thua lỗ ngân sách. Nhưng nước Mỹ không thể chịu đựng mãi sự bào mòn phẩm chất công dân.
Nền dân chủ không sụp đổ vì một cá nhân.
Nó sụp đổ vì hàng triệu người ngừng tin vào luật pháp và bắt đầu yêu thích sự tàn nhẫn.
Đó là điều MAGA đang gieo.
Và nếu không tỉnh táo, chính họ — chứ không phải Trump — sẽ là những người quyết định tương lai nước Mỹ.
