Đợt này, không hiểu sao, cứ lởn vởn trong đầu cái truyện ngắn “Một Tấn Kịch” của văn hào A.P. Chekhov. Truyện kể về một vụ án mạng do nhân vật là nhà văn lừng lẫy Paven Vaxilíts gây ra cho một nữ nhà văn – Muraskina.
Bà Muraskina tìm đến Paven Vaxilíts để van lơn ông “duyệt” cho cái vở kịch mà bà ta vừa viết xong. Ông sợ đến phát hoảng, nhưng vì không biết phải từ chối cách nào, nên đành miễn cưỡng ngồi nghe bà ta đọc. Một vở kịch tình yêu lãng mạn và nhạt nhẽo, nó như một sự tra tấn, khiến ông càng lúc càng không chịu đựng nổi…
Ông nghĩ:
“Thật là ma quỷ đưa lại… Tôi cần phải nghe cái trò ngu độn này của bà ta lắm à!… Thì tôi mắc tội tình gì nếu bà ta đã viết ra một vở kịch? Trời ơi, mà cuốn vở bà ta cầm sao nó dày thế kia kìa! Thật là một sự trừng phạt!”
Càng nghe ông càng buồn ngủ và rơi vào tình trạng khốn khổ “Hình Muraskina dần dần to lên phình ra thành một khối đồ sộ và hòa lẫn với bầu không khí xam xám, oi nồng trong căn phòng, chỉ còn nhìn thấy mồm bà ta đang động đậy, sau đó bất ngờ bà ta bỗng thu bé lại như cái chai, chao qua chao lại rồi lùi xa vào trong góc phòng cùng với chiếc bàn…”.
Rồi “Paven Vaxilíts rùng mình, hướng đôi mắt mệt mỏi lơ mơ của mình về phía Muraskina, ông nhìn một phút liền không chớp mắt, như không còn hiểu gì nữa…” Ông “nhanh tay vơ lấy chiếc bàn thấm, rồi không còn kịp nghĩ ngợi gì nữa, ông ráng hết sức đập mạnh lên đầu Muraskina…”.
“- Trói tôi đi, trói tôi đi, tôi giết chết bà ta rồi! – một phút sau ông ta nói như thế với người hầu gái vừa chạy vào phòng.
Các vị thẩm phán đã bênh vực cho ông ta trắng án”.
—
Chekhov là nhà văn lớn của chủ nghĩa hiện thực phê phán, những tác phẩm của ông tập trung đả kích vào chế độ chuyên chế Nga hoàng hủ bại và đủ mọi tính cách biến dị, quái thai của người dân trong cái xã hội ấy. Ông trở thành một bậc thầy của văn chương thế giới với ngòi bút có thể khoét sâu và làm bừng tỉnh con người, quăng họ ra giữa ánh sáng ban ngày của sự thật để buộc họ phải đối diện với xã hội và với chính mình, hòng đòi hỏi những hành động mang tính người để khởi sự làm người…
Chợt nghĩ, văn chương, cái thứ văn chương ngâm ngợi, diễm tình, sến súa, tụng ca, nhạt nhẽo, cũ rích và xa lạ với đời sống đầy đau khổ này, nó đày ải con người có khi còn nhiều hơn là những bi kịch thống thiết nhất trong mỗi cuộc đời.
Nhân đây, xin được chúc mừng tác giả Tạ Duy Anh với tiểu thuyết “Mối chúa” vừa được dịch ra tiếng Anh và nữ nhà văn Phan Thúy Hà với tác phẩm thứ 6 của chị, “Đoạn đời niên thiếu” – những tin vui không nhiều trên sân khấu văn chương Việt đương đại.
Thái Hạo
