Kinh tế nhìn từ góc phố
Đây đúng là một bài học “kinh tế vỡ lòng” mà có vẻ Hoàng thượng đã quên mất khái niệm cung – cầu cơ bản.
1. Dữ liệu thực tế: giá bò không hề “giảm”
Biểu đồ của FRED (Federal Reserve Economic Data) cho thấy chỉ số giá sản phẩm nông nghiệp – Slaughter Cattle (bò thịt giết mổ) tăng liên tục từ tháng 10/2024 đến 8/2025, từ mức khoảng 285 → 377 điểm, tương đương tăng hơn 30% chỉ trong 10 tháng.
Điều này có nghĩa: chi phí đầu vào của ngành chế biến thịt bò đang tăng, chứ không giảm.
Khi đàn bò sụt giảm vì:
- chi phí thức ăn chăn nuôi tăng (ngô, đậu nành đều tăng giá),
- hạn hán làm giảm nguồn cỏ,
- thiếu lao động nhập cư trong chuỗi cung ứng (giết mổ, vận chuyển),
thì số lượng bò đưa ra thị trường giảm → giá bò hơi tăng là điều tất yếu.
2. Vì sao thịt bò hộp (boxed beef) còn tăng nhanh hơn
Giá thịt bò hộp – sản phẩm cuối cùng – tăng nhanh hơn giá bò hơi vì:
- Chi phí chế biến và vận chuyển tăng (năng lượng, nhiên liệu, bảo quản lạnh);
- Thuế nhập khẩu và chính sách thương mại làm giảm nguồn cung bò nhập;
- Các hãng chế biến lớn (như Tyson, JBS, Cargill) có thể điều chỉnh giá theo chiến lược lợi nhuận trong bối cảnh thiếu hàng.
Nói cách khác, giá bò hơi chỉ là một phần nhỏ trong giá bán lẻ của thịt bò.
Nếu chi phí trung gian tăng mạnh, giá thịt hộp tăng là hợp lý, không phải “fishy” như Trump nói.
3. Sai lầm kinh tế phổ biến: nhầm giữa giá đầu vào và giá đầu ra
Câu tweet của Trump:
“While cattle prices have dropped substantially, the price of Boxed Beef has gone up…”
– là một phát biểu trái ngược dữ liệu FRED.
Giá bò không giảm “substantially”, mà tăng mạnh suốt năm qua.
Vì vậy, yêu cầu “điều tra” chỉ cho thấy sự thiếu hiểu biết căn bản về kinh tế hàng hóa.
Đây là kiểu phản xạ dân túy:
đổ lỗi cho “âm mưu” thay vì nhìn vào chuỗi cung ứng và chính sách thương mại do chính mình tạo ra — đặc biệt là thuế nhập khẩu lên Mexico và Argentina, vốn làm thiếu nguồn bò sống nhập khẩu.
4. Bài học cho người đọc “từ góc phố”
Người dân có thể không đọc FRED hay biết CPI, nhưng họ cảm nhận giá thịt tăng trong siêu thị.
Và họ có quyền hỏi: “Tại sao?”
Câu trả lời không nằm ở âm mưu, mà ở quy luật cung – cầu và chính sách con người.
- Khi đàn bò giảm, giá tăng là đương nhiên.
- Khi thuế và chi phí vận chuyển tăng, giá bán lẻ lại càng tăng.
- Và khi chính phủ dùng kinh tế làm công cụ chính trị, thì mọi nỗ lực “bình ổn giá” chỉ là nói suông.
5. Kết luận
“Không có gì fishy trong kinh tế học, chỉ có supply và demand.”
Nếu Hoàng thượng muốn thịt bò rẻ, cách nhanh nhất không phải là điều tra mà là:
- giảm thuế nhập khẩu,
- mở lại lao động nhập cư cho nông nghiệp,
- và không can thiệp thị trường bằng mệnh lệnh hành chính.
