Người trong ảnh là Hoàng Đức Nguyên, sinh năm 1985, em trai kế của Hoàng Đức Bình – nhà hoạt động nhân quyền sắp bị Tòa án Nhân dân huyện Diễn Châu (Nghệ An) xét xử ngày 25/1 tới đây vì tội “lợi dụng các quyền tự do dân chủ xâm hại lợi ích nhà nước” và “chống người thi hành công vụ”.
Dưới đây là đôi lời chia sẻ của Hoàng Nguyên về cuộc sống của đại gia đình kể từ ngày Bình bị bắt (ngày 15/5/2017, Hoàng Bình bị CA Nghệ An bắt cóc đưa về đồn và sau đó hợp thức hóa quy trình bằng một… thông cáo báo chí nêu lý do bắt).
1. Sau khi Bình bị bắt thì ai thay mặt anh Bình chăm sóc hai cụ thân sinh ra Bình? Hai cụ có thu nhập gì không, có lương hưu không?
– Bố mẹ em đều già rồi, 64 tuổi rồi, không đi làm thuê gì được. Xưa nay bố mẹ chủ yếu làm nông nghiệp, trồng lúa, trồng rau, chăn nuôi gà, chứ không có thu nhập gì thêm ngoài những đồng tiền anh Bình gửi. Anh Bình là trụ cột kinh tế trong gia đình. Ngày xưa anh Bình đi làm ở Sài Gòn, kiếm được tiền, gửi về gia đình xây sửa nhà cửa, chứ bố mẹ thì chẳng có thu nhập gì khác.
2. Từ ngày anh Bình bước chân vào con đường đấu tranh, gia đình có ý kiến gì không?
– Bố mẹ hay anh em em đều ủng hộ anh ấy hết. Anh Bình là người rất tốt. Em có nói “anh cần gì thì em hỗ trợ cho anh, không sao hết”. Kể cả bố mẹ em cũng động viên anh Bình nhiều.
3. Trong thời gian anh Bình hoạt động, gia đình có chịu sức ép hay sự cản trở, đe dọa nào từ cơ quan công quyền không?
– Tất nhiên là có, mà cũng rất nhiều lần. Hồi anh Bình ở Sài Gòn, có lần, anh làm gì không biết nhưng chính quyền ở Nghệ An đưa biên bản nói gia đình ký để nộp phạt. Bố mẹ em không đồng ý, nói là Bình đủ tuổi công dân rồi, nó làm gì chúng tôi biết đâu. Bố mẹ không ký biên bản. Rồi có nhiều lần công an vào nhà em gái chúng em dọa nạt. Còn như em đây, nó triệu tập, nó gửi giấy mời nhiều lắm. Khu vực quanh nhà, thường cứ có sự kiện nào là nó đứng canh đông, không cho em đi khỏi địa phương, hoặc em đi đâu nó theo đấy. Nhất là dịp anh Bình bị bắt, nó canh nhiều lắm, mấy tuần liên tục. Thành viên gia đình cũng vậy, ai đi đâu thì nó đi theo giám sát.
4. Hoàng Nguyên, Hoàng Hảo (hai em trai của Hoàng Bình) đều bị công an triệu tập về vụ án của Hoàng Bình phải không?
– Nó triệu tập mấy lần nhưng bọn em không lên. Có cả giấy triệu tập lẫn giấy mời, và nội dung ghi là lên làm việc chứ chẳng có lý do gì hết, thế nên bọn em cũng chẳng đi. Chẳng nói chuyện với chính quyền làm gì.
5. Sau khi Bình bị bắt, gia đình có gặp khó khăn về kinh tế không?
– Cũng có chứ. Tiền thuê luật sư, đi lại thăm nuôi tốn lắm. Chúng em phải đi rất xa, từ Nghệ An ra Hà Nội hơn 300 km. Tiền xe cộ, tiền thăm nuôi, vất vả cho gia đình lắm. Ngày xưa anh Bình đi làm thì có điều kiện kinh tế chứ bây giờ gia đình kiếm được đồng nào thì kiếm thôi, nuôi anh ấy.
6. Bao lâu mình đi thăm Bình một lần?
– Thường thường lịch của trại B14 là một tháng cho gửi quà hai lần. Chúng em vẫn gửi đồ ăn đều cho anh Bình, nhưng sách báo thì trại giam không cho mang vào. Nhiều lần em gửi sách báo mà trại không nhận, bảo là phải xin cơ quan An ninh Điều tra mới được.
Từ ngày anh Bình bị bắt (15/5/2017) tới nay, gia đình chưa một lần được gặp anh ấy. Nhà em làm đơn xin nhưng họ không cho gặp và cũng chẳng cho biết lý do. Lần gần đây nhất khi họ chuyển anh Bình từ B14 về trại Nghi Kim ở Nghệ An, em lại gửi quà và xin gặp nhưng họ không cho, nói là về Tòa án huyện Diễn Châu mà xin giấy.
Gần đây trại cũng ra quy định mới là gửi nhu yếu phẩm, chỉ được gửi không quá 50.000 đồng. Mua tại trại hay nhận của nhà gửi thì cũng chỉ tối đa 50.000 đồng.
7. Không biết Hoàng Bình có khỏe không?
– Về sức khỏe thì có một lần hồi ở trại tạm giam Nghi Kim, anh Bình kêu đau lưng. Gia đình gửi thuốc thì chắc chắn nó không cho anh ấy nhận rồi. Khi anh ấy bị chuyển ra B14 thì thấy luật sư báo lại là sức khỏe anh ấy cũng bình thường, tức là không đau lưng nữa.
8. Đã bao giờ chính quyền trao đổi thông tin với gia đình về vụ án Hoàng Bình chưa?
– Lúc anh Bình mới bị bắt thì “nó” gửi gia đình thông báo bắt tạm giam. Kể từ đó đến nay thì chẳng có giấy tờ gì khác. Việc chuyển trại cũng vậy, không hề thông báo. Chúng em vào trại Nghi Kim thăm anh Bình thì thấy bảo chuyển trại rồi, chuyển đi đâu thì trại không nói. Chúng em gọi cho luật sư, thì luật sư cũng không biết, anh ấy bảo để anh ấy hỏi lại cơ quan điều tra đã. Cuối cùng cũng hỏi được, anh ấy báo lại là anh Bình đã bị chuyển từ Nghi Kim ra trại B14 của Bộ Công an. Chứ phía chính quyền là không hề thông báo gì cho chúng em để mà còn biết đường thăm nuôi.
9. Cá nhân anh đánh giá sao về anh trai mình?
– Anh Bình là người rất tốt. Anh học xây dựng, có công việc ổn định, kiếm ra tiền. Anh tính cách cởi mở, hòa đồng với mọi người, rất nhiệt tình chia sẻ, giúp đỡ mọi người. Với họ hàng cũng vậy, anh Bình rất hay chia sẻ, hỗ trợ khi mọi người gặp khó khăn. Nói tóm lại là anh ấy sống rất hòa đồng, vui vẻ, dễ gần.
10. Đã bao giờ anh Bình chuẩn bị cho gia đình tâm lý là anh ấy có thể đi tù bất cứ lúc nào không?
– Từ khi vụ Formosa xảy ra thì anh Bình về quê nhiều hơn, ở nhà nhiều hơn. Em có hỏi anh có nghĩ chuyện sau này không anh, anh ấy bảo “mai này nếu anh bị bắt, các em nếu có tinh thần thì đấu tranh thay cho anh. Đừng sợ”. Biết chúng em còn non yếu, anh ấy bảo: “Thì cứ từ từ, cái gì cũng vậy, cứ làm rồi quen cả. Anh lúc đầu cũng như các em thôi, nhưng rồi anh vào mạng tìm hiểu dần dần, rồi thì có những người có năng lực hơn người ta sẽ giúp mình. Mình cứ nói ra sự thật là được, không có gì đâu”.
11. Nếu anh Bình bị tù nhiều năm – mà chắc là bản án sẽ nặng, căn cứ vào thái độ của chính quyền đối với Bình – thì gia đình có chuẩn bị tinh thần cho việc này không?
– Em biết gia đình sẽ rất vất vả. Đi gửi quà chẳng hạn, bố mẹ già không đi được nữa. Bọn em bây giờ thì cũng có gia đình riêng, cuộc sống riêng rồi, đi thăm nuôi anh thay bố mẹ tức là bọn em phải bỏ công bỏ việc mà đi. Nhưng anh em thì phải có trách nhiệm với nhau thôi. Như em bây giờ đang gánh trọng trách trong gia đình thay anh ấy.
