Bài viết và cuốn video (5:35 phút) dưới đây sẽ giúp các bạn trẻ Việt Nam hiểu được hành động mà người biểu tình Hồng Kông muốn thực hiện vào 7:00 giờ chiều ngày mai 23 tháng 8.
Hy vọng các bạn sẽ nhìn thấy được ý nghĩa của ngày lễ kỷ niệm 30 năm “Con đường Baltic”, một sự kiện lịch sử thế giới sẽ được dựng lên một lần nữa, lần này tại Hồng Kông.
Đường Baltic, tiếng Anh “Baltic Way”, là một cuộc biểu tình chính trị hòa bình diễn ra đúng 30 năm về trước, vào ngày 23 tháng 8 năm 1989, khi trên hai triệu người nắm tay nhau tạo thành chuỗi con người dài hơn 675 cây số xuyên qua 3 quốc gia trong vùng biển Baltic, thể hiện sự thống nhất trong cùng một nỗ lực hướng tới độc lập và tự do.
Nguyên nhân nào dẫn đến cuộc biểu tình “Con đường Baltic”?
Năm 1940, ba quốc gia trong vùng Baltic, gồm có Estonia, Lithuania và Latvia, đã bị Liên Xô chiếm đóng dưới một thỏa thuận ngầm với Đức Quốc Xã trước đó. Thỏa thuận được ký kết vào ngày 23 tháng 8 năm 1939 tại Moscow và nội dung các điều khoản được giữ bí mật. Văn bản này được gọi là Hiệp ước “Hitler–Stalin Pact” hoặc còn gọi là “Molotov–Ribbentrop Pact”, tức là họ của hai người ký kết, Ngoại trưởng Liên Xô Vyacheslav Molotov và Ngoại trưởng Đức Joachim von Ribbentrop.
Kể từ khi Estonia, Lithuania và Latvia bị nhập vào Liên bang Xô viết vào năm 1940, cư dân của các quốc gia này đã buộc phải sống dưới chế độ độc tài Cộng sản, nơi quyền tự do tư tưởng và ngôn luận bị hạn chế. Đến năm 1986, Liên Xô đưa ra cái gọi là chính sách cởi mở liên quan đến các vấn đề bảo vệ môi trường và tội phạm của chủ nghĩa Stalin. Từ đó, các tổ chức công cộng mới tại Baltic đã thành lập, bắt đầu lên tiếng nói một cách cởi mở hơn và bày tỏ quan điểm đối kháng.
Cuối thập niên 1980, các quốc gia Baltics vẫn còn bị chiếm đóng bởi Liên Xô và tác động của Hiệp ước Molotov-Ribbentrop vẫn còn hiện diện mạnh mẽ tại các nước này. Nhà cầm quyền Moscow vẫn tiếp tục phủ nhận sự tồn tại của Hiệp ước và liên tục khẳng định rằng các nước Baltic đã tự nguyện gia nhập Liên Xô.
Ba năm trước sự kiện Đường Baltic, một số diễn tiến nhỏ đã xảy ra. Vào ngày 14 tháng 6 năm 1986, tại Đài tưởng niệm Tự do ở thành phố Riga, các nhà hoạt động tổ chức ngày tưởng niệm những nạn nhân đã bị đày sang làm lao động tại vùng băng tuyết Siberia năm 1941. Sau đó, các cựu tù nhân chính trị từ các quốc gia Baltic đã đồng ý về một chiến dịch tưởng nhớ chung vào ngày này mỗi năm và đồng bộ xuống đường.
Năm tiếp theo đó, ngày 23 tháng 8 năm 1987, vài ngàn người đã tham gia cuộc biểu tình tưởng niệm tại Tallinn, Riga và Vilnius. Các cuộc biểu tình ở Tallinn diễn ra suôn sẻ; tuy nhiên, tại thành phố Riga và Vilnius, xung đột mạnh mẽ với cảnh sát đã nảy sinh, dẫn đến việc bắt giữ hàng trăm người.
Đến năm thứ ba, ngày 23 tháng 8 năm 1988, một chiến dịch tưởng niệm đã diễn ra dưới sự chỉ đạo của các phong trào quốc gia và quy tụ hàng chục ngàn người. Sự thức tỉnh Baltic đã phát triển từ một phong trào nhiệt tâm trở thành một phong trào đoàn kết cả ba quốc gia.
Cuối cùng, đến năm thứ tư, vào ngày 23 tháng 8 năm 1989, lễ kỷ niệm 50 năm của Hiệp ước Molotov-Ribbentrop, cư dân của ba quốc gia vùng Baltic đã đồng loạt đứng lên. Khoảng hai triệu người đã xuống đường ôn hòa để đòi hỏi sự thừa nhận công khai về các giao hẹn bí mật giữa Liên Xô và Đức Quốc Xã trong Hiệp ước, và quyết tâm giành lại nền độc lập của các quốc gia Baltic.
Đường Baltic đã diễn ra như thế nào?
Vào lúc 7 giờ chiều ngày 23 tháng 8 năm 1989, khoảng hai triệu cư dân của 3 quốc gia vùng Baltic đã nắm lấy tay nhau tạo thành một chuỗi con người, kéo dài hơn 675 cây số từ thủ đô Tallinn (của Estonia) qua thủ đô Riga (của quốc gia Latvia) đến thủ đô Vilnius (của Lithuania). Một số máy bay nhỏ đã bay thấp và thả xuống hàng ngàn bó hoa để người biểu tình có thể nắm tay với nhau bằng những đóa hoa rực rỡ.
Chuỗi con người này đã được đặt tên là “Con đường Baltic”, được ghi vào trang sách kỷ lục của thế giới.
Đường Baltic được tổ chức bởi các phong trào giành độc lập: Mặt trận Nhân dân Rahvarinne của Estonia, Mặt trận Nhân dân Tautas fronte của Latvia, và Phong trào canh tân Sąjūdis của Lithuania. Những người tham gia đã tập trung tại các thành phố và làng mạc nơi chiến dịch sẽ diễn ra, hoặc họ lái xe đến các vùng lãnh thổ Baltic ít người sinh sống, nơi Đường Baltic sẽ đi qua.
Số lượng chính xác không thể xác định được bởi vì con số người tham gia khác nhau ở các thành phố và khu vực nông thôn. Theo ước lượng của hãng thông tấn Reuters thời bấy giờ, chiến dịch đã thu thập 700.000 người ở Estonia, 500.000 người ở Latvia và 1.000.000 ở Lithuania. Tổng cộng lên đến 2,2 triệu người.
Trong cùng lúc, các cuộc biểu tình đoàn kết ủng hộ Đường Baltic đã diễn ra tại Berlin, Leningrad, Moscow, Melbourne, Stockholm, Tbilisi, Toronto và các nơi khác trên thế giới.
Kết quả của Con đường Baltic là gì?
Thành tựu lớn nhất của chiến dịch phản kháng là khiến Liên Xô phải nhượng bộ người biểu tình và thừa nhận các tội ác trong quá khứ. Liên Xô đã thừa nhận sự hiện hữu của Hiệp ước Molotov–Ribbentrop và tuyên bố nó không hợp lệ. Đó là một trong những bước quan trọng nhất đối với công cuộc giành độc lập của Baltics.
Đường Baltic thu hút rất nhiều dư luận quốc tế đến cuộc đấu tranh chung của ba nước. Chỉ trong vòng 7 tháng sau đó, Lithuania tuyên bố độc lập, là nước đầu tiên ly khai Liên bang Xô viết. Hai tháng sau, nối gót Lithuania, Latvia tuyên bố độc lập; và cuối cùng là Estonia. Mikhail Gorbachov công bố: họ đã bỏ đi và chắc chắn sẽ không quay trở lại.
Đường Baltic không phải chỉ của Baltics, mà nó còn tạo thêm động lực cho các phong trào dân chủ ở những nơi khác trên thế giới, trở thành một biểu tượng tích cực cho 12 quốc gia còn lại trong Liên bang Xô viết nổi lên giành độc lập, và đồng thời kích thích quá trình thống nhất Đông và Tây Đức.
Đường Baltic đã chứng minh rằng niềm tin vào lý tưởng độc lập và dân chủ đã thống nhất được cư dân của những quốc gia khác nhau.
Đường Baltic là ý thức về tình anh em, sự đoàn kết và mục tiêu chung, được củng cố bởi một lý tưởng chung và thể hiện đồng lòng trong một chiến dịch chung.
Và đó là câu chuyện của 30 năm về trước…
Đường Baltic 2019 sẽ được xây dựng trở lại một lần nữa, bằng sự dũng cảm của người Hồng Kông. Lịch sử sẽ được tái diễn vào 7 giờ chiều ngày mai 23 tháng 8, với “con đường Hồng Kông”, với chuỗi con người kéo dài từ biên giới Thâm Quyến và Hồng Kông, đến Tsim Sha Tsui, chạy dọc theo Victoria Harbour và trải dài chiều ngang của đảo Hồng Kông.
Dường như, nó sắp sửa bước sang một khúc quanh mới của lịch sử khi người Hồng Kông không còn nhắc đến dự luật dẫn độ nữa; họ sẽ tiến đến giai đoạn đòi hỏi dân chủ và tự do cho Hồng Kông như thực thể của một quốc gia độc lập.
Dường như, nó chợt đến từ trong một ước mơ, các bạn có muốn nhìn thấy một chuỗi con người nối dài từ thủ đô Đài Bắc của Đài Loan qua Hồng Kông đến Hà Nội, Huế và Sài Gòn của người Việt Nam hay không?
Và đó là một ước mơ mà các bạn trẻ Việt Nam nên sánh vai với các bạn Hồng Kông và Đài Loan xây dựng cho nó trở thành sự thật.
Fb Người Đà Lạt Xưa
viết thay cho em, Facebooker Selena Zen
August 22, 2019
