Nhóm PV
9-4-2018
Tiếp theo
Kỳ 1: Cuộc cưỡng chế “thí điểm” khủng bố tinh thần toàn xã
Kỳ 2: Túp lều dập dềnh bên dự án tỷ đô
Kỳ 3: “Mưu hèn, kế bẩn” ức hiếp cả người chết
Kỳ 4: “Kỷ lục” thu 562m2 đất, bồi thường… 327 ngàn đồng
Kỳ 5: Bước đường cùng của bà lão đẩy lùi ba cuộc cưỡng chế
Kỳ 6: “Giọt nước tràn ly” khi mộ phần tiên tổ bị xâm hại
Kỳ 7: Những kẻ chủ mưu giấu mặt trong đêm 680 nông dân bị bắt
Kỳ 8: ‘Tui là Trần Văn Tám ở tù oan đây’
Kỳ 9: Từ điểm nóng đất đai đến ‘lò lửa’ oan án
Kỳ 10: Sống bị triệt sinh kế, chết bị tai tiếng “tự tử trại giam”
Kỳ cuối: Làm gì để “hạ nhiệt” lò lửa Long Hưng?
(PLO) – Kể từ buổi chiều 18/2/2009 xuất hiện nhóm người lạ xuất hiện ném đá vào trụ sở xã, kích động đám đông đang phản đối “Khu đô thị sinh thái kinh tế mở Long Hưng” (tại xã Long Hưng, TP Biên Hòa, tỉnh Đồng Nai, do Liên hiệp HTX Dịch vụ nông nghiệp tổng hợp Đồng Nai – Dona.Coop làm chủ đầu tư), điểm nóng đất đai tại Long Hưng đã bị lái đi sang một hướng khác: Từ bản chất việc nông dân phản đối dự án trái luật, đền bù rẻ mạt; chủ đầu tư xâm hại mồ mả; đòi chính quyền địa phương bảo vệ quyền lợi chính đáng của dân; lại chuyển thành vụ nông dân “đối đầu” chính quyền.
Hồ sơ vụ án không nhắc đến mâu thuẫn giữa nông dân với chủ đầu tư lấy đất giá rẻ mạt, mà đẩy sự việc sang hướng cáo buộc nông dân “làm tê liệt hoạt động toàn bộ hệ thống chính trị xã” từ 13h – 23h ngày 18/2/2009, làm số tài sản trị giá hơn 650 triệu bị thiệt hại. Hồ sơ vụ án không nhắc đến những bức xúc chính đáng của nông dân mất đất, mà chỉ thấy mô tả những nông dân “manh động, hung hăng”. Cái đêm kinh hoàng ấy, công an từ khắp nơi đổ về đông nghẹt lùng bắt người.
Xã có khoảng 1.000 hộ dân, nhưng có tới hơn 600 người bị bắt. 46 người sau đó bị tuyên tổng mức án tù gần 140 năm. Những dự định khiếu nại phản đối của dân với dự án Dona.Coop lúc đó bị nỗi sợ bắt bớ tù đày làm tê liệt. Đó cũng là lúc Dona.Coop “thôn tính” nơi hàng ngàn người chết yên nghỉ mà gần như không vấp phải một sự phản đối đáng kể nào nữa. Dự án từ chỗ chỉ hơn 300ha, mở rộng thành hơn 1.000ha, xóa trắng xã Long Hưng.
Thế nhưng sự thật dù chín năm đã trôi qua, nỗi uất ức trước bất công vẫn chưa bao giờ nguôi. Long Hưng vẫn là điểm nóng bậc nhất cả nước về đất đai, lòng dân vẫn phẫn nộ như ngọn lửa âm ỉ. Như lời anh Trần Văn Tám (SN 1974, ngụ ấp An Xuân), người cho rằng bị ngồi tù oan 18 tháng, thẳng thắn: “Xin các anh cứ cho lên báo. Tôi ngồi tù oan không được giảm ngày nào. Trước khi hết hạn tù, họ còn buộc tôi cam kết về “phải nói dự án Khu đô thị Long Hưng tốt”. “Tốt” mà đẩy chúng tôi vào tù như vậy sao”.
Những kẻ giấu mặt kích động đám đông
Bản kết luận điều tra (KLĐT) về vụ việc của Công an Đồng Nai miêu tả lại vụ án như sau: “Khoảng 19h15, 24 cảnh sát cơ động đến giải tán giải vây đưa Bí thư, Chủ tịch và số cán bộ xã ra ngoài trụ sở. Các đối tượng sau khi dạt ra khỏi cổng trụ sở xã khoảng 20m đã quay lại tấn công. Cảnh sát dùng lá chắn để chống đỡ. Bị can Lường bị đám đông phía sau ném gạch đá trúng bị thương nhẹ và ngã xuống. Trong đám đông có tên hô lên vu là công an đánh chết người… Trước áp lực tấn công của quá đông đối tượng gây rối, sau khoảng 30 phút chống đỡ, cảnh sát rút vào UBND xã…
Đến khoảng 21h, sau khi cảnh sát và cán bộ địa phương rút khỏi trụ sở, các đối tượng gây rối làm chủ toàn bộ trụ sở và tiếp tục la hét, reo hò cổ vũ nhau thực hiện các hành vi quá khích. Khoảng 23h phần lớn các đối tượng giải tán. Đến 23h20 các lực lượng chức năng mới giải tán được hoàn toàn đám đông và vãn hồi trật tự”.
Trái ngược với cáo buộc đó, ông Lý Văn Hiệp (SN 1958), một nông dân bị chín tháng tù vì “tham gia gây rối” cho rằng: “Người dân từ một ngày trước đó đã đến trụ sở, yêu cầu xã xử lý nhóm người Dona.Coop xâm hại mồ mả. Lãnh đạo xã không ra đối thoại trò chuyện nên dân mới bức xúc kéo đến ngày càng đông”.
“Đám đông la ó thì có nhưng quậy phá, rượt đuổi cán bộ thì không. Chiều 18/2/2009, sự việc diễn ra đỉnh điểm là do có một nhóm người lạ mặt, không phải người địa phương, đến kích động người dân. Đây chính là tử huyệt khi người dân không kiềm chế được cảm xúc của mình đã hùa theo mà vi phạm pháp luật. Những người đó là ai, không thấy công an tìm kiếm”.
Ông Nguyễn Thanh Long (SN 1944), một người chứng kiến sự việc, chung quan điểm: “Cuối giờ chiều, bất ngờ xuất hiện một chiếc xe chở một nhóm đối tượng lạ ập đến, hòa vào đám đông, kích động bằng cách ném gạch đá vào trụ sở xã. Việc này ngay khi đó tôi đã báo lại cảnh sát”.
Ông Lê Đình Hạnh, một người khi đó thuộc lực lượng dân phòng xã xác nhận: “Trong đám đông có một số người lạ. Tôi thấy một phụ nữ mặc áo đỏ không rõ là ai xông vào trụ sở ném một máy tính từ trên lầu xuống và rất nhiều hồ sơ giấy tờ khác”.
Bản KLĐT cũng xác nhận những nông dân Long Hưng không có dự tính, bàn mưu trong vụ án này: “Các bị can, đối tượng không bàn bạc, phân công, mà bộc phát từng bị can tự thực hiện hành vi…”; “Một số bị can đối tượng trước khi tham gia gây rối đã hoặc đang uống rượu, nhưng không phải do tổ chức uống rượu để đi gây rối mà là như thường vẫn diễn ra trong sinh hoạt hàng ngày, khi nghe tin về vụ việc đã tự động đến xem”…
Rất nhiều “đối tượng bí ẩn” nắm vai trò xúi giục, đưa hung khí cho các bị can cũng được nêu trong KLĐT: Như đối tượng đưa cây sắt cho bị can Đỗ Phước Hậu, đối tượng la lớn “công an đánh chết người”, đối tượng ném chai xăng gây bỏng một người dân, đối tượng “một người con gái không biết tên” lấy hồ sơ trong phòng công an xã… Bản KLĐT không kết luận những “đối tượng” đó là ai.
Đám đông “manh động, hung hăng” là thế nhưng số hung khí tang vật công an thu được chỉ là: 3 cây gỗ tròn; 2 ống sắt; 2 vỏ chai màu xanh; 1 vỏ bình kim loại nghi bình ga mini; 5kg xà bần gạch đá, mảnh vỡ, giấy tờ…
Cuộc “gây rối” tận nửa đêm mới chấm dứt, khi lực lượng công an từ khắp nơi kéo đến. “Lúc đó khoảng 23h30, khi thấy đông công an, người dân kéo nhau ra về. Nhưng thời khắc đó, người dân xã Long Hưng chứng kiến cảnh bắt bớ chưa từng có từ thuở khai thiên lập địa”, anh Tám kể lại.
Lọt vào ống kính thu hình là bị bắt
Trước đó, tất cả những người dân tụ tập tại UBND xã đều đã bị quay phim. Người quay phim này được KLĐT xác định là “cán bộ công an tên Châu”. Những người lọt vào ống kính thu hình được chỉ điểm tên họ, nơi ở. Ông Hiệp kể: “Nửa đêm cho đến sáng, cuộc bắt bớ diễn ra trong sự hoang mang tột cùng của người dân. Lực lượng công an, chó nghiệp vụ đi đến từng nhà. Từng người lần lượt cúi đầu, hai tay còng sau lưng, bị giải ra xe rồi chạy thẳng về trại giam B5 Biên Hòa”.
Đêm ấy và những ngày sau đó, có tới 680 người bị bắt, trong khi cả xã chỉ có hơn 1.000 hộ dân. Đêm ấy xã Long Hưng sống trong tột cùng hoảng loạn, người người không ngủ. Chó nhà gặp chó nghiệp vụ sủa váng từ đầu ấp đến cuối ấp. Tiếng bước chân lùng sục rầm rập khắp các đường quê. Công an rảo khắp xóm làng, tìm bắt người.
Đêm ấy người ta nơm nớp lo sợ tiếng gõ cửa. Người đóng cửa thật chặt, nín thở ở trong nhà. Người hoảng loạn bơi sang sông qua xã khác. Người sợ hãi lật đật tự tìm đến công an xã. “Thời bình mà bị “bố ráp” quá thời Mỹ – Ngụy bắt dân. Nông dân bị bắt nhiều không kể xiết. Tất cả là do cái dự án Khu đô thị Long Hưng. Nó lái mâu thuẫn giữa người dân và Dona.Coop thành mâu thuẫn người dân với chính quyền. Nó tích tụ uất ức khiến nông dân thiếu hiểu biết không còn giữ mình được trong một phút chốc và có hành vi trái pháp luật”, ông Hiệp trầm ngâm.
Nhiều ngày sau đó, cuộc bắt người vẫn chưa dừng lại. “Hễ ai có mặt đều bị quay phim, chụp hình, đều bị cho là có tội, bị phạt tù hoặc phạt tiền”, ông Hiệp nói. Chín tháng sau, tòa Đồng Nai đưa ra xét xử 12 ngày, kết án 46 nông dân, tuyên phạt gần 140 năm tù. 27 bị cáo kháng án, cấp phúc thẩm y án. Gông cùm đã đeo vào tay, án tích đã đeo bám cuộc đời những nông dân lương thiện.
Donacoop không thấy bị nhắc tên. Chỉ Doãn Văn Hợp, tổ trưởng tổ đo vẽ Trung tâm kỹ thuật địa chính nhà đất tỉnh Đồng Nai, người được Dona.Coop thuê đo vẽ hiện trạng nghĩa địa, bị… xử lý kỷ luật cảnh cáo.
Bà lão mẹ của bị cáo Đỗ Phước Hậu (SN 1981, ngụ ấp Phước Hội), người bị tuyên án hơn sáu năm tù, sau này bị cho là “thắt cổ chết trong trại giam” kể lại: “Đêm ấy công an ập đến khi con tôi đang ôm đứa con trai nằm ngủ. Thằng nhỏ mới hơn hai tuổi bị gỡ khỏi tay cha, khóc lặng người. Công an còng tay con tôi đi không giải thích gì. Ngày tòa xử, chúng tôi có lên nhưng không được vào, có biết gì đâu”.
Vụ án không được công luận biết nhiều, chỉ một vài tờ báo đưa tin ngắn “xét xử 46 bị cáo gây rối đốt trụ sở xã”. Vụ án đã không trả lời được nguyên cớ sâu xa nhất: Ai là những kẻ chủ mưu kích động nông dân “gây rối”? Tại sao những nông dân hiền lành, chân chất, quanh năm “chân lấm tay bùn” với đồng ruộng, ao cá lại hành động như vậy? Tại sao dự án được mỹ miều gọi là “mang lại lợi ích về kinh tế, chính trị cho người dân xã Long Hưng” lại bị chính người dân xã này phản đối như vậy. Ai đã đẩy những nông dân lương thiện vào tù?
Vụ án không chỉ có những khúc mắc trên mà còn có dấu hiệu rất nhiều nông dân chịu án tù oan. Như trường hợp ông Trương Văn Công (SN 1962, ngụ ấp An Xuân). Bản KLĐT nêu nguyên văn hành vi của ông: “Tụ tập hô hào và đuổi đánh nhau tại UBND xã trong thời gian vụ án xảy ra”. Ông Công cho hay sự thật thì chỉ hiếu kỳ đến xem, thấy ngạc nhiên nên la “ớ ớ…” khi thấy bà chủ tịch xã bị người dân khiêng từ phòng làm việc ra ngoài do được dân yêu cầu ra ngoài đối thoại nhưng bà không chịu.
“Hôm 18/2/2009, tôi đang nằm ngủ thì nghe ầm ĩ mọi người đang tập trung ở trụ sở xã phản đối quẹt sơn lên mộ. Tôi chạy ra, đứng ngoài cổng, thấy bà chủ tịch bị khiêng ra. Nghe người la “ớ ớ” quá trời, lại thấy lạ quá, tôi cũng “ớ ớ” la lên. Đến rạng sáng 19/2/2009, tôi bị bắt giam. Người ta đổ tôi đuổi đánh cán bộ, công an, tuyên tôi một năm tù. Tôi không đánh ai cả, tôi chỉ la theo người dân”.
Thế nhưng nỗi oan như của ông Công vẫn chỉ là chuyện nhỏ so với bi kịch oan trái của một số khác trong 46 nông dân bị kết tội.
