Kể từ khi nhà nước dân chủ cộng hoà ra đời đến này đã có nhiều lần thay đổi Hiến Pháp.
Lần nào hiến pháp cũng thừa nhận những quyền cơ bản của công dân và quyền con người.
Trong các quyền cơ bản ấy có những quyền mà hầu như quốc gia nào cũng thừa nhận: Đó là quyền tự do ngôn luận, mưu cầu hạnh phúc, quyền sở hữu về nhà ở và tài sản, quyền tự do đi lại, học hành và quyền được có việc làm…
Tuy nhiên trên thực tế người dân muốn thực hiện các quyền cơ bản ấy bao giờ cũng bắt đầu bằng hai chữ ĐƠN XIN.
Đơn xin cấp sổ đỏ.
Đơn xin đi học.
Đơn xin cấp chứng minh thư.
Đơn xin việc làm.
Đơn xin đăng ký kết hôn…
Đơn xin…
Có Đơn xin ắt người ta sẽ hiểu người cho là được ban phát, người được cho phải hàm ơn.
Đã là đơn xin thì người dân phải đi xin cũng là bất đắc dĩ, cơ cực lắm rồi. Tại sao người dân phải đi xin? Nhà chức trách muốn quản lí phải cấp cho người dân các loại giấy tờ đó là việc đương nhiên.
Chính tư duy ban phát ơn huệ và nếp nghĩ phải hàm ơn là mảnh đất màu mỡ cho thói hống hách, cửa quyền, tham nhũng vặt… của phần lớn cán bộ công chức thực thi công vụ liên quan đến những quyền này.
Cách đây hơn chục năm ông chủ tịch phường tôi vốn là một tay cán bộ đoàn đi bộ đội về không xin được việc làm . Sống lâu lên lão làng cũng ngoi lên được chức chủ tịch phường. Ông này tính cách hách dịch lại hay chửi bậy.
Muốn chơi khăm ông ta một vố ,nhân có việc liên quan đến nhà chức trách tôi đặt tập hồ sơ lên mặt bàn và nói:
-Anh bán cho tôi con dấu .
Lẽ dĩ nhiên ông ta nổi khùng:
– Đm , mày ăn nói cẩn thận tao cho công an bắt bây giờ.
Tôi rất bình tĩnh:
– Anh có hiểu thế nào là quyền hạn không ? Quyền lực nào cũng đều có giới hạn nên gọi là quyền hạn.
Suy cho cùng tiền tôi không trao, cháo anh có múc không ?
Mà tiền tôi đã trao rồi đấy.
Mọi công dân với tư cách là người đóng thuế thông qua tiêu dùng hàng hoá ( thuế VAT) đã trả cho các anh tiền dịch vụ trả trước, các anh phải có trách nhiệm phục vụ lại.
Đuối lí anh ta quay ra vặn lại tôi:
– Thế mày bảo không gọi là đơn xin thì gọi là cái gì ?
Tôi vẫn ôn tồn:
– Các anh phải thay mẫu, gọi là cái TỜ KHAI.
Trở lại về mẫu đơn xin của các loại giấy tờ ,tôi nghĩ đã đến lúc phải thay đổi tư duy : chỉ coi người dân đơn thuần là đối tượng bị quản lý chứ không phải là trung tâm xã hội. Mục tiêu xây dựng một chính phủ kiến tạo lấy người dân, doanh nghiệp làm trung tâm chỉ có thể thành công khi thay đổi từ những điều tưởng như nhỏ bé nhất.
Chừng nào chúng ta không thay đổi tư duy, thói quen, nếp nghĩ và nhận thức của cán bộ công chức, của cả người dân thì mục tiêu đó còn trở nên rất xa vời.
