Gió Bấc
Trong phiên tòa xử vụ án chuyến bay giải cứu, nhiều tình tiết vui như vỡ tấu hài, các bị cáo cựu quan chức dạy dỗ đạo đức cho nhau, lẩy kiều, làm thơ, thậm chí còn chê cơ quan tố tụng phạm luật, lọt tội, cáo buộc oan sai.
Điều thú vị nhất là, hầu hết các bị cáo nhận hối lộ từ năm bảy tỷ đồng đến 42 tỷ đồng đều cho rằng đó chỉ là quà “cảm ơn”. Những bị cáo bị buộc tội đưa hối lộ đã đưa ra bằng chứng họ bị sách nhiễu, rúng ép, nếu không “cảm ơn” thì không được việc. Một cán bộ công an còn gợi ý thẳng thừng, phải thực hiện “cơ chế cảm ơn”.
Quả thật, “cảm ơn” đã thành cơ chế đặc thù của nhà nước Cộng sản Việt Nam nên quà “cảm ơn” tỉ tỉ đồng được trao công khai tại trụ sở làm việc của Bộ ngành, thậm chí chuyển qua tài khoản ngân hàng. “Cảm ơn” diễn ra từ Văn Phòng Chính Phủ, Công An, Ngoại Giao, Y Tế, Giao Thông Vận Tải đến lãnh đạo các địa phương Hà Nội, Quảng Nam. Nơi nào có liên quan, có thẩm quyền với công việc đều có “cảm ơn”.
Khi nhân tiền, Thứ Trưởng Bộ Ngoại giao, Phó Chủ Tịch UBND tỉnh Quảng Nam đều cho rằng, không chia tiền của ngân sách nhà nước là vô tội. Trần Văn Tân, cựu phó chủ tịch UBND tỉnh Quảng Nam, vô tư nhận 5 tỷ đồng tiền “cảm ơn” của Nguyễn Thị Thanh Hằng và Lê Hồng Sơn, lãnh đạo Công ty Bầu Trời Xanh. “Hằng có đưa quà cảm ơn cho bị cáo như kết luận điều tra và cáo trạng cáo buộc. Hằng đã đưa 9 lần, tổng cộng 5 tỷ đồng“.
“Bị cáo nhận thức đây là tiền doanh nghiệp không phải tiền ngân sách nên mới nhận. Sau lần nhận đầu tiên, bị cáo nghĩ sẽ trả lại cho chị Hằng. Nhưng thời gian trôi qua, công việc chống dịch nhiều, và muốn trả phải có thời hạn nhất định nên không trả lại. Bị cáo sai sót” (1).
Cựu Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Tô Anh Dũng thừa nhận, đã nhận hối lộ 21,5 tỷ đồng, cho rằng mình làm đúng nhiệm vụ được giao, tuy nhiên do nhận thức sai, nghĩ doanh nghiệp đến “cảm ơn” sau khi xong việc nên nhận tiền. (2).
Độc đáo nhất là Phạm Trung Kiên, thư ký Bộ Trưởng Y tế Đỗ Xuân Tuyên, đã nhận hối lộ hơn 180 lần với tổng số tiền là 42,6 tỉ đồng. Nhiều lần nhận tiền ở trụ sở Bộ Y tế, hoặc yêu cầu lãnh đạo các doanh nghiệp chuyển vào tài khoản ngân hàng của bà Nguyễn Bích Ng, (mẹ vợ Kiên).
Bị cáo Kiên khai phần lớn các lần nhận tiền đều là, sau khi doanh nghiệp được bị cáo hỗ trợ, nên sau đó họ chủ động gọi để xin số tài khoản “cảm ơn” (3).
Chỉ qua thực hiện công vụ xét duyệt thủ tục và cấp phép các chuyến bay giải cứu, các cựu quan chức đã được “cảm ơn” 161 tỷ đồng. Các bị cáo đều là đảng viên cao cấp, theo quy chế của đảng thì năm nào đảng viên cộng sản Việt Nam cũng phải đăng ký “học và làm theo lời dạy Hồ Chí Minh”, học tập rèn luyện đạo đức cách mạng, chống tự diễn biến, tự chuyển hóa. Việc dạy dỗ này như thế nào mà có thể yên lòng nhận “cảm ơn” mặn mòi như vậy?
Nguồn gốc sâu xa của chế độ cộng sản là áp đặt người dân trong cơ chế xin cho và sự kiêu ngạo ban ơn của đảng và nhà nước. Những công vụ, trách nhiệm của viên chức bộ máy nhà nước đều được sùng kính long trọng bằng sự ban ơn. Ngay trách nhiệm bảo hộ, đưa công dân ở nước ngoài hồi hương trong mùa dịch là trách nhiệm của mọi quốc gia, cũng được xem là sự ban ơn.
Không phải ngay trong lúc dịch bệnh, mà đến nay, khi sự việc vỡ lở thành đại án, tội ác vơ vét tiền dân trong dịch bệnh chất chồng như núi, thì báo CAND, cơ quan ngôn luận của Bộ Công An vẫn cao giọng ban ơn và răn đe những ý kiến phản biện:
“Trở lại vụ án, sau khi tổ chức giải cứu 30 công dân Việt Nam ở Vũ Hán, Trung Quốc về Việt Nam vào tháng 2/2020, với phương châm “không để ai bị bỏ lại phía sau”, đến tháng 4/2020, Chính phủ cho phép thực hiện các chuyến bay giải cứu theo hình thức công dân thuộc diện ưu tiên được về trên các chuyến bay do cơ quan Nhà nước phối hợp tổ chức thực hiện và cách ly. Sau khi tổ chức các chuyến bay thí điểm thành công, Chính phủ tiếp tục cho phép tổ chức các chuyến bay “combo” song song với các “chuyến bay giải cứu” đến hết tháng 1/2022.
Thực hiện chủ trương nêu trên của Đảng và Nhà nước, các cơ quan chức năng đã cấp phép và đã tổ chức được trên một nghìn chuyến bay đưa hơn 200 nghìn người dân từ 62 quốc gia, vùng lãnh thổ về nước. Việc tổ chức các chuyến bay cứu hộ này là thực hiện chủ trương nhân đạo, thể hiện sự quan tâm hàng đầu của Đảng và Chính phủ Việt Nam trong công tác bảo hộ công dân, mục đích cao nhất là bảo vệ an toàn tính mạng, sức khỏe cũng như tài sản cho người dân (4).
Trong dịch bệnh trách nhiệm nhà nước phải hồi hương mọi công dân có yêu cầu chứ sao lại là cho phép lại còn phân loại công dân thuộc diện ưu tiên. Chính việc đảng, chính phủ tự biến trách nhiệm phải làm, thành quyền cho phép, lại đặt ra tầng nấc công dân thuộc diện ưu tiên đã kích hoạt cho cơ chế xin cho và “cơ chế cám ơn” vận hành tác quái. Năm Bộ Ngành được giao nhiệm vụ lẽ ra hỗ trợ cho việc cứu hộ công dân, lại thành kẻ có toàn quyền xét duyệt cho hay không cho.
Các bị cáo quan chức này đã tận dụng quyền lực ấy để buộc các doanh nghiệp móc hầu bao thực hiện “cơ chế cám ơn”.
Theo kết luận điều tra, Phạm Trung Kiên là đầu mối tiếp nhận chuyển giao hồ sơ cấp phép trình thứ trưởng Bộ Y Tế, nhánh quyền lực quan trọng trong việc cấp phép, đã tiếp xúc, yêu cầu và thỏa thuận với các đại diện doanh nghiệp tham gia chuyến bay và các cá nhân có liên quan với chi phí từ 50 – 200 triệu/1 chuyến bay hoặc 500 nghìn đồng đến 2 triệu đồng/1 khách đối với chuyến bay combo và từ 7 đến 15 triệu đồng/1 khách đối với khách lẻ tùy theo từng thời điểm, để được Bộ Y tế chấp thuận chuyến bay hoặc chấp thuận cho khách lẻ được về nước.
Kiên còn cùng với Vũ Anh Tuấn (nguyên cán bộ Cục Quản lý Xuất nhập cảnh Bộ Công an), yêu cầu, gợi ý các doanh nghiệp liên hệ, chi tiền cho Kiên để được Bộ Y tế chấp thuận chuyến bay cũng như kịp trả lời các văn bản (5).
Trước tòa, nhiều bị cáo là giám đốc doanh nghiệp, đã khẳng định bị Kiên quát tháo, ra giá, thậm chí còn đe dọa “đã có chữ ký rồi nếu không có tiền sẽ không có con dấu”. Hầu hết giấy phép các chuyến bay đều chỉ cấp một hoặc hai ngày trước khi bay.
Nguyễn Thị Hương Lan, Cục trưởng Cục Lãnh sự Bộ Ngoại Giao, nhận hối lộ 32 lần, tổng 25 tỷ đồng, cùng các bị cáo thuộc Cục Lãnh sự, tạo thành nhóm lợi ích, gây khó khăn, nhũng nhiễu, không minh bạch, buộc doanh nghiệp chi tiền để được giải quyết thủ tục. Với doanh nghiệp chưa thỏa thuận đưa hối lộ, họ sẽ gây khó dễ dưới nhiều hình thức. Lan tự ý ra văn bản yêu cầu dừng triển khai chuyến bay khi doanh nghiệp đã bán hết vé và thuê máy bay; sát ngày bay mới thông báo, thay đổi kế hoạch bay, số hành khách, để doanh nghiệp “phải gặp chi tiền” (6).
Với các doanh nghiệp tổ chức chuyến bay, phải đầu tư vốn liếng, đặt chuyến bay, nơi cách ly, quan hệ với khách hàng, nếu bị chậm trễ sẽ mất lời, còn có nguy cơ phá sản. Họ buộc phải thực hiện “cơ chế cảm ơn” mà không có con đường nào khác.
Bị cáo Trần Thị Mai Xa, 35 tuổi, Giám đốc Công ty Masterlife, là một trong 23 lãnh đạo doanh nghiệp bị truy tố về tội đưa hối lộ. Để Masterlife được bay 18 chuyến, bà Xa chi hơn 8 tỷ đồng cho 8 quan chức bộ ngành.
Chiều 20/7, trong gần 10 phút tự bào chữa, bị cáo Xa 6 lần dùng từ “ấm ức” để nói về quá trình xin cấp phép. Theo đó, bị cáo Xa cho biết, đã mất 1,5 tỷ đồng tiền đặt cọc khách sạn làm địa điểm cách ly nhưng cuối cùng chuyến bay bị từ chối, phải bán nhà trả nợ.
Vào cuối tháng 6/2021 hai ngày trước khi bay, hồ sơ của bà vẫn chưa được chấp thuận. “Rất sốt ruột, bị cáo gọi điện hỏi bộ phận bảo hộ công dân của Cục Lãnh sự, được trả lời ‘có chút vướng mắc bên Cục Xuất nhập cảnh, Bộ Công an’ và dặn sang đó xem thế nào“, bà Xa trình bày.
Bà được chuyên viên Cục Xuất nhập cảnh Vũ Sỹ Cường cho biết, hồ sơ của Masterlife bị từ chối vì: “Sếp không biết doanh nghiệp em là ai”. Cường khuyên: “Để giải quyết nhanh, em nên làm theo ‘cơ chế cảm ơn‘ đi, nếu không kịp sẽ khó lắm”. Bị cáo như chim gặp cành cong, không còn nhà để bán nữa, phải tìm cách xoay tiền thực hiện “cơ chế cảm ơn”.
Giải thích việc Masterlife bị xác định là doanh nghiệp chi tiền nhiều thứ 6 trong vụ án, giám đốc Xa cho rằng, do “thông lệ buộc phải theo”, “lần đầu đã bị ép đưa rồi, lần sau cứ thế phải đưa” (7).
Điều tệ hại hơn nữa là ngay trước tòa, khi tự bào chữa hay nói lời sau cùng, Tô Anh Dũng, Phạm Trung Kiên, Nguyễn Thị Hương Lan và tất cả các bị cáo là quan chức không có chút thành tâm hối hận trước hành vi tàn ác của họ với đồng bào của mình. Những người khốn khó trong dịch bệnh phải vay mượn, vét mót để chi trả khoản phí cắt cổ cho chuyến bay giải cứu. Họ trân tráo, dối trá chối tội, liệt kê công vụ như một loại thành tích xin ân giảm tội với đủ thứ điều kiện khó khăn, nghe rất nực cười. Nguyễn Thị Hương Lan than nghèo, trong khi giá trị tổng tài sản kê biên lên đến 51 tỷ đồng.
“Ngạo nghễ” hơn nữa, Trần Văn Dự, cựu Phó cục trưởng Xuất nhập cảnh, bị cáo buộc nhận hối lộ 6,7 tỷ đồng, tự bào chữa cho rằng, không yêu cầu doanh nghiệp đưa tiền, việc nhận hối lộ là “thụ động” nên coi như “tôi số đen”. Dụ kể rằng, khi bị bắt, đã gọi về dặn vợ chuẩn bị 3 tỷ đồng và coi như “anh nghỉ dưỡng một thời gian rồi về” (8).
Người ta thường lưu truyền câu nói được cho là của Marx: “Chỉ có súc vật mới có thể quay lưng lại nỗi đau khổ của đồng loại mà chăm lo riêng cho bộ lông của mình…”. Nếu vậy, súc vật còn kém tàn nhẫn hơn các quan chức nhà sản một bậc rất xa. Súc vật chỉ quay lưng mà không biết tận dụng cơ hội đau khổ của đồng bào để hút máu, bóp cổ, vắt tiền của đồng bào.
Nhưng suy cho cùng, cả những bị cáo quan chức này cũng chưa phải là chính phạm của đại án tham nhũng, hối lộ trong “chuyến bay giải cứu”. Nói cách khác, họ chỉ là hệ quả phái sinh tất yếu của cơ chế xin – cho, “cơ chế cám ơn” mà đảng cộng sản đã tạo ra và nuôi dưỡng.
Còn độc tài đảng trị, còn trò hề “công cuộc đốt lò”, thì tham nhũng, hối lộ còn sinh sôi, không thua ruồi nhặng.
Chú thích:
5- https://congly.vn/cuu-thu-ky-cua-thu-truong-bo-y-te-nhan-tien-hoi-lo-qua-tai-khoan-me-vo-372940.html
7- https://vnexpress.net/bi-cao-khai-am-uc-khi-bi-ep-dua-tien-trong-vu-chuyen-bay-giai-cuu-4631793.html
