Cù Tuấn
– Cù Tuấn dịch tin Reuters
WASHINGTON, ngày 23 tháng 9 (Reuters) – Chính quyền Biden đang đàm phán với Việt Nam về thỏa thuận chuyển giao vũ khí lớn nhất trong lịch sử giữa các đối thủ thời Chiến tranh Lạnh, theo hai người quen thuộc với một thỏa thuận có thể khiến Trung Quốc khó chịu và gạt Nga ra ngoài.
Một gói thầu có thể được hoàn thành trong năm tới, có thể hoàn thiện mối quan hệ đối tác mới được nâng cấp giữa Washington và Hà Nội với việc bán một phi đội máy bay chiến đấu F-16 của Mỹ khi quốc gia Đông Nam Á này phải đối mặt với căng thẳng với Bắc Kinh ở Biển Đông đang tranh chấp, theo một nguồn tin.
Thỏa thuận này vẫn đang ở giai đoạn đầu, với các điều khoản chính xác vẫn chưa được thống nhất và có thể không đạt được sự đồng thuận. Nhưng đó là chủ đề chính của quan hệ Việt-Mỹ, nội dung đàm phán chính thức tại Hà Nội, New York và Washington trong tháng qua.
Washington đang xem xét cơ cấu các điều khoản tài chính đặc biệt cho các thiết bị đắt tiền có thể giúp Hà Nội đang thiếu tiền mặt thoát khỏi sự phụ thuộc truyền thống vào vũ khí giá rẻ do Nga sản xuất, theo một nguồn tin khác giấu tên.
Người phát ngôn của Nhà Trắng và Bộ Ngoại giao Việt Nam đã không trả lời yêu cầu bình luận.
“Chúng tôi có mối quan hệ an ninh rất hiệu quả và đầy hứa hẹn với chính phủ Việt Nam và chúng tôi nhận thấy sự quan tâm của họ đối với một số hệ thống của Mỹ, đặc biệt là bất kỳ thứ gì có thể giúp họ giám sát tốt hơn lĩnh vực hàng hải của mình, có thể là máy bay vận tải và một số nền tảng khác”, một chuyên gia cho biết.
“Một phần trong những gì chúng tôi đang thực hiện trong nội bộ khi chính phủ Hoa Kỳ đang sáng tạo về cách chúng tôi có thể cố gắng cung cấp các lựa chọn tài chính tốt hơn cho Việt Nam để mang lại những thứ thực sự hữu ích cho họ.”
Một thỏa thuận vũ khí lớn giữa Mỹ và Việt Nam có thể khiến Trung Quốc, nước láng giềng lớn hơn của Việt Nam, vốn đang cảnh giác với những nỗ lực của phương Tây nhằm gây khó dễ cho Bắc Kinh. Tranh chấp lãnh thổ âm ỉ kéo dài giữa Việt Nam và Trung Quốc đang nóng lên ở Biển Đông và giải thích tại sao Việt Nam đang tìm cách xây dựng hệ thống phòng thủ trên biển.
Jeffrey Ordaniel, phó giáo sư nghiên cứu an ninh quốc tế tại Đại học Quốc tế Tokyo và là giám đốc an ninh hàng hải tại Pacific Forum International, một tổ chức tư vấn, cho biết: “Họ đang phát triển khả năng phòng thủ bất đối xứng, nhưng (muốn) làm như vậy mà không gây ra phản ứng từ Trung Quốc. Đó là một hành động cân bằng tinh tế.”
Ordaniel cho biết Washington nên chuyển số tiền dành riêng để tài trợ cho quân đội ở Trung Đông sang khu vực Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương “để các đối tác như Việt Nam, Philippines và Đài Loan có thể mua được vũ khí mà họ cần để chống lại Bắc Kinh”.
Chính quyền Biden cho biết họ đang cố gắng cân bằng cạnh tranh địa chính trị với Trung Quốc, bao gồm cả ở Thái Bình Dương, và xử lý một cách có trách nhiệm mối quan hệ giữa hai siêu cường.
Đầu tháng này, Việt Nam đã nâng Washington lên vị thế ngoại giao cao nhất của Hà Nội, cùng với Trung Quốc và Nga, khi Tổng thống Mỹ Joe Biden đến thăm nước này.
Bước ngoặt ngoại giao này đánh dấu một bước chuyển hướng rõ ràng gần nửa thế kỷ sau khi Chiến tranh Việt Nam kết thúc.
Kể từ khi lệnh cấm vận vũ khí được dỡ bỏ vào năm 2016, xuất khẩu quốc phòng của Mỹ sang Việt Nam chỉ giới hạn ở các tàu tuần duyên và máy bay huấn luyện, trong khi Nga cung cấp khoảng 80% kho vũ khí của nước này.
Việt Nam chi khoảng 2 tỷ USD mỗi năm để nhập khẩu vũ khí và Washington lạc quan rằng về lâu dài, họ có thể chuyển một phần ngân sách đó sang vũ khí từ Mỹ hoặc các đồng minh và đối tác của Mỹ, đặc biệt là Hàn Quốc và Ấn Độ.
Chi phí vũ khí của Mỹ là một trở ngại lớn, cũng như việc đào tạo về thiết bị, và là một trong những lý do khiến nước này mua ít hơn 400 triệu USD vũ khí của Mỹ trong thập kỷ qua.
Quan chức Mỹ nói: “Các quan chức Việt Nam nhận thức rõ rằng họ cần phải phân tán nguồn lực. Chúng ta cần đi đầu trong việc giúp Việt Nam đạt được những gì mình cần”.
Trong khi đó, cuộc chiến ở Ukraine đã làm phức tạp thêm mối quan hệ lâu đời của Hà Nội với Matxcơva, khiến cho việc mua vật tư và phụ tùng cho vũ khí do Nga sản xuất trở nên khó khăn hơn. Tuy nhiên, Việt Nam cũng đang tích cực đàm phán với Matxcơva về một thỏa thuận cung cấp vũ khí mới có thể gây ra các lệnh trừng phạt của Mỹ, Reuters đưa tin.
