Bộ trưởng Quốc phòng Trung Quốc Lý Thượng Phúc đã đột ngột rút khỏi cuộc họp với các lãnh đạo quốc phòng Việt Nam vào tuần trước, ba quan chức nắm trực tiếp về vấn đề này cho biết, trong bối cảnh có những câu hỏi về sự biến mất của ông Lý trước công chúng suốt hơn hai tuần.
Ông Lý, 65 tuổi, theo lịch trình sẽ dự cuộc họp thường niên về hợp tác quốc phòng do Việt Nam tổ chức tại biên giới với Trung Quốc vào ngày 7-8/9 nhưng cuộc họp đã bị hoãn lại sau khi Bắc Kinh nói với Hà Nội vài ngày trước cuộc gặp rằng bộ trưởng Lý có ‘vấn đề sức khỏe’, hai quan chức Việt Nam cho biết.
Việc hủy bỏ họp đột ngột của ông Lý diễn ra sau khi Trung Quốc thay thế Bộ trưởng Ngoại giao Tần Cương hồi tháng Bảy sau một thời gian dài vắng mặt trước công chúng và việc cải tổ ban lãnh đạo Lực lượng Tên lửa tinh nhuệ của Giải phóng Quân Nhân dân Trung Quốc trong những tháng gần đây, những động thái đã đặt ra câu hỏi về việc ra quyết định của giới lãnh đạo Trung Quốc.
Ông Lý được bổ nhiệm hồi tháng Ba. Ông được các nhà ngoại giao và các nhà quan sát theo dõi chặt chẽ bởi vì, cũng như ông Tần, ông là một trong năm Ủy viên Quốc vụ viện của Trung Quốc, vốn có cấp bậc cao hơn bộ trưởng thông thường trong nội các.
Một quan chức Mỹ nói với điều kiện giấu tên rằng Washington đã biết về các cuộc họp bị hủy bỏ của ông Lý ở Việt Nam.
Sự vắng mặt kéo dài của ông Lý trước công chúng đã thu hút một số lời bình luận. Đại sứ Mỹ tại Nhật Bản Rahm Emanuel viết trên X hôm 8/9: “Đầu tiên, Ngoại trưởng Tần Cương mất tích, sau đó đến lượt các tư lệnh Lực lượng Tên lửa mất tích, và bây giờ Bộ trưởng Quốc phòng Lý Thượng Phúc đã không xuất hiện trước công chúng trong hai tuần. Ai sẽ thắng trong cuộc đua mất việc này? Thanh niên Trung Quốc hay nội các của ông Tập Cận Bình?”
Khi được hỏi về bình luận này của ông Emanuel, phát ngôn nhân Bộ Ngoại giao Trung Quốc nói với các phóng viên rằng bà ‘không biết có chuyện gì’.
Ông Lý được nhìn thấy lần cuối ở Bắc Kinh hôm 29/8 khi có bài phát biểu chủ đề tại một diễn đàn an ninh với các nước châu Phi. Trước đó, ông đã có các cuộc gặp cấp cao trong chuyến công du tới Nga và Belarus.
Bộ trưởng Quốc phòng Trung Quốc chịu trách nhiệm chính về ngoại giao quốc phòng và không chỉ huy các lực lượng chiến đấu. Ông ít nổi bật trước công chúng hơn so với bộ trưởng ngoại giao, người thường xuyên xuất hiện trên truyền thông nhà nước.
“Sự biến mất của ông Lý, ngay sau ông Tần, cho thấy nền chính trị tinh hoa của Trung Quốc bí ẩn như thế nào với thế giới bên ngoài,” Alfred Wu, phó giáo sư tại Trường Chính sách công Lý Quang Diệu ở Singapore, nói.
“Trung Quốc dưới thời Tập Cận Bình đơn giản là không cảm thấy cần phải giải thích với thế giới.”
Ông Lý đã bị Mỹ trừng phạt hồi năm 2018 vì đã mua vũ khí từ nhà xuất khẩu vũ khí lớn nhất của Nga, Rosoboronexport.
Vào năm 2016, ông Lý được bổ nhiệm làm phó tư lệnh Lực lượng Hỗ trợ Chiến lược mới của quân đội – lực lượng tinh hoa có nhiệm vụ đẩy nhanh việc xây dựng năng lực chiến tranh không gian và không gian mạng. Sau đó, ông đứng đầu bộ phận mua sắm của quân đội từ năm 2017 cho đến khi trở thành Bộ trưởng Quốc phòng.
Cập nhật về Bộ trưởng Quốc phòng Trung Quốc Lý Thượng Phúc
Hôm nay các tờ báo quốc tế lớn The Financial Times, The Washington Post, The Wall Street Journal đều đưa tin Lý Thượng Phúc bị điều tra. The Wall Street Journal cho hay Lý bị tạm giữ để thẩm vấn vào tuần trước.
Ông Tần Cương (Ngoại trưởng), ông Ngô Chính Long (Tổng Thư ký Quốc vụ viện) và Thượng tướng Lý Thượng Phúc (Bộ trưởng Quốc Phòng) tuyên thệ nhậm chức trước Quốc hội Trung Quốc vào hôm nay 12/03 (từ trái sang phải)
Hãng Reuters cũng tiết lộ ngoài Lý, còn có 8 quan chức thuộc Cục Phát triển trang bị cũng bị điều tra liên quan đến hoạt động mua sắm. Cục Phát triển trang bị là nơi Lý từng giữ chức cục trưởng trong giai đoạn 2017 – 2022 trước khi được đề bạt vào quân ủy trung ương và giữ chức bộ trưởng quốc phòng.
Theo thông tin trước đây thì cuộc điều tra tập trung vào giai đoạn 2017 – 2022. Vì vậy, Phó chủ tịch thứ nhất của Quân ủy trung ương Trương Hựu Hiệp có thể chưa bị dính líu. Trương vẫn xuất hiện cùng Tập Cận Bình cách đây mấy ngày.
Tuy nhiên, vụ án xảy ra ở Cục Phát triển trang bị, nơi Trương cũng từng giữ chức cục trưởng tiền nhiệm của Lý, nên Trương có thể không khỏi bị liên đới trách nhiệm. Dù không bị điều tra thì có thể cũng sẽ bị kỷ luật mức độ nào đó. Hoặc đích ngắm cuối cùng của cuộc điều tra này chính là Trương Hựu Hiệp.
Với việc bị điều tra và khả năng cao là đã bị cách chức, Lý là bộ trưởng quốc phòng đương nhiệm đầu tiên bị phế kể từ thời Bành Đức Hoài và Lâm Bưu, gợi nhớ lại thời kỳ hỗn loạn của Cách mạng văn hóa ở Trung Quốc.
