Hôm 13.3, Hạ viện Mỹ đã công bố kết quả bỏ phiếu với tỷ lệ 352 đồng ý – 65 phản đối để thông qua dự luật nhằm buộc tập đoàn ByteDance (Trung Quốc) thoái vốn khỏi TikTok, hoặc ứng dụng chia sẻ video ngắn nổi tiếng đối mặt với lệnh cấm hoạt động ở Mỹ.
Dự luật cho ByteDance (chủ sở hữu TikTok) khoảng 6 tháng để thoái vốn, hiện được chuyển đến Thượng viện, nơi các nhà lãnh đạo đảng Dân chủ và đảng Cộng hòa đã gửi những tín hiệu trái chiều về việc liệu họ có ủng hộ nó hay không. Thượng nghị sĩ Rand Paul, đảng viên Cộng hòa ở bang Kentucky, nói rằng ông sẽ ngăn chặn những nỗ lực nhất trí thông qua dự luật.
Tổng thống Mỹ Joe Biden tuần trước cho biết sẽ ký dự luật thành luật nếu nó được cả Hạ viện và Thượng viện thông qua.
Mike Gallagher, Chủ tịch Ủy ban Cạnh tranh chiến lược Mỹ – Trung của Hạ viện (thuộc đảng Cộng hòa) và Dân biểu Raja Krishnamoorthi (đảng viên đảng Dân chủ hàng đầu) nằm trong số hơn 12 nhà làm luật Mỹ giới thiệu dự luật này hôm 5.3.
Được tiến hành bỏ phiếu nhanh chóng, dự luật này thiết lập một quy trình để Tổng thống Mỹ chỉ định các ứng dụng khác do “các quốc gia đối địch nước ngoài” kiểm soát phải đối mặt với những hạn chế đối với hoạt động ở Mỹ.
Các nhà làm luật đã bày tỏ lo ngại về khả năng TikTok giám sát, thao túng người Mỹ thông qua việc thu thập dữ liệu cá nhân và sửa đổi thuật toán của họ.
TikTok lập luận rằng những nỗ lực hạn chế này sẽ cản trở quyền tự do ngôn luận của 170 triệu người Mỹ sử dụng nền tảng video ngắn. Ông Trump muốn lấy lòng số người này và nhà tài trợ lớn cho ông có cổ phần trong ByteDance nên ông Trump phản đối cấm TikTok.
Trước đây với Dự án Texas, kế hoạch trị giá 1,5 tỉ USD sẽ trao quyền điều hành các hoạt động của TikTok tại Mỹ cho một hội đồng gồm ba người do CFIUS lựa chọn. Hội đồng đó sẽ điều hành một công ty con có tên US Data Security, nơi sẽ xử lý tất cả chức năng quan trọng của ứng dụng này tại Mỹ, bao gồm dữ liệu người dùng, kỹ thuật, bảo mật và kiểm duyệt nội dung.
Thế nhưng, các nhà làm luật Mỹ vẫn không bị thuyết phục, nói với Shou Zi Chew (Giám đốc điều hành TikTok) rằng chỉ có lệnh cấm hoặc thoái vốn mới được chấp nhận.
Luật an ninh quốc gia của Trung Quốc có thể yêu cầu dữ liệu từ các ứng dụng phải được chuyển giao theo yêu cầu từ các cơ quan chính phủ, dù TikTok khẳng định chưa cung cấp dữ liệu người dùng Mỹ cho chính phủ Trung Quốc.
Đáp lại những lo ngại về quyền tự do ngôn luận từ các nhà phê bình, Mike Gallagher đã nhiều lần lập luận rằng dự luật của ông không phải là lệnh cấm TikTok mà nhằm mục đích buộc phải thay đổi quyền sở hữu ứng dụng.
Tuy nhiên, các nhà phân tích nói rằng dự luật này thực sự hoạt động như một lệnh cấm vì các quy định của chính phủ Trung Quốc ngăn cản việc xuất khẩu phần mềm, gồm cả thuật toán đóng vai trò là công cụ đề xuất của TikTok.
Bộ Thương mại Trung Quốc năm ngoái tuyên bố “kiên quyết phản đối” việc ép buộc bán TikTok.
Chuyên nghiên cứu về Trung Quốc và chính sách công nghệ, Paul Triolo nói thêm rằng luật an ninh quốc gia của Trung Quốc quá mơ hồ để kết luận rằng các công ty có trụ sở tại nước này phải giao dữ liệu theo yêu cầu từ chính phủ.
Vào tháng 3.2023, một nhóm thượng nghị sĩ lưỡng đảng do Mark Warner, đảng viên Dân chủ ở bang Virginia, đứng đầu đã thúc đẩy một nỗ lực được Nhà Trắng hỗ trợ nhằm trao cho chính quyền Biden những quyền lực mới nhằm hạn chế các công nghệ gây ra rủi ro an ninh quốc gia. Những lời chỉ trích của lưỡng đảng đã cản trở dự luật được nhắm mục tiêu rộng rãi, vốn không đề cập đích danh đến TikTok, nhưng có thể sẽ ảnh hưởng đến khả năng hoạt động của ứng dụng này ở Mỹ.
Một số thượng nghị sĩ vẫn chưa đưa ra quyết định về nỗ lực hạn chế TikTok gần đây nhất.
Lindsey Graham, đảng viên Cộng hòa ở bang Nam Carolina, cho biết hôm Chủ nhật rằng ông bối rối về dự luật của Mike Gallagher. Cùng ngày, Marco Rubio, đảng viên Cộng hòa ở bang Florida, nói ông vẫn cần đọc dự luật trước khi quyết định.
Mark Warner, Chủ tịch Ủy ban Tình báo thuộc Thượng viện, nói rằng TikTok đặt ra mối đe dọa an ninh quốc gia nhưng không thể hiện sự ủng hộ với nỗ lực hiện tại của Hạ viện. Maria Cantwell, đảng viên Dân chủ ở bang Washington – Chủ tịch Ủy ban Thương mại thuộc Thượng viện, cho biết bà ủng hộ các luật khác để quản lý các ứng dụng.
Hôm 11.3, cựu Tổng thống Donald Trump đã nhắc lại sự phản đối mới của ông với lệnh cấm TikTok, điều mà ông đã nói rõ tuần trước. Giờ đây, ông Trump lập luận rằng lệnh cấm sẽ chỉ làm tăng thêm sức mạnh cho Facebook, đối thủ cạnh tranh với TikTok.
“Tôi không muốn làm cho Facebook trở nên to lớn gấp đôi. Nếu bạn cấm TikTok thì Facebook và những công ty khác, nhưng chủ yếu là Facebook, sẽ được hưởng lợi lớn. Và tôi nghĩ Facebook đã rất không trung thực”, ông Trump nói với đài CNBC hôm 11.3.
HÌNH ẢNH JOE RAEDLE / GETTY
Ông Trump xác nhận gần đây đã gặp Jeff Yass, nhà đầu tư sở hữu công ty Susquehanna International Group có cổ phần tại ByteDance, theo CNBC. Thế nhưng, cựu Tổng thống Mỹ cho biết họ không nói về TikTok. Quyền lợi cá nhân đặt lên trên lợi ích an ninh quốc gia như một số người nói về ông cựu tổng thống Trump, TikTok là một trong những vụ đó, trước đây ông đã hai lần từ chối đến Ukraine mà tổng thống Ukraine đích thân mời. Ông từ chối thăm Ukraine với sự biện minh là xung đột lợi ích với Biden? Lợi ích gì ở đây mà xung đột? ngoài lợi ích chung là giúp họ đánh đuổi kẻ thù xâm lược Nga ra khỏi đất nước.
Ông Trump trước đây chỉ trích mạnh mẽ Meta Platforms vì bị chặn quyền truy cập Facebook và Instagram. Trước đó, Meta Platforms còn xóa hai bài đăng của ông Trump trong cuộc bạo loạn ở Điện Capitol Mỹ ngày 6.1.2021. Tài khoản Facebook và Instagram của cựu Tổng thống Mỹ được Meta Platforms khôi phục vào tháng 2.2023.
Chưa thể biết kết quả cuối cùng của dự luật này sẽ đi đến đâu, nhưng trước hết nó đã vượt qua cửa ải của Hạ viện họ đã làm điều ngược lại ý muốn của ông Trump.
