Lý Xuân Hải
5.
Vài góp ý rất cá nhân. Ai thấy phải thì xét, sai thì vứt sọt rác, tự làm tự chịu trách nhiệm.
a. Góp ý thứ 1: Luật hoá việc nghiêm cấm rủ rê, xúi giục, lôi kéo, gạ gẫm công khai diện rộng các nhà đầu tư không chuyên nghiệp (và cũng cần định nghĩa lại khái niệm nhà đầu tư chuyên nghiệp) đầu tư vào các loại chứng khoán bao gồm cổ phiếu, trái phiếu.
b. Góp ý thứ 2: Kiểm soát việc đại chúng hoá ở thị trường thứ cấp tất cả các loại chứng khoán bao gồm trái phiếu chứ không chỉ cổ phiếu các công ty đại chúng. Giám sát các công ty đại chúng chặt hơn chút nữa.
c. Góp ý thứ 3: Thành lập “Quỹ bình ổn Trái phiếu” do bộ BTC quản lý. Các TCPH trái phiếu cần đóng vào Quỹ này tuỳ rủi ro của TP một khoản phí ví dụ như từ 0,5%-1%-2% tổng khối lượng phát hành. Quỹ này dùng để chi trả một số lượng tiền tối đa nào đó cho mỗi trái chủ ở mỗi đợt phát hành chứ không phải toàn bộ giá trị trái chủ nắm giữ, ví dụ như 300-500 triệu, khi TCPH mất khả năng chi trả. Một cách làm tương tự Quỹ Bảo hiểm Tiền gửi của ngành ngân hàng.
d. Góp ý thứ 4: Để dập đám cháy lớn hãy chia thành nhiều đám cháy nhỏ. Sức ai mạnh thì dập đám cháy to, sức ai yếu dập đám cháy nhỏ. “Rút củi đáy nồi” kèm “Chia để trị” có lẽ là phương án khả thi. Vụ Dệt Nam Định (thành công) hay Vinashin (thất bại) có lẽ là case study không tồi.
Chỉ xin hạn chế tối đa “phong sát” doanh nghiệp. Bởi nếu mục tiêu là lành mạnh hóa thị trường thì vấn đề không phải, không chỉ ở doanh nghiệp.
Vấn đề lớn sẽ trở thành không lớn nếu DN hay thị trường lớn lên hoặc chia vấn đề lớn thành nhiều vấn đề nhỏ và giải quyết từng vấn đề nhỏ một tùy theo sức của mình. Mỗi trường hợp đòi hỏi giải pháp riêng.
Tất nhiên thực hiện không hề dễ dàng. Vì đau lắm. Nhưng trên đời này cái gì chả có giá của nó.
e. Góp ý thứ 5: Khu trú vấn đề TPDN xấu hiện nay không cho lây lan sang các lĩnh vực khác. Cẩn thận không dùng cái sai lớn hơn để sửa cái sai nhỏ.
– Về thổng thể theo tính toán của tôi từ góc độ hệ thống và toàn thị trường, căn cứ các số liệu tương đối đáng tin cậy và tính toán tương đối cẩn trọng để lượng hoá rủi ro, tín dụng BĐS và TPDN sẽ không gây mất an toàn hệ thống ngân hàng làm bất ổn xã hội. Nếu được nhà nước hỗ trợ thủ tục thì ngành ngân hàng chắc sẽ ổn nếu kịch bản xử lý không quá phi thị trường.
Dù với một số chủ NHTM, một số trái chủ và một số đơn vị phát hành thì có thể là thảm hoạ nhưng họ không phải toàn bộ thị trường!
– Hiện nghe nói một số TCPH được yêu cầu mua lại TP trước hạn. Nguồn từ đâu khi dự án chưa xong, thị trường thì đóng băng… nếu không từ ngân hàng? Nếu từ ngân hàng thì room tín dụng sẽ lại chảy vào đó hết mà không tới doanh nghiệp khác. Tiền như nước có nhiều đường thông không ngăn được đâu.
Ép Ngân hàng mua lại thiếu cơ chế phù hợp coi chừng lại chuẩn bị hóng các án ngân hàng liên quan tín dụng đáo nợ Trái phiếu! Được mỗi cái là số lượng giảm: từ nhiều chục ngàn trái chủ chuyển sang dăm ba chục chủ tớ ngân hàng và TCPH.
Xã hội có lại “mừng vui” lò củi lửa ngân hàng?
– Một số DN BĐS đang gạ nhà đầu tư nhận nhà thay tiền. Tốt thôi nếu nhà hay đất đủ yếu tố pháp lý. Nếu các trái chủ nhận hàng không đủ pháp lý thì còn lâu mới giao dịch mua bán, xác lập sở hữu được. Khi ấy với nhà nước các cơn đau đầu gây ra bởi hàng nhiều chục ngàn trái chủ sẽ chuyển sang bởi nhiều chục ngàn gia đình đòi cấp giấy sở hữu BĐS chưa hoàn thiện pháp lý. Quá trình đại chúng hoá TPDN sẽ chuyển sang thành đại chúng hoá BĐS dở dang thiếu yếu tố pháp lý.
Chả biết cái nào làm nhẹ cơn đau đầu hơn nhỉ?
f. Góp ý thứ 6: Các bên nên bằng mọi cách đạt được thoả thuận dân sự một cách văn minh, đúng luật và nhà nước hạn chế hình sự hóa. Biện pháp hình sự chỉ giải quyết được một phần câu chuyện và quyền lợi trái chủ cuối cùng vẫn phần dân sự của bản án hình sự.
Dân sự mới là lợi ích cốt lõi của mọi người.
Tạo thanh khoản có thể là thị trường mua bán TPDN thứ cấp có tổ chức, minh bạch và “nhà cầm cái – Market makers” là các định chế đầu tư, mua bán nợ chuyên nghiệp. Giá mua bán hoàn toàn thị trường, theo rủi ro.
Cũng nên tránh giải quyết tranh chấp theo kiểu “ăn vạ” người “có tóc” nếu không chỉ ra trách nhiệm cụ thể của họ: Điều nào? Khoản nào? Luật/Quy định nào?
“Ăn vạ” đông người sẽ tạo cảm giác bất an cho nhà quản lý thị trường. Thúc họ phải mạnh tay hình sự hoá nhằm trấn áp, tránh bất ổn xã hội.
Cứ ầm ỹ cả lên dưới sức ép đám đông có thể, có thể thôi, cuối cùng, cùng lắm lại quy trách nhiệm vài cá nhân trên răng dưới dép, vài con dê tế thần vào tù, mèo vẫn hoàn mèo và tiền trái phiếu vẫn hoàn tiền âm phủ.
Đó là điều trái chủ muốn??? Không có gì tệ hơn!
Và hoàn toàn có thể khi đám đông đang chạy theo những lời kêu gào cảm xúc kiểu “ăn vạ” ồn ào thì có những trái chủ khôn ngoan đang lẳng lặng hành động và bằng cách nào đó DN đang bán, chuyển nhượng tài sản hay trả tiền TP cho ai đó sau cú điện thoại lạnh lùng từ đâu đó!!! Quyền lợi trái chủ đang bị thu hẹp mà không biết.
Để thoả thuận nên thế nào?
a. Trước hết các trái chủ cần hành xử khôn khéo và thông minh trong khuôn khổ luật hiện hành để tự bảo vệ mình. Đến lúc này cảm xúc vô ích. Phải hiểu và làm theo luật thôi. Cũng đừng tranh luận luật tốt hay xấu… hãy hiểu đầy đủ luật và dùng luật bảo vệ mình tối đa.
Nếu đang có vụ điều tra hình sự với tổ chức phát hành thì dân sự chờ hình sự. Và bản án hình sự có phần dân sự trong hình sự. Các Trái chủ hãy tự biết bảo vệ quyền lợi của mình, chủ động tham gia quá trình tố tụng với tư cách bị hại hay bên quyền lợi nghĩa vụ liên quan.
Nếu chỉ là tranh chấp dân sự: hãy đàm phán thẳng thắn ngay và luôn. Nếu cần kiện ra tòa/trọng tài. Kiện ra tòa là cách ứng xử văn minh và hiệu quả nhất với dân thường chúng ta lúc này.
b. Dù đó là hình sự hay dân sự thì phải xác định nguồn chi trả duy nhất là Tổ chức phát hành (TCPH) với Tài sản họ sở hữu, dòng tiền họ tạo ra, khả năng vay tái cơ cấu và đơn vị bảo lãnh thanh toán (nếu có).
Các trái chủ, chủ nợ cần xác định: Các tài sản – dòng tiền đó là gì? Nguồn thu có những gì? Ai đang quản lý? Giá trị bao nhiêu? Giấy tờ sở hữu đầy đủ không?
Với các TPDN có TSĐB các trái chủ cần biết thêm: TSĐB là gì? Thủ tục thực hiện đầy đủ chưa? (thủ tục thiếu sẽ làm việc thanh lý tài sản rất khó khăn).
Tóm lại tài sản của Doanh nghiệp là sống còn để trả nợ. Không nhà nước nào đứng ra trả hộ đâu. Hãy kiểm tra giám sát chặt tài sản TCPH kể cả đang có án hình sự.
c. Trước mắt hãy cùng nhau tập trung giám sát việc quản lý tài sản đảm bảo cũng như tài sản không đảm bảo cho TP và các loại dòng tiền của Doanh nghiệp! Tất cả chúng là nguồn trả nợ đấy.
Kiểm tra xem có các giao dịch tài sản bất thường nào sau lưng quý vị không! Các dòng tiền có về và đi hay không, ở đâu khi nào? Có việc chuyển nhượng TP mà nguồn tiền mua liên quan tiền Trái phiếu của quý vị không? v.v và v.v Kiểm soát được tài sản và dòng tiền là kiểm soát được cơ hội thu nợ, ít ra một phần, không mất hết. Kể cả khi DN phá sản.
d. Hãy thuê người biết làm.
Các trái chủ nên hợp sức với nhau thuê luật sư, tư vấn chuyên nghiệp, có kinh nghiệm thực chiến giúp quý vị, và tránh xa đám tư vấn sách vở. Mỗi người thì khó nhưng với nhiều nhiều tỷ TPDN đang gặp khó thì số tiền ấy chả là bao nhiêu.
Các TCPH nên ủng hộ vì khi ấy sẽ có cơ hội đàm phán với người biết việc, tỉnh táo và chuyên môn cao thay vì với đám đông khó kiểm soát cảm xúc và hay khóc.
e. Các TCPH cần thẳng thắn đối thoại, xử lý vấn đề một cách chuyên nghiệp và cũng nên biết cách thuê tư vấn. Chủ DN có thể chịu phá sản nhưng hãy phá sản một cách tử tế để Doanh nghiệp tồn tại. Sau đó cơ hội làm lại vẫn còn nếu không bị hình sự hoá. Cũng đừng để như Lehman Brothers: ông chủ DN cố cào cấu giữ để rồi cả chủ lớn lẫn chủ bé mất sạch và doanh nghiệp tầm cỡ biến mất.
f. Về nguyên tắc còn doanh nghiệp, còn tài sản, còn dòng tiền tương lai… là còn dư địa để tạo game tài chính xử lý trái phiếu.
Và game thường độc quyền không DN nào giống DN nào.
Muốn thế, nhắc lại, đừng để bị hình sự hoá nơi mọi thỏa thuận chỉ còn là khắc phục hậu quả… mà cũng chả ai muốn khắc phục nữa. Thiệt cả đôi.
6.
Viết lăng nhăng cho đỡ buồn ngủ do phải thức khuya:
a. Chắc ai cũng thấy thoả thuận, tìm giải pháp và tiếng nói chung là tốt nhất cho thị trường.
Muốn có tiếng nói chung cần hành xử nhất quán theo nguyên tắc thị trường, chuyên nghiệp, minh bạch, công khai toàn diện, sòng phẳng có vay có trả, tôn trọng hoả thuận và quyền lợi lẫn nhau, tuân thủ Luật cũng như Lệ, các TCPH lẫn trái chủ và quản lý thị trường có chung tầm nhìn mục tiêu không “đồng sàng dị mộng”, “đục nước béo cò” hay “thọc gậy bánh xe” nhau.
Rất khó trong bối cảnh xã hội vận hành hiện nay… nếu không nói không tưởng cho quy mô toàn thị trường.
Với một số TPDN cụ thể thì hoàn toàn có thể.
Với một số trái chủ bản chất câu chuyện khác hẳn.
Bởi vì chỉ một bên, một trái chủ cò quay đủ làm hỏng hết cuộc chơi. Điều ấy đã, đang diễn ra.
b. Thỏa thuận Dân sự dựa trên Lợi ích là nền móng nền kinh tế, xã hội. Chỉ tham vọng cướp giết, triệt hạ nhau kiểu Winner Takes All mới không thể thoả thuận.
Thoả thuận là linh hồn Luật Dân sự nhằm định hướng và điều chỉnh hành vi dựa trên Lợi ích bền vững. Lợi ích bền vững tồn tại trên nguyên tắc đồng thuận: tự do và tự nguyện, thỏa thuận, bình đẳng, cam kết, tôn trọng và hài hoà lợi ích các bên liên quan, thiện chí, hoà giải, trung thực và tự chịu trách nhiệm.
Một số người hở ra là kêu gọi hình sự hoá. Một phần bởi quá trình thực thi luật dân sự yếu. Một phần bởi Luật hình sự tính trừng phạt mạnh hơn.
Luật hình sự điều chỉnh hành vi dựa trên nỗi Sợ.
Xã hội muốn phát triển bền vững cần sự Sáng tạo.
Sáng tạo không thể sinh ra trên nền tảng Sợ hãi.
c. Lãi lỗ chỉ là hạch toán kế toán tại thời điểm..
Chế độ hạch toán kế toán thì biến hoá khôn lường.
Nhà tài chính tài biết dùng kế toán rất vi diệu.
Kế toán tài chính có thể chuyển mất nhiều thành mất ít, mất ít thành không mất, không mất lại thành được… vẫn tuân thủ đúng pháp luật, chế độ và chuẩn mực.
Nhiều khi giải pháp đơn giản đến mức ai cũng bảo: thế thì nói làm gì!
Đúng: Chân Lý luôn đơn giản.
Chỉ lòng người là phức tạp, bởi tham vọng vô biên./.
