– Cù Tuấn biên dịch phân tích của Washington Post.
Tóm tắt: Chiến thắng ngắn hạn về quan hệ công chúng của Putin không quan trọng bằng các cuộc gặp sau đó.
Tổng thống Mỹ Donald Trump đã đến Căn cứ Liên hợp Elmendorf-Richardson vào thứ Sáu với một mục tiêu rõ ràng: đạt được một thỏa thuận ngừng bắn từ Vladimir Putin. Trong khi đó, tổng thống Nga đến Alaska không phải để chấm dứt cuộc chiến với Ukraine mà là để tránh các lệnh trừng phạt kinh tế mở rộng. Mặc dù chỉ có một bên đạt được điều họ mong muốn ban đầu, nhưng những gì xảy ra trong những ngày tới sẽ có hậu quả lớn hơn.
“Chúng tôi đã đạt được một số tiến triển”, Trump nói với báo chí sau khi các cuộc đàm phán kết thúc sớm. Trái ngược với khẳng định trước đó của Putin rằng họ đã đạt được thỏa thuận, Trump nói thêm rằng “sẽ không có thỏa thuận nào cho đến khi có một thỏa thuận cụ thể”. Hai bên không trả lời các câu hỏi của báo chí. Trong một cuộc phỏng vấn với Fox News, Trump từ chối tiết lộ điểm bế tắc lớn nhất, nhưng dường như đó là mong muốn của ông về một lệnh ngừng bắn. Tuy nhiên, Tổng thống Mỹ vẫn đang tiếp tục tiến về phía trước. “Tất cả đều nhất trí rằng cách tốt nhất để chấm dứt cuộc chiến kinh hoàng giữa Nga và Ukraine là trực tiếp đi đến một Thỏa thuận Hòa bình, một thỏa thuận sẽ chấm dứt chiến tranh, chứ không phải một Thỏa thuận Ngừng bắn đơn thuần, vốn thường không có hiệu lực”, ông Trump đăng trên Truth Social vào sáng thứ Bảy. Thông tin này được đưa ra sau cuộc điện đàm với Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky, người sẽ bay đến Washington để gặp ông Trump tại Phòng Bầu dục vào thứ Hai.
Ông Trump và ông Zelensky đã sẵn sàng cho một cuộc gặp ba bên sau đó. Còn ông Putin thì sao?
Chìa khóa cho ông Zelensky trong những ngày tới là đảm bảo rằng Moscow, chứ không phải Kyiv, phải chịu trách nhiệm chính đáng cho bất kỳ sự thiếu tiến triển nào. Điều đó có nghĩa là duy trì sự cởi mở trong các cuộc đàm phán và không bị lôi kéo vào các cuộc tranh luận công khai, như trong cuộc gặp gần đây nhất của họ tại Phòng Bầu dục. Mặc dù hội nghị thượng đỉnh kết thúc không có hồi kết, ông Trump và ông Zelensky được cho là đã thảo luận về các đảm bảo an ninh mà quốc gia dễ bị tổn thương này nên quan tâm.
Thật vậy, mục tiêu cốt lõi của Ukraine vẫn là vượt qua cuộc tấn công hiện tại đồng thời đảm bảo chủ quyền của Ukraine về lâu dài. Việc ca ngợi sự nhạy bén của Trump và thể hiện sự cởi mở trong việc đối phó với Putin là một cách tiếp cận không thỏa đáng về mặt đạo đức nhưng cần thiết đối với Zelensky – đặc biệt là nếu ông có thể giành được lời hứa ngăn chặn một cuộc xâm lược trong tương lai sau khi xung đột kết thúc.
Trong nhiều tuần, Trump đã đe dọa các lệnh trừng phạt thứ cấp sẽ ngăn các quốc gia như Ấn Độ và Trung Quốc mua nhiên liệu hóa thạch từ chế độ của Putin. Các lệnh trừng phạt như vậy đã làm tê liệt nền kinh tế vốn đã mong manh của Iran trong nhiệm kỳ đầu tiên của Trump và sẽ có tác động đáng kể đến cỗ máy chiến tranh của Nga. Doanh thu từ dầu khí chiếm khoảng một phần ba ngân sách liên bang của nước này, vốn đang ngày càng căng thẳng.
Ưu tiên của chúng ta là áp đặt các lệnh trừng phạt ngay bây giờ. Chúng ta hiểu lo ngại rằng điều này sẽ làm hỏng các cuộc đàm phán, nhưng rủi ro lớn hơn là Putin tin rằng ông ta có thể kéo dài các cuộc đàm phán để tránh bị trừng phạt, như Iran đã làm trong nhiệm kỳ tổng thống của Joe Biden. Putin bị thúc đẩy bởi logic của quyền lực và vũ lực, chứ không phải là những thủ thuật ngoại giao tinh tế. Nếu Nhà Trắng thực sự tin rằng một thỏa thuận đã gần kề, thì điều tối thiểu chính quyền có thể làm là phác thảo chính xác những hình phạt mà Putin sẽ phải gánh chịu nếu ông ta không tham dự cuộc họp ba bên – và những gì sẽ xảy ra nếu cuộc họp đó không mang lại kết quả rõ ràng. Điều này sẽ đặt gánh nặng lên Putin, buộc ông ta phải nghiêm túc xem xét các cuộc đàm phán, đồng thời tạo điều kiện thuận lợi cho việc nhanh chóng áp đặt chúng nếu các cuộc đàm phán đổ vỡ.
Những lời chỉ trích nhắm vào Trump vì cuộc gặp với Putin không hẳn đã được chấp nhận. Dù muốn hay không, nhà lãnh đạo Nga vẫn đang nắm quyền lực vững chắc và vẫn là động lực thúc đẩy cuộc chiến. Việc Trump ca ngợi các nhà lãnh đạo thù địch thường là quá mức, nhưng hội nghị thượng đỉnh này không đưa Putin vào thế giới văn minh mãi mãi. Hãy nhớ rằng Trump đã gặp Kim Jong Un ba lần; nhà độc tài Triều Tiên đã có một số bức ảnh tuyên truyền, nhưng ông ta vẫn bị cô lập. Mối nguy hiểm thực sự bây giờ không phải là Putin giành được một chiến thắng nhỏ về quan hệ công chúng mà là ông ta tiếp tục cuộc chiến mà không phải chịu thêm hậu quả nào nữa.
Bất chấp cách tiếp cận khác thường của mình, Trump đã thể hiện sự hiểu biết rõ ràng về lợi ích của Mỹ khi đối phó với Iran và Triều Tiên. Cuối cùng, ông ta sẵn sàng gia tăng áp lực và từ bỏ các thỏa thuận tồi tệ. Có thể thời điểm đó vẫn chưa đến, nhưng nó đang đến rất gần rồi.
