1. Afghanistan – Đàm phán sau lưng chính quyền hợp pháp
Năm 2020, chính quyền Trump ký thỏa thuận Doha với Taliban, không có sự tham gia của chính phủ Afghanistan – đồng minh mà Mỹ từng hậu thuẫn gần 20 năm.
-
Thỏa thuận quy định Mỹ rút quân và Taliban cam kết không chứa chấp khủng bố.
-
Nhưng thực chất, nó trao cho Taliban tính chính danh quốc tế và mở đường cho việc họ giành quyền kiểm soát toàn bộ Afghanistan chỉ vài tháng sau khi Mỹ rút quân.
-
Hậu quả: Sự sụp đổ của Kabul, hàng triệu người dân – đặc biệt là phụ nữ và trẻ em – bị đẩy vào ách cai trị hà khắc.
2. Ukraine – Lặp lại kịch bản, bỏ qua nạn nhân để “thỏa thuận” với kẻ xâm lược
Tháng 8/2025, Trump công bố kế hoạch gặp Putin tại Alaska để bàn “hòa bình” cho chiến tranh Nga–Ukraine, bao gồm “trao đổi lãnh thổ”.
-
Giống như với Afghanistan, Trump bỏ qua chính quyền hợp pháp của Ukraine.
-
Zelensky phản đối mạnh mẽ, khẳng định: “Không ai có quyền quyết định lãnh thổ Ukraine ngoài nhân dân Ukraine.”
-
Kế hoạch này nếu thực hiện sẽ hợp thức hóa việc Nga chiếm đóng và sáp nhập lãnh thổ, đồng thời phá vỡ nguyên tắc cốt lõi của luật pháp quốc tế.
3. Mẫu số chung – Lợi ích cho Nga, không phải cho Mỹ và phương Tây
Quan sát cả hai trường hợp cho thấy một mô hình hành xử:
-
Bỏ qua chính phủ hợp pháp của các quốc gia nhỏ, trực tiếp đàm phán với lực lượng vũ trang đối lập hoặc kẻ xâm lược.
-
Nhượng bộ điều kiện có lợi cho đối phương – ở Afghanistan là Taliban, ở Ukraine là Nga.
-
Tạo lợi thế chiến lược cho Nga:
-
Taliban kiểm soát Afghanistan khiến Mỹ mất ảnh hưởng ở Trung Á, khoảng trống quyền lực này giúp Nga và các đồng minh khu vực tăng cường hiện diện.
-
Trao đổi lãnh thổ ở Ukraine sẽ củng cố quyền kiểm soát của Nga tại Đông Âu và phá thế đoàn kết của NATO.
-
4. Mục tiêu thực sự?
Mọi bước đi này không đem lại lợi ích chiến lược lâu dài cho Hoa Kỳ hay phương Tây:
-
Afghanistan: Mỹ rút đi trong hỗn loạn, mất uy tín toàn cầu, đồng minh nghi ngờ cam kết an ninh của Washington.
-
Ukraine: Nếu chấp nhận “đổi đất lấy hòa bình”, Mỹ sẽ bị coi là bỏ rơi một quốc gia bị xâm lược, mở tiền lệ nguy hiểm cho các hành động chiếm đất khác trên thế giới.
Lợi ích rõ ràng nhất thuộc về Nga – quốc gia hưởng lợi từ cả sự sụp đổ của Afghanistan lẫn một Ukraine bị chia cắt và suy yếu.
5. Kết luận
Từ Kabul đến Kyiv, Trump đã nhất quán coi thường chủ quyền và vận mệnh của các quốc gia nhỏ nếu điều đó phục vụ tính toán chính trị cá nhân hoặc củng cố vị thế cho Nga.
-
Đây không phải là “nghệ thuật đàm phán” mà là nghệ thuật bỏ rơi đồng minh.
-
Và đó không phải là chiến lược vì lợi ích quốc gia Mỹ, mà là chiến lược vì lợi ích của Điện Kremlin.
