VietnamWeek — Bài phân tích đặc biệt
Hội nghị Alaska và những dư chấn
Ngày 15/8/2025, Tổng thống Donald Trump gặp Tổng thống Nga Vladimir Putin tại Anchorage, Alaska. Dù cuộc gặp kết thúc mà không có tuyên bố chung, nhưng chỉ trong vòng chưa đầy một tuần sau, hàng loạt quyết định gây chấn động đã xuất hiện trong chính quyền Trump. Các động thái này tập trung vào cộng đồng tình báo, quân báo và an ninh mạng, làm dấy lên nhiều tranh luận về định hướng chính sách và sự độc lập của hệ thống an ninh quốc gia Mỹ.
Tulsi Gabbard và “ODNI 2.0”
Ngày 19/8, Giám đốc Tình báo Quốc gia Tulsi Gabbard ban hành bản ghi nhớ công khai, thu hồi giấy phép an ninh của 37 quan chức tình báo, bao gồm một số nhân sự CIA kỳ cựu. Hành động này ngay lập tức gây tranh cãi, vì bị cho là có thể làm suy yếu năng lực phân tích trong các hồ sơ nhạy cảm, đặc biệt liên quan đến Nga.
Chỉ một ngày sau, 20/8, Gabbard công bố kế hoạch “ODNI 2.0”: cắt giảm hơn 40% biên chế, tiết kiệm khoảng 700 triệu USD mỗi năm, và giải thể Trung tâm Tích hợp Tình báo về Mối đe dọa mạng (CTIIC). Theo Reuters, đây là một trong những thay đổi triệt để nhất trong lịch sử Văn phòng Tình báo Quốc gia kể từ khi thành lập sau vụ khủng bố 11/9.
Bộ Quốc phòng dưới thời Hegseth
Cùng ngày 20/8, Bộ trưởng Quốc phòng Pete Hegseth cùng Phó Bộ trưởng Steve Feinberg ký văn bản chấm dứt hệ thống JCIDS (Joint Capabilities Integration and Development System) — vốn là quy trình cốt lõi trong việc đánh giá và phê duyệt các yêu cầu năng lực của quân đội. Việc này đồng nghĩa với việc vai trò của Hội đồng Nhu cầu Tác chiến Chung (JROC) bị thu hẹp, trao nhiều quyền quyết định hơn cho Bộ trưởng Quốc phòng.
Chỉ hai ngày sau, 22/8, Hegseth cách chức Trung tướng Jeffrey Kruse, Giám đốc Cơ quan Tình báo Quốc phòng (DIA). Người tạm quyền là Christine Bordine. Đây là một sự thay đổi nhân sự đột ngột, diễn ra trong bối cảnh quân báo có vai trò then chốt trong các đánh giá về chiến sự Ukraine.
Gián đoạn giám sát quốc hội
Đầu tháng 9/2025, chuyến thăm đã được lên kế hoạch từ lâu của Thượng nghị sĩ Mark Warner (Phó Chủ tịch Ủy ban Tình báo Thượng viện) tới Cơ quan Địa không gian Quốc gia (NGA) bị hủy vào phút chót. Warner cáo buộc văn phòng Bộ trưởng Hegseth can thiệp, trong khi Lầu Năm Góc giải thích rằng đây là “tái sắp xếp để cân bằng lưỡng đảng”. Dù lý do chính thức còn gây tranh cãi, sự kiện này cho thấy mối quan hệ căng thẳng giữa hành pháp và lập pháp trong giám sát tình báo.
Những tín hiệu chiến lược mới
Ngày 4/9/2025, Bộ Quốc phòng công khai bảo vệ một đòn tấn công nhắm vào tàu nghi buôn ma túy, cho thấy định hướng mở rộng tác chiến ngoài lãnh thổ. Cùng ngày, các nguồn tin từ Washington tiết lộ chính quyền Trump chuẩn bị chấm dứt một số chương trình an ninh châu Âu, trong đó có Baltic Security Initiative — vốn được thiết kế để răn đe Nga ở sườn phía đông NATO.
Nhận định
Những quyết định liên tiếp chỉ trong vòng ba tuần sau thượng đỉnh Alaska cho thấy một chuyển dịch chiến lược:
-
Thu hẹp vai trò của các cơ quan tình báo truyền thống.
-
Tập trung quyền lực nhiều hơn vào Bộ trưởng Quốc phòng và Nhà Trắng.
-
Giảm bớt các cam kết an ninh ở châu Âu.
Dù chưa có bằng chứng trực tiếp rằng các hành động này là kết quả của thỏa thuận tại Alaska, nhưng rõ ràng hội nghị này đã trở thành mốc khởi đầu cho một loạt thay đổi lớn, có thể định hình lại hệ thống an ninh quốc gia Mỹ trong những năm tới.
