– Cù Tuấn biên dịch tin của Wall Street Journal.
Tóm tắt: Các quan chức tình báo phương Tây cho biết cơ quan tình báo nội địa Nga đã biết trước về âm mưu này.
Các quan chức phương Tây cho biết, thủ lĩnh lính đánh thuê Yevgeny Prigozhin đã lên kế hoạch bắt giữ giới lãnh đạo quân sự của Nga như một phần của cuộc binh biến cuối tuần trước, và ông ta đã đẩy nhanh kế hoạch của mình sau khi cơ quan tình báo nội địa của Nga biết được âm mưu này.
Việc khởi động quá sớm của âm mưu này là một trong những yếu tố có thể giải thích cho sự thất bại cuối cùng của nó sau 36 giờ, khi Prigozhin hủy bỏ một cuộc hành quân vũ trang vào Matxcơva mà ban đầu gặp phải rất ít sự kháng cự.
Prigozhin ban đầu dự định bắt giữ Bộ trưởng Quốc phòng Nga Sergei Shoigu và Tướng Valery Gerasimov, Tổng tham mưu trưởng của Nga, trong chuyến thăm tới một khu vực phía nam giáp Ukraine mà cả hai đã lên kế hoạch. Nhưng Cơ quan An ninh Liên bang, hay FSB, đã phát hiện ra kế hoạch này hai ngày trước khi nó được thực hiện, theo các quan chức phương Tây.
Tướng Viktor Zolotov, chỉ huy Lực lượng Vệ binh Quốc gia Nga, lực lượng quân đội nội địa báo cáo trực tiếp với Tổng thống Vladimir Putin, cũng cho biết chính quyền Nga đã biết về ý định của Prigozhin trước khi ông ta thực hiện âm mưu của mình.
“Những rò rỉ cụ thể về việc chuẩn bị cho một cuộc nổi dậy sẽ bắt đầu từ ngày 22 đến ngày 25 tháng 6 đã bị rò rỉ từ trại lính của Prigozhin,” Zolotov nói với truyền thông nhà nước Nga hôm thứ Ba.
Các cơ quan tình báo phương Tây cũng đã sớm phát hiện ra kế hoạch của Prigozhin, vốn từng là người tin cẩn của Putin, bằng cách phân tích các nội dung thu thập được từ liên lạc điện tử và hình ảnh vệ tinh, theo một người quen thuộc với những phát hiện này. Các quan chức phương Tây cho biết họ tin rằng âm mưu ban đầu có cơ hội thành công cao nhưng đã thất bại sau khi âm mưu bị bại lộ, buộc Prigozhin phải ứng biến một kế hoạch thay thế.
Tuy nhiên, thông tin tình báo đặt ra câu hỏi về quyền lực của Putin sau khi Matxcơva thất bại trong việc ngăn chặn quân Wagner hành quân gần như suốt chặng đường tới Matxcơva mặc dù Điện Kremlin đã biết về âm mưu này, theo những người quen thuộc với vấn đề trên.
Theo thông tin tình báo này, âm mưu của Prigozhin dựa trên niềm tin của ông ta rằng một phần lực lượng vũ trang của Nga sẽ tham gia cuộc nổi dậy và quay súng lại với các chỉ huy của chính họ. Theo phát hiện của tình báo phương Tây, quá trình chuẩn bị bao gồm tích lũy một lượng lớn đạn dược, nhiên liệu và phần cứng bao gồm xe tăng, xe bọc thép và hệ thống phòng không di động tinh vi vài ngày trước cuộc tấn công.
Được biết về vụ rò rỉ âm mưu, Prigozhin sau đó buộc phải hành động sớm hơn dự định vào thứ Sáu và đã chiếm được thành phố Rostov ở miền nam nước Nga, một điểm chỉ huy quan trọng cho cuộc xâm lược Ukraine. Theo tình báo phương Tây, việc quân đội của Wagner dễ dàng chiếm được thành phố một triệu dân này, nơi có một sân bay quân sự lớn cho thấy một số chỉ huy lực lượng chính quy của Nga có thể là một phần của âm mưu này.
Các quan chức phương Tây cho biết họ tin rằng Prigozhin đã thông báo ý định của mình với các sĩ quan quân đội cấp cao, có thể bao gồm cả Tướng Sergei Surovikin, chỉ huy lực lượng hàng không vũ trụ Nga. Không thể xác định liệu Surovikin có chuyển thông tin này cho FSB hay không, hoặc bằng cách nào cơ quan này phát hiện ra kế hoạch của Prigozhin.
Surovikin là chỉ huy cấp cao đầu tiên lên án âm mưu này vào thứ Sáu và thúc giục Prigozhin ngăn chặn thực hiện âm mưu. Các lực lượng dưới sự chỉ huy của Surovikin đã tiến hành các cuộc không kích vào đoàn quân Wagner. Đây là cuộc tấn công duy nhất như vậy của quân chính quy chống lại những người lính nổi dậy.
Người phát ngôn Điện Kremlin Dmitry Peskov đã bác bỏ các báo cáo về Surovikin, được New York Times đăng trước đó, coi đó là suy đoán và tin đồn trong một cuộc họp báo hôm thứ Tư 28/6.
Các video do các phóng viên địa phương và những người qua đường đăng tải trực tuyến cho thấy các phương tiện của Wagner vượt qua hàng rào xe buýt và tiến thẳng vào Rostov vào sáng sớm thứ Bảy. Prigozhin xuất hiện trong đoạn phim khi ông ta bước vào trụ sở của Quân khu phía Nam của Nga, và chửi mắng Thứ trưởng Bộ Quốc phòng Nga, Yunus-Bek Yevkurov, và Phó giám đốc cơ quan tình báo quân đội Nga, Trung tướng Vladimir Alekseyev.
Sau khi chiếm được các vị trí quân sự mà không vấp phải sự kháng cự nào, Prigozhin đã chia nhỏ lực lượng của mình và ra lệnh cho vài nghìn người tiến về Matxcơva trong khi ông chỉ huy cuộc nổi dậy từ một boongke ở Rostov, hy vọng rằng các lực lượng chính quy sẽ tham gia cùng ông và lật đổ các cấp lãnh đạo quân sự của Nga.
Theo phân tích tình báo phương Tây, âm mưu này đã có thể đã kết thúc bằng một cuộc đối đầu vũ trang ở Matxcơva nếu Tổng thống Belarus Alexander Lukashenko không đề nghị làm trung gian hòa giải.
Theo tình báo phương Tây, Lukashenko đề nghị cho quân Wagner di chuyển sang đất nước của mình, một phần để củng cố an ninh của chính ông trước sự xâm lấn có thể xảy ra của Nga. Putin từ lâu đã tìm cách sáp nhập Belarus vào Liên bang Nga.
Tình báo phương Tây cho biết họ tin rằng việc quân đội Wagner được phép đóng quân lâu dài tại Belarus đã được đồng ý như một phần của thỏa thuận nhằm tháo ngòi nổ của cuộc khủng hoảng, và sự hiện diện của quân đội Wagner đã trở thành một sự đảm bảo an ninh cá nhân của Lukashenko.
Quân đội Wagner chỉ phải đối mặt với một chút trở ngại trên đường đến Matxcơva. Không có bằng chứng cho thấy bất kỳ lực lượng chính quy nào của Nga đã đổi phe để tham gia tiến quân cùng với họ.
Theo Mikhail Zvinchuk, cựu quan chức Bộ Quốc phòng, người hiện đang điều hành một blog về quân đội Nga và cuộc xâm lược Ukraine, cuộc nổi dậy của Wagner đã gây ra các cuộc thanh trừng quy mô lớn trong lực lượng vũ trang Nga.
Zvinchuk viết: “Sự thiếu quyết đoán trong việc trấn áp cuộc nổi dậy đang được coi là lý do để thanh trừng các chỉ huy và quan chức.” Surovikin đã không thấy xuất hiện kể từ ngày thứ Bảy 24/6.
