– Bài trên AP, Cù Tuấn biên dịch
LONDON (AP) — Vào ngày 14 tháng Mười, một kỹ sư người Nga tên là Gleb Karakulov đáp chuyến bay từ Kazakhstan đến Thổ Nhĩ Kỳ cùng vợ và con gái. Anh tắt điện thoại để không phải xem những tin nhắn khẩn cấp và tức giận, nói lời tạm biệt với cuộc sống ở Nga và cố gắng làm dịu trái tim đang đập nhanh của mình.
Nhưng đây không phải là một người Nga đào thoát bình thường. Karakulov là một sĩ quan trong cơ quan an ninh cá nhân ưu tú bí mật của Tổng thống Vladimir Putin – một trong số ít người Nga bỏ trốn công khai có cấp bậc, cũng như biết về các chi tiết thân mật về cuộc đời của Putin và các thông tin mật.
Karakulov, người chịu trách nhiệm về thông tin liên lạc an toàn, cho biết sự phản đối về mặt đạo đức đối với cuộc xâm lược Ukraine của Nga và nỗi sợ chết ở đó đã khiến anh phải lên tiếng, bất chấp rủi ro cho bản thân và gia đình.
Anh nói: “Tổng thống của chúng tôi đã trở thành tội phạm chiến tranh. Đã đến lúc kết thúc cuộc chiến này và ngừng im lặng.”
Lời kể của Karakulov nhìn chung phù hợp với những lời kể khác đã miêu tả tổng thống Nga là một nhà lãnh đạo từng có uy tín nhưng ngày càng bị cô lập, người không sử dụng điện thoại di động hoặc internet và khăng khăng đòi quyền được xem truyền hình nhà nước Nga ở bất cứ đâu.
Karakulov cũng đưa ra những chi tiết mới về chứng hoang tưởng của Putin dường như đã trở nên sâu sắc như thế nào kể từ khi ông ta quyết định xâm lược Ukraine vào tháng 2 năm 2022. Putin hiện tại tránh dùng máy bay và đi trên một đoàn tàu bọc thép đặc biệt, và Putin đã ra lệnh xây boong-ke tại Đại sứ quán Nga ở Kazakhstan đã trang bị một đường dây liên lạc an toàn vào tháng 10 – lần đầu tiên Karakulov đưa ra yêu cầu như vậy.
Một quan chức có nền tảng an ninh từ một quốc gia NATO, người đã nói với điều kiện giấu tên để thảo luận về các vấn đề chính trị nhạy cảm, cho biết một vụ đào tẩu như của Karakulov “được quan tâm rất nhiều”.
Ông nói: “Đó sẽ được coi là một đòn rất nghiêm trọng đối với bản thân Tổng thống vì ông ấy cực kỳ quan tâm đến vấn đề an ninh của mình và an ninh của ông ấy lại bị xâm phạm.”
Điện Kremlin đã không trả lời các yêu cầu bình luận. Cha hay anh trai của Karakulov cũng vậy.
Là một kỹ sư trong một đơn vị hiện trường của bộ phận truyền thông tổng thống của Cơ quan Bảo vệ Liên bang, hay FSO, Karakulov chịu trách nhiệm thiết lập thông tin liên lạc an toàn cho tổng thống và thủ tướng Nga ở bất cứ nơi nào họ đến. Mặc dù không phải là người thân tín của Putin, nhưng Karakulov đã dành nhiều năm phục vụ cho Putin, quan sát ông ta từ những khoảng cách gần bất thường từ năm 2009 đến cuối năm 2022.
Karakulov, vợ và con của anh ấy đã rút vào bí mật và không thể nói chuyện trực tiếp với họ do những hạn chế về an ninh.
Trung tâm Dossier, một nhóm điều tra có trụ sở tại London được tài trợ bởi nhân vật đối lập người Nga Mikhail Khodorkovsky, đã phỏng vấn Karakulov nhiều lần và chia sẻ video và bản ghi hơn sáu giờ của những cuộc phỏng vấn đó với Associated Press, cũng như Danish Broadcasting Corporation DR, Swedish Television SVT, và Norwegian Broadcasting Corporation NRK.
Trung tâm Hồ sơ đã xác nhận tính xác thực của hộ chiếu và chứng minh nhân dân FSO của Karakulov, đồng thời kiểm tra chéo các chi tiết về tiểu sử của anh với hồ sơ của chính phủ Nga, dữ liệu cá nhân bị rò rỉ và các bài đăng trên mạng xã hội, tất cả đều được AP xem xét.
AP cũng xác nhận danh tính của Karakulov một cách độc lập với ba nguồn tin ở Hoa Kỳ và Châu Âu, đồng thời chứng thực các chi tiết cá nhân của anh ta, bao gồm số hộ chiếu, ngày và nơi sinh, hai địa chỉ đã đăng ký, tên và tuổi của các thành viên trong gia đình. AP đã không thể xác minh tất cả các chi tiết về cuộc đào tẩu của Karakulov.
AP cũng xác nhận rằng Karakulov bị liệt vào danh sách truy nã trong cơ sở dữ liệu công khai về các nghi phạm hình sự của Bộ Nội vụ Nga. Bộ đã khởi xướng một cuộc điều tra hình sự đối với Karakulov vào ngày 26 tháng 10 vì tội đào ngũ trong thời gian bị động viên quân sự, theo các tài liệu mà Trung tâm Hồ sơ có được và được AP xem xét.
FSO là một trong những chi nhánh bí mật nhất của các dịch vụ an ninh của Nga.
Katya Hakim, một nhà nghiên cứu cấp cao tại Trung tâm Hồ sơ cho biết: “Ngay cả khi nghỉ việc, họ không bao giờ nói gì, nhưng họ biết rất nhiều chi tiết về cuộc sống riêng tư của tổng thống và thủ tướng.”
Karakulov di chuyển như một phần của đội tiên phong, thường mang theo đủ thiết bị liên lạc chuyên dụng để lấp đầy một chiếc xe tải KAMAZ. Ông cho biết ông đã thực hiện hơn 180 chuyến đi cùng tổng thống Nga, và trái với suy đoán của nhiều người, Putin dường như có thể trạng tốt hơn so với hầu hết những người cùng tuổi với ông. Ông Putin chỉ hủy một vài chuyến công du do bị đau ốm.
Karakulov cho biết, không giống như Thủ tướng Nga, Putin không yêu cầu truy cập internet an toàn trong các chuyến đi của mình.
“Tôi chưa bao giờ nhìn thấy ông ấy với một chiếc điện thoại di động,” anh nói. “Tất cả thông tin ông ấy nhận được chỉ từ những người thân thiết với ông ấy. Nghĩa là ông ấy sống trong một loại chân không thông tin.”
Công việc của Karakulov đã đưa anh đến những khách sạn sang trọng dành cho các hội nghị thượng đỉnh, những khu nghỉ mát trên bãi biển ở Cuba, du thuyền – và trên một đoàn tàu bọc thép đặc biệt được trang bị cho tổng thống Nga.
Đoàn tàu của Putin trông giống như bất kỳ đoàn tàu nào khác, được sơn màu xám với sọc đỏ để hòa hợp với các toa tàu khác ở Nga. Ông Karakulov nói rằng Putin không thích việc máy bay có thể bị theo dõi, ông thích khả năng tàng hình của một toa tàu có vẻ ngoài bình thường.
“Tôi hiểu rằng ông ấy chỉ đơn giản là sợ hãi,” anh nói.
Karakulov cho biết Putin bắt đầu sử dụng tàu thường xuyên trước cuộc xâm lược Ukraine vào tháng 2 năm 2022. Thậm chí vào năm ngoái, Putin tiếp tục nhấn mạnh vào các biện pháp nghiêm ngặt chống COVID-19 và các nhân viên của FSO đã thay ca trong hai tuần cách ly để luôn có một nhóm người được phép đi cùng Putin trên tàu, anh nói.
Putin đã thiết lập các văn phòng giống hệt nhau ở nhiều địa điểm, với các chi tiết giống nhau từ bàn làm việc và tranh treo tường, và các báo cáo chính thức đôi khi nói rằng ông ấy ở một nơi trong khi thực tế ông ấy đang ở một nơi khác, theo Karakulov và báo cáo trước đó của một hãng truyền thông Nga.
Karakulov cho biết, khi Putin ở Sochi, các quan chức an ninh sẽ cố tình giả vờ rằng ông sắp rời đi, mang máy bay đến và cử một đoàn xe hộ tống, trong khi thực tế là Putin đang ở lại.
“Tôi nghĩ rằng đây là một nỗ lực nhằm, thứ nhất, gây nhầm lẫn trong thông tin tình báo, và thứ hai, để không có âm mưu ám sát nào xảy ra,” anh nói.
Việc Karakulov đào tẩu là một bước ngoặt đáng ngạc nhiên đối với một gia đình có truyền thống quân sự yêu nước. Cha của Karakulov, là một cựu quân nhân và anh trai của anh là một quan chức chính quyền địa phương.
Karakulov cho biết anh không thể nói với bố mẹ về sự vỡ mộng của mình, bởi vì tâm trí của họ đã bị xơ cứng do nhiều năm xem truyền hình nhà nước Nga. Vì vậy, anh không bao giờ nói với họ rằng anh ấy sẽ rời đi.
Nhưng Karakulov phủ nhận các cáo buộc rằng anh không yêu nước và kêu gọi những người khác phá vỡ sự im lặng của họ để ngăn chặn chiến tranh.
Anh nói: “Yêu nước là khi bạn yêu quê hương mình. Trong trường hợp này, quê hương của chúng ta cần được cứu vì một điều gì đó điên rồ và khủng khiếp đang xảy ra.”
