LỊCH SỬ HOA KỲ: PHIÊN TÒA ĐẦU TIÊN QUYẾT ĐỊNH GIỚI HẠN QUYỀN DÙNG QUÂN ĐỘI CỦA TỔNG THỐNG ⚖️
Ngày mai (11/8), Tòa Liên bang sẽ mở phiên xử kéo dài 3 ngày vụ Thống đốc California Gavin Newsom kiện Tổng thống Donald Trump — lần đầu tiên trong lịch sử, tòa án sẽ xem xét liệu một tổng thống có vi phạm Đạo luật Posse Comitatus (1878) khi sử dụng quân đội để thực thi pháp luật trong nước hay không.
Bối cảnh:
-
Tháng 6/2025: Trump liên bang hóa Lực lượng Vệ binh Quốc gia California và điều quân tới Los Angeles để đối phó các cuộc biểu tình về nhập cư.
-
Newsom cáo buộc đây là hành động bất hợp pháp, lạm quyền, vi phạm luật liên bang bảo vệ quyền kiểm soát quân sự của tiểu bang.
Luật liên quan:
-
Posse Comitatus Act (1878): Cấm sử dụng quân đội liên bang cho hoạt động thực thi pháp luật dân sự, trừ khi Quốc hội cho phép.
-
Trump biện hộ: Viện dẫn Đạo luật Nổi loạn (1807), cho phép tổng thống triển khai quân trong một số tình huống khẩn cấp.
-
Newsom phản bác: Không có nổi loạn, không yêu cầu trợ giúp từ tiểu bang, và California đã kiểm soát được tình hình.
⚖️ Ý nghĩa pháp lý:
-
Nếu Newsom thắng: Củng cố giới hạn can thiệp của liên bang, bảo vệ nguyên tắc kiểm soát dân sự và quyền của tiểu bang.
-
Nếu Trump thắng: Mở rộng tiền lệ để tổng thống sử dụng quân đội trong nước dưới danh nghĩa “khẩn cấp”.
Thẩm phán Charles R. Breyer từng nhận định hành động của Trump vượt quá thẩm quyền và vi phạm Tu chính án thứ 10. Phiên xử này sẽ quyết định liệu nhận định đó có trở thành tiền lệ pháp lý ràng buộc cho các tổng thống tương lai.
“Không chỉ là vụ California kiện Trump — đây là bài kiểm tra sống còn của nền cộng hòa: Ranh giới quyền lực tổng thống thực sự nằm ở đâu?”
Mình sẽ lập bảng so sánh chi tiết giữa vụ Trump 2025 và các tiền lệ trong lịch sử tổng thống Mỹ từng triển khai quân đội trong nước, để thấy rõ vì sao đây bị coi là một trường hợp “chưa từng có” trong tiền lệ hiện đại.
So sánh vụ Trump 2025 với các tiền lệ sử dụng quân đội trong nước
Vì sao vụ Trump 2025 bị coi là “chưa từng có”?
-
Không có yêu cầu trợ giúp từ tiểu bang — khác với đa số trường hợp trước đây (1992, 1967), và khác cả những trường hợp hiếm hoi không có yêu cầu (1957) vì ở Little Rock, tiểu bang chống lại luật liên bang, còn California không vi phạm luật liên bang.
-
Không đáp ứng điều kiện Đạo luật Nổi loạn — không có nổi loạn, không có sự cố mất kiểm soát, không bất ổn đe dọa tính toàn vẹn quốc gia.
-
Động cơ chính trị rõ ràng — diễn ra trong bối cảnh căng thẳng nhập cư, trước bầu cử, và nhằm thể hiện hình ảnh “tổng thống cứng rắn” hơn là giải quyết một khủng hoảng an ninh thực sự.
-
Vi phạm nguyên tắc phi chính trị hóa quân đội — hành động này khiến lực lượng quân sự bị lôi vào tranh chấp chính trị giữa liên bang và tiểu bang, phá vỡ truyền thống quân đội Mỹ đứng ngoài chính trị.
-
Nguy cơ tiền lệ nguy hiểm — nếu tòa án phán quyết ủng hộ Trump, mọi tổng thống tương lai có thể dùng lý do mơ hồ để triển khai quân đội chống lại các bang do đối thủ chính trị kiểm soát.
Tóm tắt ngắn gọn:
-
Các tiền lệ trước đây hoặc có yêu cầu của tiểu bang, hoặc nhằm thi hành luật liên bang khi tiểu bang chống đối.
-
Trump 2025 không rơi vào cả hai tình huống đó, khiến đây là hành động “vượt chuẩn” chưa từng có và tiềm ẩn nguy cơ thay đổi cán cân quyền lực liên bang–tiểu bang trong lịch sử Mỹ.
