Mọi luận giải và bàn bạc của chúng ta trước các hiện tượng xã hội chỉ có ý nghĩa khi ta đi tìm nguyên nhân xã hội của nó

Tôi biết ông Phúc Lai hồi Nga xâm lược Ukraine. Ông bênh vực quốc gia bị xâm lược, đứng về phía chính nghĩa, tôi kết bấm bạn với ông và trở thành bạn facebook. Rồi bỗng một ngày, khi tôi phê phán Ba Vàng và TTTM, ông Phúc Lai hủy kết bạn với tôi. Qua trang ông mới biết, ông đang bênh vực “sư phụ” và bóng gió chỉ trích những người lên án “sư phụ” của ông. Tôi hiểu ra vấn đề, và không quan tâm nữa.

Qua cái tút này, tôi hiểu rằng, ông Phúc Lai vì định kiến hay còn ấm ức gì tôi nên đã đánh mất cả lý trí. Ông không kìm chế được, gọi tôi là “thằng”. Cũng vì mất cả lý trí nên ông không thể đọc hiểu điều tôi viết. Hãy mở lại stt “Nền giáo dục kéo rèm” của tôi để xem tôi đã viết gì: https://www.facebook.com/share/p/1JTFpFvkjp/

Tôi viết, “Không can thiệp, không kêu cứu, không tìm người trợ giúp, các em kéo rèm!”. Người có lý trí bình thường đọc cũng hiểu toàn bộ bài viết này là nêu bật lên một nội dung: khi cô giáo bị bạn đánh đập ngay trong lớp, nhưng với cách phản ứng như thế, nó chứng minh một điều rằng, kết quả giáo dục đã không đạt được, cả trong xử lý tình huống đến ý thức, cảm xúc và lương tri. Và người lớn (cha mẹ, nhà trường, nền giáo dục, xã hội) phải chịu trách nhiệm về “kết quả” này. Có nhận thức được như thế, may ra mới có thể có giải pháp đúng và căn bản để cải thiện giáo dục nước nhà.

Thấy hiện tình, tôi buồn, đau đớn, nhưng tôi không xúi các em xông vào, tôi cũng không kết tội các em, tôi càng không đòi hỏi các em phải đứng ra giải quyết vấn đề. Nhưng tôi buộc phải phản ánh cái “kết quả” giáo dục này, là để chúng ta thấy vấn đề nằm ở đâu, để mà tiến hành những cải sửa cần thiết và cấp thiết.

Ông Phúc Lai, có lẽ vì lòng hậm hực chưa tan, nên đã không thể đọc ra được cái nội dung giản dị và tường minh ấy. Không những thế, ông còn biện minh rằng, sợ chúng nó dùng dao phóng lợn! Ý ông là gì? Vì nghĩ rằng nó có thể có dao phóng lợn nên tốt nhất là kéo rèm lại để nó đánh cô giáo? Không thể/không dám can thiệp thì có thể chạy đi kêu thầy cô đến cứu cơ mà? Biện minh như thế, hóa ra, trước bất kỳ vấn đề nào cũng nên “kéo rèm” lại? Thế thì cần gì đến giáo dục nữa?

Ông Phúc Lai, dù có mất lý trí đến đâu cũng nên hiểu một điều, cách những học sinh trong lớp này phản ứng trước vụ việc là bất thường, là trái với lẽ tự nhiên trong tính tình của con người. Mà chưa cần nói đến con người, ngay trong thế giới tự nhiên hoang dã thôi, khi một con trâu rừng bị sư tử bắt, thì cả đàn dù sợ hãi đến đâu cũng không bỏ đi, chúng sẽ vây xung quanh, chực xông vào, lâu lâu lại có con liều mình lao vô. Trong không ít tình huống, đàn trâu đã giải cứu được đồng loại của mình trước chúa sơn lâm. Tôi tin rằng, trong con người cái bản năng ấy cũng không khác. Nhưng giáo dục đã vận hành thế nào mà bây giờ các em lại đánh mất luôn cái bản năng sơ khai ấy? Ông không thấy điều ấy là đáng lo sợ và đau đớn ư?

Khi một đứa trẻ hư, phải tìm nguyên nhân ở gia đình. Khi một lớp học hư, phải tìm nguyên nhân ở nhà trường, khi một trường học hư, phải tìm nguyên nhân ở xã hội. Tôi không bao giờ đổ lỗi cho học trò, nhưng phải nhìn thấy nguyên nhân và những phơi bày của nó, để tìm ra giải pháp.

Mọi luận giải và bàn bạc của chúng ta trước các hiện tượng xã hội chỉ có ý nghĩa khi ta đi tìm nguyên nhân xã hội của nó, để mong muốn, đòi hỏi và bắt tay xây dựng các giá trị phổ quát, tiến bộ. Bằng không, chỉ là quấy loãng những ý tưởng mà trước sau gì cũng trở nên độc hại trong một vũng ao tù.

Việc bênh vực Ukraine là đứng trên giá trị nào? Nếu nói theo logic của ông Phúc Lai, thì Nga – Pu có “dao phóng lợn” là vũ khí hạt nhân, vậy có phải là nên khuyên Ukraine và thế giới là hãy “kéo rèm” thay vì chiến đấu để bảo vệ chủ quyền, chính nghĩa và phẩm giá của mình? Giá trị nào đây, hay cũng chỉ là những thiên kiến và cảm tình nhất thời?

Tôi vẫn tưởng, những ai biết đau đớn và lo lắng cho thế hệ trẻ và nền giáo dục khi xem cái clip kinh hoàng kia, thì chắc họ phải nghĩ ngay đến việc khơi dậy nhân tính, thay vì một cái dao phóng lợn.

Thái Hạo