“Israel tuyên bố họ đang chiến đấu chống lại Hamas, chứ không phải chống lại người Palestine nói chung. Tuy nhiên, hai trong số những tổ chức nhân quyền nổi tiếng nhất của Israel – vốn từ lâu đã chỉ trích chính sách của Israel – giờ đây lại lên tiếng bất đồng.”
Reporting from Jerusalem
July 28, 2025
Updated 4:01 p.m. ET
Hai trong số những nhóm nhân quyền nổi tiếng nhất của Israel hôm thứ Hai tuyên bố rằng Israel đang phạm tội diệt chủng đối với người Palestine ở Gaza, làm dấy lên cuộc tranh luận quốc tế gay gắt về việc liệu cái chết và sự tàn phá ở đó có vượt qua ranh giới đỏ về mặt đạo đức hay không.
Hai nhóm này là B’Tselem, một tổ chức giám sát nhân quyền chuyên ghi chép lại những ảnh hưởng của các chính sách của Israel đối với người Palestine, và Tổ chức Bác sĩ vì Nhân quyền — Israel. Thông báo của họ là lần đầu tiên các nhóm nhân quyền lớn của Israel công khai kết luận rằng cuộc chiến ở Gaza là một cuộc diệt chủng, một đánh giá trước đây đã được một số tổ chức như Tổ chức Ân xá Quốc tế đưa ra.
Trong báo cáo có tựa đề “Cuộc diệt chủng của chúng ta”, B’Tselem đã trích dẫn những hậu quả tàn khốc của cuộc chiến tranh do Israel gây ra đối với người dân Palestine bình thường để củng cố cho tuyên bố của họ: hàng chục nghìn người Palestine bị sát hại ở Gaza; san phẳng nhiều khu vực rộng lớn tại các thành phố của Palestine; cưỡng bức di dời gần như toàn bộ hai triệu người dân Gaza; hạn chế lương thực và các nhu yếu phẩm thiết yếu khác.
Nhìn chung, chiến dịch của Israel đã trở thành “hành động phối hợp nhằm cố ý phá hủy xã hội Palestine ở Dải Gaza”, tổ chức này viết. “Nói cách khác: Israel đang phạm tội diệt chủng đối với người Palestine ở Dải Gaza.”
Israel bác bỏ những cáo buộc này là “vô căn cứ”. David Mencer, người phát ngôn của chính phủ Israel, cho biết quân đội Israel đang nhắm vào các chiến binh Palestine chứ không phải dân thường. Ông nói rằng nếu Israel thực sự có ý định tiêu diệt người Palestine ở Gaza, nước này đã không tạo điều kiện cho gần hai triệu tấn hàng viện trợ đến vùng lãnh thổ này.
Cuộc tranh luận về việc liệu cuộc chiến ở Gaza có cấu thành tội diệt chủng hay không cũng đã diễn ra tại Tòa án Công lý Quốc tế, nơi Nam Phi đã đệ đơn kiện Israel về tội diệt chủng. Tòa án vẫn chưa đưa ra phán quyết về vấn đề này.
Phát biểu tại Tòa án Công lý Quốc tế vào tháng 1 năm 2024, Tal Becker, một thành viên trong nhóm luật sư bào chữa của Israel, cho biết Israel đang chiến đấu với Hamas, chứ không phải nhắm vào người Palestine nói chung.
“Điều Israel mong muốn khi hoạt động ở Gaza không phải là hủy diệt một dân tộc, mà là bảo vệ một dân tộc, người dân của họ, những người đang bị tấn công trên nhiều mặt trận, và hành động đó phải tuân thủ luật pháp”, ông Becker nói trước tòa.
Diệt chủng có một định nghĩa cụ thể trong luật pháp quốc tế: những hành vi cụ thể được thực hiện với mục đích tiêu diệt toàn bộ hoặc một phần một nhóm người. Lời buộc tội này đã chạm đến nỗi đau của Israel, một quốc gia được thành lập sau nỗ lực tiêu diệt người Do Thái ở châu Âu của Đức Quốc xã
Israel kịch liệt phủ nhận cuộc chiến chống Hamas ở Gaza là hành động diệt chủng, đồng thời phản bác rằng Hamas đang tìm cách phá hủy nhà nước Do Thái. Các quan chức Israel cũng chỉ ra cuộc tấn công do Hamas dẫn đầu vào ngày 7 tháng 10 năm 2023, khiến 1.200 người thiệt mạng, chủ yếu là dân thường, dẫn đến phản ứng tàn khốc của Israel.
Theo Bộ Y tế Gaza, chiến dịch ném bom và tấn công trên bộ sau đó của Israel ở Gaza đã khiến hơn 59.000 người thiệt mạng, bao gồm hàng nghìn trẻ em. Con số thương vong này không phân biệt giữa dân thường và chiến binh; có thời điểm, quân đội Israel tuyên bố gần 20.000 chiến binh Hamas đã thiệt mạng trong cuộc xung đột mà không đưa ra bằng chứng.
Yuli Novak, giám đốc B’Tselem, cho biết bà không tìm cách hạ thấp “cuộc tấn công kinh hoàng” mà Hamas đã gây ra vào ngày 7 tháng 10. Tuy nhiên, bà cho biết cuộc tấn công này đã thúc đẩy một cuộc tấn công của Israel vào cuộc sống của người Palestine ở Gaza, dẫn đến một cuộc diệt chủng.
“Báo cáo mà chúng tôi công bố hôm nay là một báo cáo mà chúng tôi chưa bao giờ nghĩ mình sẽ phải viết”, bà Novak phát biểu tại một cuộc họp báo ở Jerusalem. “Nhưng trong những tháng gần đây, chúng tôi đã chứng kiến một thực tế khiến chúng tôi không còn lựa chọn nào khác ngoài việc thừa nhận sự thật.”
Là một phần của vụ án diệt chủng, luật pháp quốc tế yêu cầu phải có bằng chứng về ý định. Trong báo cáo hôm thứ Hai, B’Tselem đã trích dẫn một loạt phát biểu phi nhân tính của các quan chức chính phủ Israel, chẳng hạn như tuyên bố của Yoav Gallant, cựu bộ trưởng quốc phòng, rằng Israel đang chiến đấu với “những con thú người” ở Gaza. Một số chính trị gia Israel cũng nói rằng mục tiêu của họ là đuổi những người Palestine còn lại ra khỏi Gaza.
Các nhà lãnh đạo Israel lập luận rằng đất nước đã tuân thủ luật nhân đạo, rằng các tướng lĩnh làm việc chặt chẽ với các cố vấn pháp lý để đảm bảo việc tuân thủ các tiêu chuẩn, và rằng Israel đã vượt xa những gì các nước phương Tây khác đã làm trong những tình huống tương tự. Thủ tướng Benjamin Netanyahu đôi khi đã tránh xa những tuyên bố cực đoan nhất của các đồng minh chính trị của mình.
Nhưng đối với đại đa số thường dân Gaza, 22 tháng qua là một nỗ lực tuyệt vọng để sống sót trước các cuộc ném bom liên tục của Israel, tìm đủ lương thực và nước sạch cho gia đình, và chạy trốn giữa những lời cảnh báo của Israel rằng phải sơ tán ngay lập tức hoặc có nguy cơ bị giết. Số lượng người Gaza đang chết đói ngày càng tăng đã góp phần vào sự chỉ trích ngày càng tăng đối với Israel từ một số đồng minh lâu năm của nước này.
Nhưng đối với đại đa số người dân Gaza, 22 tháng qua là một nỗ lực tuyệt vọng để sống sót trước các cuộc ném bom liên tục của Israel, tìm đủ lương thực và nước sạch cho gia đình, và chạy trốn trong bối cảnh Israel cảnh báo phải sơ tán ngay lập tức nếu không sẽ có nguy cơ bị giết. Số lượng người dân Gaza đang chết đói ngày càng tăng đã góp phần làm gia tăng sự chỉ trích đối với Israel từ một số đồng minh lâu năm của nước này.
Các quan chức quân sự Israel thường quy kết tác động chết người của cuộc chiến đối với người Palestine là do chiến lược chống nổi dậy của Hamas bằng cách ẩn náu trong dân thường. Các nhóm nhân quyền Israel cho rằng chỉ riêng điều đó không thể giải thích được cái chết và sự tàn phá tràn lan ở Gaza.
B’Tselem viết: “Việc Israel tuyên bố rằng các chiến binh Hamas hoặc thành viên của các nhóm vũ trang Palestine khác có mặt tại các cơ sở y tế hoặc dân sự, thường xuyên mà không đưa ra bất kỳ bằng chứng nào, không thể biện minh hoặc giải thích được sự tàn phá có hệ thống và lan rộng như vậy”.
———-
Aaron Boxerman là phóng viên của tờ Times chuyên đưa tin về Israel và Gaza. Anh hiện đang làm việc tại Jerusalem.
