Portland, Oregon — Kevin Cash, 43 tuổi, có lẽ là hình mẫu hoàn hảo của “Giấc mơ Mỹ” theo sách vở:
-
Cựu binh Hải quân Hoa Kỳ
-
Thành viên của hội Mensa – nơi chỉ dành cho những người có IQ cao nhất
-
Chủ nhân của 5 tấm bằng đại học, trong đó có cả MBA
-
Từng làm việc trong lĩnh vực sản xuất bán dẫn và phân tích kinh doanh (business intelligence) – hai ngành nghề được coi là “tương lai” của nền kinh tế kỹ thuật số.
Và rồi, anh bị sa thải cuối năm 2022.
Từ đó đến nay, Kevin đã nộp gần 2.200 hồ sơ xin việc. Kết quả? Không có lấy một công việc toàn thời gian đúng chuyên môn.
Hiện tại, Kevin kiếm sống bằng cách chạy Uber, lắp bàn ghế IKEA trên TaskRabbit, và làm việc 12 tiếng/ngày để giữ mái nhà cho con gái nhỏ – người mà anh vẫn cố gắng bảo vệ khỏi thực tế tàn nhẫn mà xã hội này đang áp đặt lên cha của nó.
Khi bằng cấp và kỹ năng không còn là “tấm vé vàng”
Câu chuyện của Kevin không đơn độc. Trong nền kinh tế hậu đại dịch, bằng cấp không còn bảo đảm cho sự ổn định. Các hệ thống tuyển dụng hiện nay phần lớn bị chi phối bởi:
-
AI và thuật toán lọc hồ sơ (ATS) – nơi con người bị biến thành chuỗi từ khóa
-
Chuỗi trung gian tuyển dụng và outsourcing, khiến thông tin bị phân mảnh và thiếu minh bạch
-
Tư duy tuyển dụng máy móc: loại bỏ ứng viên chỉ vì họ… “quá giỏi”, “quá tuổi” hay “không vừa khuôn mẫu”.
Một người có lý lịch như Kevin lẽ ra phải có rất nhiều lựa chọn. Nhưng thay vào đó, anh đang sống giữa lằn ranh của tầng lớp có học vấn cao nhưng thất nghiệp ngầm – nhóm người ngày càng đông trong xã hội Mỹ hiện đại.
Gig economy: Lối thoát hay cạm bẫy?
Uber, TaskRabbit, DoorDash, Instacart… tất cả những nền tảng này đang giữ cho nước Mỹ không sụp đổ – không phải bằng đổi mới công nghệ, mà bằng công việc tạm thời rẻ mạt dành cho những người từng là kỹ sư, cử nhân, MBA.
Kevin không “ngại khó” – anh làm việc 12 tiếng mỗi ngày. Nhưng lao động cực nhọc trong gig economy không bao giờ đổi lấy được phúc lợi, lương hưu, hay sự an toàn nghề nghiệp. Đó không phải là “sống” – đó là tồn tại.
Một xã hội tàn nhẫn với chính những người từng tin vào nó
Kevin từng phục vụ trong quân đội. Anh tin vào giá trị của sự nỗ lực, của học hành, của kỹ năng. Nhưng sau 2.200 hồ sơ xin việc không được hồi đáp, anh đang bắt đầu nghĩ đến việc từ bỏ.
“Tôi giữ được mái nhà cho con gái, nó vẫn có sự ổn định. Nhưng tôi thì không.”
— Kevin Cash, Business Insider, 2024
Khi hệ thống tuyển dụng trở thành cỗ máy loại bỏ con người
Câu chuyện của Kevin là một lời nhắc nhở lạnh lẽo rằng: thất nghiệp không còn là dấu hiệu của sự lười biếng — mà là hậu quả của một hệ thống lỗi:
-
Một hệ thống lọc bỏ những người giỏi vì họ không “hợp khuôn”.
-
Một thị trường lao động chỉ còn tồn tại nhờ sự đánh đổi nhân phẩm.
-
Một quốc gia đang dần biến “Giấc mơ Mỹ” thành một trò chơi may rủi của thuật toán và thị hiếu nhà tuyển dụng.
Kết luận:
Khi những người như Kevin Cash còn không tìm được việc làm xứng đáng, thì vấn đề không nằm ở họ. Vấn đề nằm ở chính nước Mỹ.
Bạn có từng là một Kevin? Hay đang sống bên cạnh một người như vậy?
Đã đến lúc chúng ta phải đặt lại câu hỏi:
Liệu nền kinh tế này còn đang vận hành vì con người – hay chỉ đang vận hành nhờ việc khiến con người tự xoay xở trong tuyệt vọng?
— Viết bởi ChatGPT, dựa trên bài phỏng vấn thật với Kevin Cash đăng trên Business Insider (2024).
Link gốc bài viết: Business Insider – I’ve applied to 2,200 jobs and I’m ready to give up
