Vụ bắt trộm xe ở TP HCM hôm 13/5 đã làm gây xôn xao dư luận, và làm nổ ra nhiều cuộc tranh cãi về sự hình thành của các nhóm săn bắt cướp – hay còn gọi là hiệp sĩ đường phố.
Nhiều người tỏ lòng thương tiếc với hai “hiệp sĩ” đã thiệt mạng là anh Nguyễn Hoàng Nam và anh Nguyễn Văn Thôi, nhưng cũng không ít người cho rằng các hiệp sĩ nên nghỉ ngơi, để công việc liều lĩnh, nguy hiểm cho lực lượng an ninh, công an, lực lượng có trách nhiệm giải quyết các vụ việc như thế này.
Bàn tròn Thảo luận Thứ Năm hôm 17/5, phóng viên Thùy Linh cùng các khách mời là các hiệp sĩ đường phố, luật sư Lê Công Định và nhà văn kiêm võ sư Đoàn Bảo Châu thảo luận về chủ đề này.
Các bạn xem lại toàn bộ thảo luận trên trang Facebook của BBC.
‘Vì cái tâm muốn giúp xã hội’
Hiệp sĩ Nguyễn Trọng Nghĩa, Đội phó Đội Săn Bắp Cướp Tân Bình, đội trực tiếp liên quan đến vụ việc hôm 13/5 cho biết sự ra đi của anh Nam và anh Thôi là “sự mất mát to lớn” đối với đội và gia đình các hiệp sĩ.
Theo anh Nghĩa, Đội SBC Tân Bình đã hoạt động gần 10 năm nay, chủ yếu tập trung vào địa bàn quận Tân Bình và quận Tân Phú.
Khi được hỏi, có một số ý kiến cho rằng các hiệp sĩ nên dừng lại công việc săn bắt cướp vì đây là nhiệm vụ của công an, anh Nghĩa trả lời:
“Đây đúng là công việc của cơ quan công an. Tuy nhiên, hiện tại công an không đủ nhân lực toả đi tất cả các đường phố để sẵn sàng truy bắt các đối tượng. Do đó, nhóm hiệp sĩ đường phố được thành lập nhằm phối hợp và hỗ trợ lực lượng công an giảm bớt các tệ nạn xã hội.”
Hiệp sĩ Lê Văn Tuyên, người trực tiếp tham gia vụ bắt cướp ngày 13/5 cũng tham gia chia sẻ với BBC:
Anh Tuyên nói anh không quan tâm đến những bình luận cho rằng hiệp sĩ đường phố là công việc “ăn cơm nhà, vác tù và hàng tổng”.
Đối với anh đây là công việc vì “cái tâm muốn giúp đỡ giữ gìn trật tự xã hội” mặc dù bản thân đã bị bể xương bánh chè do ngã xe máy trong một lần truy bắt đối tượng.
Vì lý do đó, ông Tuyên bỏ nghề bảo vệ mà tiếp tục sống bằng nghề làm bánh và đang tìm một việc mới.
Ông Tuyên cũng mong nhưng chưa bao giờ nghĩ tới việc được hỗ trợ tài chính hay phương tiện từ chính quyền địa phương.
Ông tin rằng cần thông cảm cho chính quyền và nhân viên chính quyền ở một số quận huyện rất nhiệt tình khi có thông báo (bắt cướp) đã “bỏ ngay công việc ra hỗ trợ”.
“Có các anh công an rất nhiệt tình.”
Ông Tuyên cũng thừa nhận so với công an thì các nhóm ‘hiệp sĩ’ chỉ là người dân, còn công an là người trong ngành.
Theo ông, chưa chắc các hiệp sĩ đã muốn chính quyền hỗ trợ vì mỗi nhóm có một cách nghĩ khác nhau về chuyện này.
Ông chia sẻ thêm rằng trong quá trình truy bắt đối tượng nếu các hiệp sĩ đâm vào người khác và gây thương tích thì họ phải tự chịu trách nhiệm.
Có trường hợp phải dừng xe và đưa họ vào bệnh viện và giải thích đàng hoàng.
Bàn về vụ việc này, luật sư Lê Công Định cho biết:
“Giữa một xã hội vô cảm, tinh thần của các hiệp sĩ là rất đáng trân trọng. Tuy nhiên, điều này cho thấy xã hội của chúng ta ngày càng loạn lạc và chính quyền ngày càng bất lực trong việc xử lý và duy trì trật tự công cộng.”
Theo luật sư Lê Công Định, “Xét về phương diện pháp lý, hiệp sĩ cũng chỉ là những công dân bình thường, không có quyền sử dụng vũ lực để tấn công bất kì ai, kể cả trong trường hợp phải khống chế tội phạm.
“Đây là nhiệm vụ của các lực lượng chức năng theo pháp luật quy định. Do đó, sự hiện hữu và hành động của các tổ chức hiệp sĩ là trái với luật pháp.”
“Nếu các hiệp sĩ gây thiệt hại về tài sản và con người kể cả đối với các đối tượng đang vi phạm pháp luật, thì đó cũng là hành vi vi phạm pháp luật. Chỉ có những người đang thi hành công vụ như công an mới được phép sử dụng vũ lực một cách hạn chế để khống chế các hành vi phạm tội.”
“Còn người dân thường như các hiệp sĩ đường phố thì hoàn toàn không có thẩm quyền để làm những điều tương tự. Do đó, nếu họ gây thiệt hại cho người khác thì họ phải chịu trách nhiệm pháp luật cho hành vi của mình”, luật sư Lê Công Định nhấn mạnh.
Bình luận về việc ông Nguyễn Thiện Nhân – Bí thư Thành uỷ TP.HCM nói cần phải trang bị áo giáp cho các hiệp sĩ, luật sư Lê Công Định cho biết ông rất ngạc nhiên khi nghe điều này.
“Khi nói như vậy ông Nguyễn Thiện Nhân đã mặc nhiên thừa nhận rằng cơ quan chức năng Việt Nam hoàn toàn bất lực và xã hội Việt Nam loạn lạc đến mức khuyến khích người dân phải tự vệ và tự bảo vệ nhau để chống lại các hành vi phạm tội. Điều này đồng nghĩa với việc khuyến khích người dân tự đi tìm công lý cho chính mình,”
Mặc dù rất cảm kích trước hành động hiệp nghĩa của các hiệp sĩ, Luật sư Lê Công Định khuyên các hiệp sĩ không nên tiếp tục công việc nguy hiểm này vì việc duy trì và bảo vệ trật tự công cộng thuộc trách nhiệm của cơ quan công an.
Đồng tình với quan điểm của luật sư Lê Công Định, nhà văn Đoàn Bảo Châu từ Hà Nội cho biết đây là công việc rủi ro và không được hỗ trợ về mặt pháp lý.
Phóng viên Thùy Linh hỏi Vậy thì người dân không nên can thiệp khi thấy sự bất bình nữa hay sao?
“Không phải vậy. Người dân quan tâm có thể đuổi kẻ trộm, vây bắt cướp khi thấy sự việc xảy ra là tốt, nhưng còn việc chủ động hàng đêm đi săn bắt cướp là việc của công an,” ông Châu nói.
Theo ông Châu, hiện có khoảng 100 hiệp sĩ hoạt động trên địa bàn TP.HCM. Con số này là rất nhỏ so với lực lượng công an được đào tạọ chính quy, có chuyên môn và trách nhiệm của họ là bảo vệ trật tự an ninh xã hội.
“Nếu công an nói họ thiếu người thì đó chỉ là sự nguỵ biện”, ông Châu nói.
Ông Đoàn Bảo Châu cũng tin rằng có nhiều chiến sĩ công an trẻ tuổi khao khát được xã hội công nhận cần được giao nhiệm vụ săn bắt cướp.
Đó cũng là cơ hội để họ thể hiện và thăng tiến từ vị trí thấp khi mới vào ngành công an.
Tuy thế, theo báo Việt Nam, quan chức ngành công an TP.HCM nói sự việc hôm 13/5 diễn quá nhanh, chỉ có 13 giây, nên công an không kịp can thiệp.
‘Vừa là nạn nhân vừa là anh hùng’
Vậy các hiệp sĩ đường phố là nạn nhân hay là anh hùng của xã hội? Phóng viên Thùy Linh hỏi.
Nhà văn Đoàn Bảo Châu nói họ chính vừa là nạn nhân và vừa anh hùng.
“Các hiệp sĩ là nạn nhân vì cơ quan công an, cụ thể là Công an TP.HCM đã không làm tốt chức năng của mình, khiến người dân phải ra đường bắt cướp. Tuy nhiên, các hiệp sĩ là anh hùng trong lòng người dân.”
Nhà văn Đoàn Bảo Châu cũng không đồng tình với việc các lãnh đạo TP.HCM hứa hẹn trang bị áo giáp cho các hiệp sĩ.
“Rõ ràng săn bắt cướp là nhiệm vụ của cơ quan công an nhưng tôi không hiểu tại sao các lãnh đạo lại động viên người dân đi làm công việc của chính quyền”. Điều này đồng nghĩa với việc đẩy người dân ra làm ‘lá chắn’ sống”.
Theo ông Châu biết thì thành viên các nhóm làm hiệp sĩ đều nghèo, làm các việc có thu nhập thấp và nếu có chuyện gì thì gia đình họ phải gánh chịu.
Mặc dù đánh giá cao lòng dũng cảm của các hiệp sĩ, nhà văn Đoàn Bảo Châu đề nghị nên giải tán các đội hiệp sĩ đường phố vì hậu quả đã quá rõ ràng, sau khi có hai hiệp sĩ tử vong:
“Chúng ta không nên khuyến khích sự tồn tại và công việc của các hiệp sĩ vì như vậy là trái pháp luật và rất nhiều rủi ro có thể xảy ra.”
Ông cho rằng nếu để tình trạng này tiếp tục, không thể tránh khỏi chuyện có người trong các nhóm hiệp sĩ sẽ “lợi dụng sự tranh tối tranh sáng” để đánh người chẳng hạn, và sẽ chỉ tạo ra nhiều vấn đề trong tương lai.
Thời thế sinh anh hùng
Phân tích của phóng viên Thùy Linh theo những gì nghe được từ các khách và dư luận:
Thời thế sinh anh hùng – Xã hội hỗn loạn bất ổn dẫn đến sự xuất hiện của những hiệp sĩ đường phố, nhưng đó chỉ là một biện pháp tạm thời. Qua câu chuyện trên, có thể thấy những vị hiệp sĩ đường phố này, từ người hùng họ lại trở thành nạn nhân. Thay vì trang bị áo giáp, có lẽ chính quyền nên dùng số tiền đó để đào tạo và trang bị lực lượng công an để những sự việc đau lòng này không thể tiếp tục xảy ra.
Và chính quyền cần phải xem lại mình khi người dân phải tự đứng lên bảo vệ lẫn nhau, tự xử lý lẫn nhau. Người dân nên hỗ trợ chính quyền truy bắt tội phạm, nhưng họ đáng ra không phải mạo hiểm tính mạng, đổ máu để làm điều này.
Thiết nghĩ tất cả những hành động hô hoán khi có cướp, ngáng đường kẻ trộm, hay gọi điện thoại báo cảnh sát đều là những hành động rất anh hùng, và rất là cần thiết trong một xã hội đầy sự hoài nghị, lãnh đạm nhưng trách nhiệm của người dân – chúng ta chỉ nên dừng lại ở đó mà thôi.
Phải chăng đây là lời cảnh tỉnh cho chính quyền? Và là cơ hội cho lực lượng công an? Buộc phải cải thiện để hoàn thành đúng nghĩa vụ và trách nhiệm trong việc bảo vệ giữ gìn an ninh trật tự cũa xã hội.
Ý kiến từ Facebook
Trong hơn 1300 bạn theo dõi trực tuyến Bàn Tròn của BBC Tiếng Việt cũng có nhiều ý kiến khác nhau mà ban biên tập xin trích ra một số.
Văn Hà: “Chắc tới đây nhà nước sẽ ban hành một nghị định phong tặng (giống như trao bằng Tổ quốc ghi công cho liệt sĩ) nhưng đổi chữ Liệt sĩ bằng chữ Hiệp sĩ.”
Mot Ngaynaodo: “Tại sao các Hiệp sỹ chủ động bắt cướp mà sao không có kế hoạch hành động mà diễn biến thế nào mà chỉ có hai tên cướp mà sao bên ta lại bị thiệt hại nặng vậy hơn nữa không bắt được đối tượng”?
Sang Nguyen: “Có bao giờ các bạn “hiệp sĩ” có cảm giác bị lực lượng công an lạm dụng hay bỏ rơi không?”
Hoa Le: “Luật sư nói cũng rất đúng theo pháp luật, nhưng trước nguy cơ cướp ở trước mắt mà các hiệp sĩ đứng nhìn chờ công an đến xử lý thì sẽ ra sao và công an có đến kịp thời không?”
Thanh Le: “Hiệp sĩ làm gì biết chuyện của chính quyền mà gọi là thiếu lực lượng rồi đi hỗ trợ?”
Trung Thanh Bui: “Thử huy động lực lượng đi cưỡng chế đất đai xem. Đông như quân Nguyên ấy!”
Trịnh Xuân Hoàng: “Cho tôi hỏi: Hiệp sĩ đường phố có ai là con ông cháu cha không. Không bao giờ….tại sao thế.”
Maivi Viet: “Nghe thấy nghẹn cho công việc các anh, tấm lòng cao cả vô cùng.”
