– Cù Tuấn biên dịch.
Tóm tắt: Những bình luận của Tổng thống Mỹ về việc Ukraine phải nhượng bộ lãnh thổ để đảm bảo hòa bình đã gióng hồi chuông báo động tại Kyiv.
Donald Trump tuyên bố sẽ gặp Vladimir Putin tại Alaska vào tuần tới, chỉ vài giờ sau khi ông nói rằng một thỏa thuận hòa bình ở Ukraine có thể bao gồm “một số trao đổi lãnh thổ”.
Hôm thứ Sáu, Tổng thống Mỹ đã viết trên nền tảng Truth Social của mình rằng “cuộc gặp rất được mong đợi” của ông với nhà lãnh đạo Nga sẽ diễn ra tại Alaska vào ngày 15 tháng 8.
Thông báo về hội nghị thượng đỉnh này được đưa ra chỉ vài giờ sau khi Tổng thống Mỹ ám chỉ rằng việc chấm dứt cuộc xâm lược toàn diện của Nga vào nước láng giềng, hiện đã bước sang năm thứ tư, sẽ bao gồm việc Kyiv nhượng bộ lãnh thổ.
“Các bạn đang nhìn vào lãnh thổ đã bị tranh giành trong ba năm rưỡi qua, rất nhiều người Nga đã thiệt mạng. Rất nhiều người Ukraine đã thiệt mạng”, Trump phát biểu tại Nhà Trắng.
“Mọi chuyện rất phức tạp. Chúng ta sẽ lấy lại một số, chúng ta sẽ trao đổi một số. Sẽ có một số trao đổi lãnh thổ, vì lợi ích của cả hai bên.”
Yuri Ushakov, cố vấn chính sách đối ngoại của Putin, cho biết: “Trong những ngày tới, Matxcơva và Washington sẽ tập trung vào việc phát triển chuyên sâu các thông số thực tiễn và chính trị của hội nghị thượng đỉnh ở Alaska.” Đây sẽ là một “quá trình đầy thách thức”, ông nói thêm.
Ushakov cho biết lần tới các nhà lãnh đạo nên gặp nhau tại Matxcơva.
Các quan chức phương Tây và Ukraine cho rằng cuộc thảo luận về nhượng bộ lãnh thổ phản ánh các kế hoạch mà Putin đã đưa ra tuần trước.
Những bình luận của Trump được đưa ra vài ngày sau khi ông cử đặc phái viên Steve Witkoff đến Matxcơva để đàm phán với Putin về việc chấm dứt chiến tranh.
Trump đã thông báo tóm tắt cho các nhà lãnh đạo châu Âu về cuộc gặp của Witkoff trong một cuộc gọi vào thứ Tư, có sự tham gia của Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelenskyy.
Các quan chức cấp cao của Ukraine tham gia các cuộc gọi với Mỹ và các đồng minh châu Âu cho biết Putin đã đưa ra kế hoạch để Ukraine nhượng lại các vùng lãnh thổ rộng lớn trong cuộc họp kéo dài ba giờ với Witkoff. Một quan chức phương Tây khác cho biết đã có các cuộc thảo luận sâu rộng về việc trao đổi đất đai.
Các kế hoạch được đề xuất của Putin không mấy khác biệt so với những tuyên bố tối đa hóa đối với Ukraine mà ông đã đưa ra vào năm 2022, theo các quan chức Ukraine cho biết.
Các quan chức cho biết nhà lãnh đạo Nga đã đề xuất đóng băng tiền tuyến ở đông nam Ukraine để đổi lấy việc Kiev nhượng lại các khu vực Donetsk và Luhansk ở phía đông, bao gồm cả các vùng lãnh thổ hiện không do lực lượng Matxcơva kiểm soát.
Nga kiểm soát gần như toàn bộ khu vực Luhansk và một phần lớn khu vực Donetsk, nhưng đã gặp khó khăn trong việc chiếm giữ các thành trì quan trọng của Ukraine ở Donetsk ngay cả khi cuộc tấn công mùa hè của họ đang diễn ra nhanh chóng.
Các khu vực Kherson và Zaporizhzhia ở phía nam, nơi lực lượng Nga bị mắc kẹt ở phía đông nam sông Dnipro, sẽ được đưa ra thảo luận, cũng như các khu vực nhỏ ở Kharkiv và Sumy do quân Nga kiểm soát. Matxcơva có thể rút quân khỏi các khu vực đó.
Các quan chức cho biết Kiev sẽ từ chối một thỏa thuận tương đương với việc hợp pháp hóa sự chiếm đóng của Nga – nhưng có thể chấp nhận quyền kiểm soát trên thực tế của Matxcơva đối với các vùng lãnh thổ đó.
Một cuộc thăm dò gần đây của Gallup cho thấy sự ủng hộ của người dân Ukraine đối với việc tiếp tục chiến đấu cho đến khi chiến thắng đã giảm xuống mức thấp kỷ lục, với 69% ủng hộ việc đàm phán chấm dứt chiến tranh càng sớm càng tốt – một sự đảo ngược gần như hoàn toàn so với dư luận vào năm 2022.
Tuy nhiên, các cuộc thăm dò ở Kyiv cũng cho thấy hầu hết người dân Ukraine không sẵn sàng chính thức nhượng bộ lãnh thổ cho Matxcơva để đổi lấy hòa bình.
Các quan chức cho biết, Putin cũng yêu cầu loại bỏ tư cách thành viên NATO của Ukraine khỏi bàn đàm phán, mặc dù tư cách thành viên EU vẫn được phép. Quân đội Ukraine sẽ bị hạn chế về quy mô, và Nga sẽ yêu cầu các đồng minh phương Tây không cung cấp cho Kiev vũ khí tầm xa.
Việc từ bỏ tư cách thành viên NATO sẽ bị Ukraine và các đồng minh châu Âu phản đối, các quan chức cho biết.
“Tình hình giống như thảm họa Munich 1938, khi các cường quốc quyết định số phận của nạn nhân của cuộc xâm lược”, Oleksandr Merezhko, Chủ tịch Ủy ban Đối ngoại Quốc hội Ukraine và là nghị sĩ trong đảng cầm quyền của Zelensky, nhận định.
Ông gọi những gì Putin đề xuất để chấm dứt chiến tranh là “cực kỳ đáng lo ngại” và cho biết thỏa thuận của Zelenskyy “có thể gây ra một vụ nổ xã hội ở Ukraine”.
Những bình luận của Trump về việc có thể trao đổi đất đai được đưa ra trước cuộc họp dự kiến tại Anh giữa Ngoại trưởng Anh David Lammy và Phó Tổng thống Mỹ JD Vance để thảo luận về Ukraine.
Một người quen thuộc với vấn đề này cho biết Witkoff có thể tham dự cuộc họp tại dinh thự chính thức của Lammy ở miền nam nước Anh. Một người khác cho biết Andriy Yermak, Chánh Văn phòng đầy quyền lực của Volodymyr Zelenskyy, cũng có thể tham dự.
Trump đã khởi động một vòng ngoại giao mới vào tháng trước khi ông bày tỏ sự tức giận với các cuộc tấn công liên tục của Nga vào Ukraine và đặt ra thời hạn 10 ngày cho Putin để đồng ý ngừng bắn hoặc phải đối mặt với các biện pháp trừng phạt kinh tế của Mỹ.
Tờ Financial Times trước đó đưa tin rằng Trump có thể áp đặt lệnh trừng phạt lên đội tàu chở dầu ngầm của Matxcơva để ngăn chặn dòng tiền dầu mỏ chảy vào ngân quỹ chiến tranh của Putin. Mỹ cũng đã đe dọa sẽ nhắm mục tiêu vào các nhà nhập khẩu dầu mỏ của Nga.
Thứ Sáu đánh dấu thời hạn chót của Trump đã qua — mặc dù ông nói rằng ông tin Putin và Zelensky vẫn mong muốn chấm dứt xung đột ở Ukraine.
Nga chiếm khoảng một phần năm lãnh thổ Ukraine, chủ yếu ở phía đông nước này, cũng như bán đảo Crimea, nơi đã được Matxcơva sáp nhập vào năm 2014.
